ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ Η ΨΗΦΙΣΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΚΤΕΣ

«Ανατρέπεται με το νομοσχέδιο η τριπλή διάσταση της νομικής προστασίας των ακτών, δηλαδή η μορφολογία, η ελεύθερη πρόσβαση και οι ήπιες μορφές χρήσεις αυτών.»

Απαράδεκτο και καταστρεπτικό για το περιβάλλον το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε επί της αρχής από τη βουλή των Ελλήνων για τον Αιγιαλό, όπως τουλάχιστον παρουσιάστηκε από τα Μ.Μ.Ε. Ιδιαίτερα για την Κρήτη αποτελεί ταφόπλακα της προστασίας της ακτής, του αιγιαλού και της παραλίας, δεδομένου ότι τα βόρεια παράλια στο νομό Ηρακλείου, έχουν καταπατηθεί ήδη από αυθαίρετα κτίσματα, ενώ τα νότια έχουν περιφραχθεί με συρματοπλέγματα από υποψήφιους καταπατητές. Η διαπίστωση αυτή, αποτελεί προσωπική μου μαρτυρία που προκύπτει, είτε από τις δειγματοληψίες για την ποιότητα των νερών κολύμβησης στα πλαίσια του αντίστοιχου προγράμματος στο οποίο συμμετέχω, είτε από τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, που κατατίθενται στο Γραφείο Περιβάλλοντος και κυρίως για ξενοδοχειακές μονάδες.

Πιστεύω, ότι η σθεναρή αντίδραση βουλευτών ευαισθητοποιημένων σε περιβαλλοντικά θέματα, αλλά και ασυμβίβαστων, όπως μέχρι σήμερα έδειξε η πορεία τους, δεν θα επιτρέψει να καταστρέψουν ότι έχει απομείνει από τις όμορφες και καθαρές παραλίες μας. Έχω όμως την εντύπωση, ότι και αυτοί που σκοπεύουν να το ψηφίσουν στην ολομέλεια, ίσως δεν γνωρίζουν την εννοιολογική αποσαφήνιση των εννοιών της ακτής, του αιγιαλού και της παραλίας, ούτε την οικολογική τους αξία, γι’ αυτό καλό θα είναι να ενημερωθούν προηγουμένως πριν αργότερα τους προσάψουν κατηγορίες που δεν ξεπλένονται, ούτε στην παραλία, ούτε στην ξηρά.

Για την ενημέρωση λοιπόν όλων (αξιωματούχων και πολιτών), αισθάνομαι την υποχρέωση να ξεκαθαρίσω το ομιχλώδες τοπίο γύρω από τα θέματα προστασίας των ακτών.

Αρχικά, θέλω να τονίσω ότι τα οικοσυστήματα των ακτών έχουν πρόδηλη και μέγιστη σημασία για όλα τα κράτη, αλλά ειδικά για την Ελλάδα και την Κρήτη με εκτεταμένο σύστημα ακτογραμμής. Τα οικοσυστήματα των ακτών, τα οποία αποτελούν στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος συνιστούν για την Ελλάδα έναν πολύτιμο φυσικό πόρο και χρίζουν ιδιαίτερης και έντονης προστασίας. Η νομική διάσταση της προστασίας τους αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ερμηνευμένη και εφαρμοζόμενη σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος, αλλά και τον Ευρωπαϊκό Παράκτιο Χάρτη του 1981 και την Ατζέντα 21 του Ρίο (αρχή 17), που αναγορεύουν την προστασία του περιβάλλοντος σε υποχρέωση του Κράτους, το οποίο οφείλει να λαμβάνει για το σκοπό προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα. Επίσης, η νομική προστασία των ακτών των θαλασσών ως φυσικών πόρων, ως στοιχείων οικοσυστημάτων και ως στοιχείων του τοπίου, τονίζεται με έμφαση στο Ν. 1650/86 (για την προστασία του περιβάλλοντος), άρθρο 1 παρ. 3 περ. ε.

Αλλά μια και μιλάμε για Αιγιαλό και Ακτή, πρέπει σύμφωνα με την υπάρχουσα νομολογία να τα οριοθετήσουμε, ώστε να είναι δυνατή και η προστασία τους. Πέραν όμως του εννοιολογικού προσδιορισμού, η Ακτή και ο Αιγιαλός αποτελούν δημιουργήματα της φύσης και χρήζουν έτσι και αλλιώς προστασίας.

Προς τη μεριά της θάλασσας, ο αιγιαλός ορίζεται από τη συνήθη υποχώρηση των υδάτων σε κατάσταση ηρεμίας της θάλασσας, ενώ προς την ξηρά φθάνει μέχρι εκεί που φτάνει το χειμέριο κύμα. Ο αιγιαλός επομένως, είναι η χερσαία ζώνη μεταξύ της ακτογραμμής (διαχωριστική γραμμή ξηράς–θάλασσας) και της μέγιστης συνήθους ανάβασης των κυμάτων. Με την ευρεία αντίληψη της ακτής την οποία αποδέχονται και τα δικαστήρια, θεωρούμε τον ενιαίο παράκτιο χώρο, στον οποίο περιέχονται η ακτογραμμή, ο αιγιαλός και η παραλία. Για να αποφεύγεται η εννοιολογική σύγχυση μεταξύ ακτής και αιγιαλού έχει καθιερωθεί η χρήση ορθότερης κατά την άποψή μου, έννοιας της ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ, η οποία χρησιμοποιείται από διεθνή κείμενα, όπως ο Ευρωπαϊκός Παράκτιος Χάρτης του 1981, η Ατζέντα 21 του Ρίο (αρχή 17), καθώς και αλλοδαπές έννομες τάξεις, προκειμένου να αποδώσει τον ενιαίο χώρο που υπόκειται στην ιδιαίτερη επίδραση της θάλασσας και στον οποίο τα χερσαία και τα θαλάσσια οικοσυστήματα τελούν σε στενή αλληλεπίδραση.

Η νομική προστασία της ακτής όπως αναλύθηκε προηγουμένως, συμπεριλαμβάνει ουσιαστικά την διαφύλαξη της μορφολογίας τους, την ελεύθερη πρόσβαση όλων των ατόμων κατ’ όλο το μήκος τους και στην αποδοχή μόνον ήπιων μορφών χρήσης τους.

Α) Η διαφύλαξη της μορφολογίας της ακτής:

Πρωταρχικός σκοπός της νομικής αυτής προστασίας είναι η διαφύλαξη της μορφολογίας των ακτών και της ακεραιότητας της ακτογραμμής. Με την έννοια αυτή, η παράκτια ζώνη αποτελεί φυσικό και οπτικό προστατευόμενο χώρο, ο οποίος δεν πρέπει να αλλοιώνεται με την εκτέλεση έργων, αλλ’ αντιθέτως πρέπει να παραμένει υποχρεωτικά αδόμητος σε ικανό βάθος, όχι μικρότερο των 100 μέτρων. Ο χαρακτηρισμός της ακτής ως προστατευτέου οπτικού πόρου σημαίνει, ότι προσδίδεται σε αυτήν και μια αισθητική αξία η οποία χρήζει νομικής προστασίας. Γι’ αυτό το λόγο, θεωρείται στοιχειώδες μέτρο προστασίας η απαγόρευση οποιασδήποτε κατασκευής ή διάνοιξης οδών κατά μήκος της ακτής σε βάθος τουλάχιστον 100 μέτρων. Το όριο αυτό πρέπει να διπλασιάζεται σε ειδικά προστατευόμενες περιοχές.

Β) Η ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές:

Μετά το Σύνταγμα του 1975 και με ρητή αναφορά στο άρθρο 24 του Συντάγματος, η νομολογία δέχτηκε αρχικά ότι κάθε επέμβαση στην ακτή, ακριβώς επειδή ενέχει κινδύνους για την ελεύθερη προσπέλαση του κοινού στη θάλασσα αλλά και για το περιβάλλον, πρέπει να επιτρέπεται μόνο αν διαπιστώνεται αιτιολογημένα κατά πόσο είναι απολύτως αναγκαία αυτή η επέμβαση, παρά η προκαλούμενη βλάβη του περιβάλλοντος και εφόσον δεν είναι δυνατόν να εξυπηρετηθεί κατ’ άλλο τρόπο ο επιδιωκόμενος σκοπός.

Με το Ν. 1337/1983 άρθρο 23, απαγορεύεται η περίφραξη ιδιοκτησιών σε περιοχές εκτός σχεδίων πόλεων ή οικισμών προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή. Επίσης, δόθηκε αρμοδιότητα στις πολεοδομικές αρχές να διακόψουν εργασίες περίφραξης, καθώς και να κατεδαφίσουν υπάρχουσες περιφράξεις, οι οποίες παρεμπόδιζαν την πρόσβαση στην ακτή ή έβλαπταν το περιβάλλον, προβάλλοντας την αισθητική του τοπίου ή παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη και διακίνηση χαρακτηριστικών ειδών πανίδας και χλωρίδας της περιοχής. Με τον τρόπο αυτό, δόθηκε η δυνατότητα πρόσβασης κάθε ατόμου προς τον αιγιαλό και ως απόλαυση αγαθού κοινής χρήσης, το οποίο εντάσσεται στα αγαθά που προστατεύονται και στο πλαίσιο του δικαιώματος της προσωπικότητας.

Γ) Οι ήπιες μορφές χρήσης των ακτών.

Σύμφωνα με τη νομολογία, οι ακτές αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, στα οποία η χερσαία και η θαλάσσια ζώνη, με την πανίδα και την χλωρίδα τους βρίσκονται σε στενή λειτουργική αλληλεξάρτηση. Κάθε επέμβαση επομένως σε αυτές, συνιστά διατάραξη του οικείου οικοσυστήματος, επιπλέον δε, η επίδρασή τους στην θαλάσσια υδροδυναμική έχει επιπτώσεις και στα παρακείμενα οικοσυστήματα.

Η εκτέλεση επομένως έργων στις ακτές, είτε πρόκειται για οικιστικά, είτε για τεχνικά ή βιομηχανικά έργα, τελεί υπό αυστηρές προϋποθέσεις και μόνο για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Κατά πρώτον, το έργο πρέπει να είναι βιώσιμο - υπό την έννοια ότι τόσο από άποψη χωροθέτησής του, όσο και από την άποψη περιβαλλοντικής μελέτης και των όρων αυτής, αποδεικνύοντας ότι είναι συμβατό με το οικοσύστημα της ακτής. Η συμβατότητα αυτή, σημαίνει προφανώς - ότι το έργο δεν αντιστρατεύεται τις άλλες χρήσεις της ακτής - και πρωτίστως, ότι δεν προκαλεί οιασδήποτε μορφής διατάραξη του θαλάσσιου οικοσυστήματος και ιδίως την ρύπανσή του,
- ότι δεν αλλοιώνει την μορφολογία και την αισθητική της ακτής, αλλά και δεν εμποδίζει την ακώλυτη πρόσβαση των ατόμων σ’ αυτήν και την απόλαυση του παράκτιου χώρου και της θάλασσας. Επίσης σημαίνει ότι διαφυλάσσει το οικοσύστημα της ακτής, ως φυσικό πόρο, ως ουσιώδες στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος και ως φυσικό κεφάλαιο της χώρας και όχι μόνο για τις παρούσες αλλά και για τις μέλλουσες γενιές.

Κατά δεύτερον, το έργο πρέπει να εντάσσεται σε ένα συνολικό προγραμματισμό της επέμβασης στην ακτή και να περιγράφεται συγκεκριμένα ο λόγος δημοσίου συμφέροντος που τον δικαιολογεί.

Βάσει των ανωτέρω ακυρώνονται τεχνικά, βιομηχανικά έργα και επεμβάσεις για λόγους οικιστικής ανάπτυξης που επιχειρούνται σε ακτές, εφόσον η εκτέλεσή τους συνεπάγεται την εκτεταμένη και σοβαρή αλλοίωση της μορφής της ακτής και την προσβολή της αισθητικής του τοπίου της, αλλά και τη βαθιά διατάραξη των αντιστοίχων χερσαίων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Το Ηράκλειο ως πόλη, δεν εφάρμοσε ποτέ την τριπλή νομική και περιβαλλοντική προστασία που προαναφέραμε, με αποτέλεσμα να έχει στρέψει κατά τον λαό « τα νώτα της προς την θάλασσα » και να μην υφίσταται ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ, από το εργοστάσιο της ΔΕΗ στα Λινοπεράματα μέχρι το αεροδρόμιο Ν. Καζαντζάκης. Αν σεβόμαστε την αλληλεγγύη των γενεών θα πρέπει να κατεδαφισθούν σε όλη αυτή την έκταση τα αυθαίρετα κτίσματα, ώστε και ο πολίτης να έχει πρόσβαση στην ακτή και η μορφολογία της ακτής να αποκατασταθεί και ήπιες παρεμβάσεις να γίνουν, όπως πάρκα, αναψυκτήρια, ανοικτές αθλητικές εγκαταστάσεις και τόσα άλλα, τα οποία θα δώσουν πνοή σε μια πόλη που περιβαλλοντικά αργοπεθαίνει.

Εύχομαι δε στην βουλή να πρυτανεύσει η λογική, που διέπει την προστασία των ακτών και όχι αυτή των καταπατητών της. Ο δε υφυπουργός Οικονομικών κ. Φωτιάδης, που ξεκαθάρισε ότι δεν θα κάνει η κυβέρνηση ούτε ένα βήμα πίσω, ας κάνει ένα βήμα μπροστά και να ενεργοποιήσει το νόμο των κατεδαφίσεων αυθαιρέτων σε απόσταση 50 μέτρων από την ακτή.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΚΗΣ
ΦΥΣΙΚΟΣ - ΠΕΡΙΒ/ΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.