ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΛΑΝΔΙΑ ΜΕ ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΕΞΑΝΤΛΗΤΟ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΡΥΠΟΥΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟ

Η σοβαρή ρύπανση του περιβάλλοντος που προκαλεί η συνεχώς αυξανόμενη χρήση των ορυκτών καυσίμων και ειδικά του πετρελαίου, η μεγάλη εξάρτηση ειδικά νήσων από το πετρέλαιο, μεταξύ των οποίων και η Κρήτη, οι πόλεμοι που έγιναν και πρόκειται να γίνουν για τον έλεγχο των πετρελαϊκών χωρών κυρίως από τις ΗΠΑ, καθώς και η προοπτική εξάντλησή τους σε μερικές δεκαετίες, έχει στρέψει το ενδιαφέρον, τα τελευταία χρόνια, στην αντικατάσταση αυτών των καυσίμων από το υδρογόνο. Το υδρογόνο θεωρείται ως ιδανικό καύσιμο, διότι έχει υψηλή θερμαντική αξία, το προϊόν της καύσης του είναι καθαρό νερό και μπορεί να μεταφέρεται σε μεγάλες αποστάσεις με μηδενικές απώλειες. Με τα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε, μπορούμε να αποδώσουμε στο υδρογόνο τον πρωταρχικό όρο της Ανανεώσιμης Πηγής Ενέργειας.

Η Ισλανδία ένα ορεινό νησί στον βόρειο Ατλαντικό, μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Γροιλανδίας με πληθυσμό 250.000 κατοίκους και 103.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ξεκίνησε από το 2002 ένα μοναδικό στον πλανήτη πρόγραμμα χρήσης Α.Π.Ε, με ρεαλιστική προοπτική να υποκαταστήσει πλήρως το πετρέλαιο εντός δύο δεκαετιών.

Για τους Ισλανδούς οι οποίοι ζουν κατά ένα μεγάλο μέρος με τους παγετώνες (καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος στα βόρεια του νησιού) η φάση αυτή της υποκατάστασης σταδιακά του πετρελαίου από υδρογόνο, χαρακτηρίζεται ως τρίτη ενεργειακή επανάσταση, μιας και η πρώτη ήταν η βιομηχανική χρήση υδροηλεκτρικής ενέργειας στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ η δεύτερη ήταν η μαζική εκμετάλλευση της γεωθερμίας, κατά την δεκαετία του '40, ενώ ξεκίνησαν ήδη τη σταδιακή αντικατάσταση των κάθε είδους πετρελαιοκινητήρων από κυψέλες καυσίμου που καταναλώνουν υδρογόνο (θα δούμε παρακάτω τον τρόπο λειτουργίας τους) και με παράγωγο της καύσης καθαρό νεράκι. Και ενώ οι δύο πρώτες ενεργειακές επαναστάσεις της Ισλανδίας οδήγησαν της χώρα (ανεξάρτητο κρατίδιο) σ΄ένα ενεργειακό παράδεισο όπου σήμερα σχεδόν το σύνολο της ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας παράγεται από υδροηλεκτρικές και γεωθερμικές πηγές, αυτή η τρίτη επανάσταση στοχεύει στην οριστική κατάργηση της πετραιολοκίνησης.

Συγκεκριμένα η ενεργειακή κάλυψη της Ισλανδίας σήμερα στηρίζεται κατά 4% στον άνθρακα, κατά 19% στην υδροηλεκτρική ενέργεια, κατά 38% στο πετρέλαιο, και κατά 39% στη γεωθερμική. Το σχέδιο δράσης σύμφωνα με τον πρόεδρο της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής της Ισλανδίας κ. Χέλμαρ ¶ρνασον, περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: «Στην πρώτη φάση του σχεδίου θα λειτουργήσουν με υδρογόνο τα δημόσια λεωφορεία». Αυτό θα κοστίσει 7 εκατομμύρια ευρώ, τα 3 από τα οποία θα δώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. «Στο δεύτερο στάδιο, που ολοκληρωθεί το 2007, όλα τα αυτοκίνητα που κινούνται με βενζίνη ή πετρέλαιο, θα κινούνται στο εξής με υδρογόνο», «στο τρίτο στάδιο θα δώσουν υδρογόνο στα αλιευτικά τους, δεδομένου ότι η κύρια ασχολία των Ισλανδών είναι η αλιεία» και «στο τέταρτο στάδιο, που αντιστοιχεί χρονικά στο 2030» θα παράγεται τόσο υδρογόνο που θα πουλιέται στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Η 24η Απριλίου 2003, που για την Ισλανδία είναι σημαντική ημέρα, αφού συμπίπτει με την «πρώτη μέρα του καλοκαιριού» ο Σταθμός Καυσίμων Υδρογόνου γέμισε τα πρώτα αυτοκίνητα με το αέριο του μέλλοντος: Συγκεκριμένα τρία λεωφορεία των δημοσίων συγκοινωνιών. Το ένα από αυτά είναι το Φλάι Μπας, που πηγαινοφέρνει επιβάτες από το μικρό αεροδρόμιο του Ρέικιαβικ (105.000 κατοίκους). Στις 24 Απριλίου αυτοί οι επιβάτες ήταν οι πρώτοι που ταξίδεψαν στο μέλλον, ένα μέλλον αθόρυβο, καθαρό, οικονομικό. Αυτό είναι το μέλλον που σχεδιάζει η Ισλανδία για τους 250.000 περίπου πολίτες της: θα γίνει η πρώτη χώρα χωρίς πετρέλαιο στον κόσμο.

Αυτή η προοπτική ίσως φαίνεται αποσπασματική, στην πραγματικότητα όμως είναι ένα βήμα πολιτικής ανεξαρτησίας, καθώς το 70% του εθνικού εισοδήματος προέρχεται από την αλιεία και το σύνολο του αλιευτικού στόλου κινείται με πετρέλαιο και καθώς η Ισλανδία δεν έχει ούτε σταγόνα δικού της πετρελαίου (όπως και η Κρήτη) και αναγκάζεται να εισάγει, είναι σαφές ότι η ενεργειακή της απεξάρτηση την απελευθερώνει και από το πλέγμα διεθνών εξαρτήσεων.

Οι Ισλανδικές εφημερίδες χαιρέτισαν την ανατολή της «Κοινωνίας του Υδρογόνου» στη χώρα επισημαίνοντας ότι είναι μια κίνηση «στο γενικότερο πνεύμα ανεξαρτησίας που χαρακτηρίζει αυτό το έθνος», ένα έθνος με μικρό, πληθυσμό που αν και διαθέτει ένοπλες δυνάμεις, ανήκει στο ΝΑΤΟ και «φιλοξενεί» αμερικάνικες βάσεις από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα.

Αυτή η συνολική αντιφατικότητα της Ισλανδίας, αποκαλύπτεται και στην περίπτωση της ενεργειακής ταυτότητας. «Δεν πρόκειται τόσο για οικολογική ευαισθησία όσο για μια οριστική προσπάθεια οικονομικής και ενεργειακής ανεξαρτησίας ώστε να ζούμε με τον τρόπο που εμείς επιλέγουμε», δηλώνει η υπεύθυνη του προγράμματος Νέα Ισλανδική Ενέργεια, Μαρία Μάακ.

Εκτός όμως από την Ισλανδία, που είναι πρωτοπόρος στην αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με υδρογόνο τα τελευταία 25 χρόνια, μετά την διαπίστωση των οικολογικών – ενεργειακών προβλημάτων από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, έχει αναπτυχθεί μεγάλη δραστηριότητα σε έρευνα και ανάπτυξη των τεχνολογιών χρήσης υδρογόνου ως φορέα ενέργειας, κυρίως στις Η.Π.Α, τον Καναδά, την Γερμανία και την Ιαπωνία.

Στην Ελλάδα έστω και καθυστερημένα, ιδρύθηκε απ μια ομάδα καθηγητών Πανεπιστημίου, ερευνητών και στελεχών της βιομηχανίας, ένα μη κερδοσκοπικό επιστημονικό σωματείο, η Ελληνική Εταιρεία Υδρογόνου ΕΛ.ΕΤ.Υ, με έδρα το τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι σκοποί της ΕΛ.ΕΤ.Υ είναι: α) Συλλογή και διάχυση πληροφοριών σχετικά με τις τεχνολογίες παραγωγής, μεταφοράς και χρήσης Υδρογόνου (δημοσιεύσεις, άρθρα, ομιλίες σε μέσα ενημέρωσης, επιχειρηματίες, ευρύ κοινό, κ.ά. β) Συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς και συνέδρια, γ) Ειδικές δράσεις, όπως απογραφή του δυναμικού της χώρας σε σχετικά θέματα, δημιουργία τράπεζας πληροφοριών, ανάληψη και εκτέλεση μελετών και ερευνών.

Σήμερα το υδρογόνο παράγεται κυρίως από φυσικό αέριο με την επίδραση υδρατμών, αλλά πιο φιλική προς το περιβάλλον μέθοδος είναι η παραγωγή του από ηλεκτρόλυση του νερού, όπου η απαραίτητη ηλεκτρική (για την ηλεκτρόλυση προέρχεται από Α.Π.Ε.). Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι, εκτός από τη δυνατότητα καύσης του σε ηλεκτρογεννήτριες, το υδρογόνο μπορεί να «τροφοδοτήσει» τις περίφημες κυψέλες καυσίμου, μια από τις σημαντικότερες ενεργειακές πηγές του μέλλοντος.

Εφαρμογές και πλεονεκτήματα των κυψελών καυσίμων Υδρογόνου:

Εφαρμογές: α) Χρησιμοποίηση της κυψέλης καυσίμου για συμπαραγωγή ενέργειας (Παραγωγή θερμότητας και ενέργειας για ξενοδοχεία, νοσοκομεία σπίτια) β) Αποκεντρωμένη παραγωγή ισχύος: (Έρευνα και ανάπτυξη στη βιομηχανία) γ) Εφαρμογές μικρής ισχύος: Φώτα απομακρυσμένων περιοχών, ταμπέλες δρόμων, σταθμοί επικοινωνίας και μετεωρολογικοί σταθμοί. δ) Μεταφορές (Διαστημόπλοια, υποβρύχια, τραίνα, λεωφορεία κ.ά.) ε) Φορητές συσκευές ισχύος: Φορητά τηλέφωνα, laptop, κάμερες και φορητές συσκευές ήχου.

Πλεονεκτήματα: α) Ελάχιστες εκπομπές ρύπων. Προστασία της ατμόσφαιρας, φιλικός προς το περιβάλλον ηλεκτρισμός. β) Οι κυψέλες δεν έχουν κινητά μέρη. Ήσυχη λειτουργία και μικρή συντήρηση. γ) Μεγάλη απόδοση στην μετατροπή ηλεκτρισμού της τάξης του 49-65%! Εξοικονόμηση ενέργειας. δ) Προσαρμοζόμενος σχεδιασμός για εφαρμογές από λίγα Watt μέχρι Μwatt. ε) Σαν αέριο ή υγρό, το υδρογόνο μπορεί εύκολα να μεταφερθεί, να φυλαχτεί και τελικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθε εφαρμογή όπου χρησιμοποιούνται σήμερα καύσιμα. στ) Κοστίζει λιγότερο για να μετακινηθεί το υδρογόνο σε άλλες Ηπείρους ως συμπιεσμένο αέριο με τη βοήθεια σωλήνων από ένα ίσο ποσό ηλεκτρικής ενέργειας. Το υγρό υδρογόνο είναι η ασφαλέστερη και πιο οικονομική επιλογή για την κίνηση της ενέργειας από τους ωκεανούς. ζ) Το υδρογόνο είναι το πιο ασφαλές από όλα τα καύσιμα. Το αέριο υδρογόνο είναι 14 φορές ελαφρότερο από τον αέρα και γι’ αυτό διαχέεται ταχέως στην ατμόσφαιρα στην περίπτωση ενός ατυχήματος. Ενώ τα άλλα καύσιμα έχουν μεγάλο χρόνο επικινδυνότητας έως ότου ξεφύγουν από τη θέση τους.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΚΗΣ
ΦΥΣΙΚΟΣ- ΠΕΡΙΒ/ΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.