|
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Αγίου Φανουρίου 12, 71601 Ηράκλειο
τηλ: 2810 242451, fax: 2810 284520
e-mail: opi@ecocrete.gr
web site: www.ecocrete.gr Επίσκεψη στον Αποσελέμη Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου διοργάνωσε την Κυριακή 26/9/2004 επίσκεψη παρατήρησης των περιοχών όπου σχεδιάζεται να κατασκευαστεί το φράγμα του Αποσελέμη. Σκοπός της επίσκεψης ήταν η εκτίμηση από κοντά των συνεπειών από την ενδεχόμενη κατασκευή του έργου. Στις εννιά το πρωί της Κυριακής συναντήθηκαν μέλη της Παρέμβασης στο προαύλιο του Συνεταιρισμού του Αβδού με τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Χερσονήσου και με κατοίκους της περιοχής. Στο Οροπέδιο Λασιθίου
Στις 09:30 αναχωρήσαμε με αυτοκίνητα και επισκέεφθήκαμε αρχικά τους εποχιακούς υδροβιότοπους στον Χώνο, τις καταβόθρες και την περιοχή της Μονής Βιδιανής στο Οροπέδιο Λασιθίου. Εκεί διαπιστώσαμε ότι οι επεμβάσεις που προβλέπονται από τους μελετητές του φράγματος θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα και στους υδροφορείς του ίδιου του Οροπεδίου αλλά και των γύρω από τα λασιθιώτικα βουνά περιοχών. Συγκεκριμένα σχεδιάζεται η κατασκευή μικρού φράγματος που θα αποκόψει τα εποχιακά πλημμυρικά νερά από τον φυσικό τους αποδέκτη που είναι οι καταβόθρες του Χώνου, η κατασκευή καναλιών και η διάνοιξη τούνελ μήκους 900μ. σε σημείο κοντά στην Μονή Βιδιανής με σκοπό να οδηγεί τα νερά μέσα από το φαράγγι της Αμπέλου, με αγωγό, στις κοίτες των χειμάρρων του Αποσελέμη.  Ο Χώνος στο Οροπέδιο. Τα εποχιακά τέλματα του Οροπεδίου που ουσιαστικά καταργούνται με βάση τις σχεδιαζόμενες επεμβάσεις, αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους εποχιακούς υδροβιότοπους της Κρήτης και είναι αναγνωρισμένα και προστατευμένα από διεθνείς συνθήκες. Ακόμη η επίδραση στους υδροφορείς θα έχει απρόβλεπτες και ανεπανόρθωτες συνέπειες στα οικοσυστήματα του Οροπεδίου και των γύρω από τα λασιθιώτικα βουνά περιοχών. Είναι αφελής ο ισχυρισμός ότι τα πλημμυρικά νερά περισσεύουν ή χάνονται και θυμίζει την ίδια αφελή λογική του «ουτέ μια σταγόνα στη θάλασσα». Οι Ενετοί φαίνεται ότι ήταν πιό σοφοί όταν γέμισαν το Οροπέδιο με αποστραγγιστικά κανάλια και διαμόρφωσαν την περιοχή του Χώνου και τις καταβόθρες για να διευκολύνουν την ροή του νερού προς τους φυσικούς αποδέκτες. Το Οροπέδιο και τα βουνά του δεν είναι ανεξάρτητα από τις κοιλάδες που το περιτριγυρίζουν και η σκέψη να επέμβει κανείς στα υδραυλικά τους συστήματα με έναν τόσο δραματικό τρόπο θυμίζει σενάρια νοσηρής φαντασίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο Οροπέδιο, για αρδευτικούς σκοπούς, υπάρχει μία λιμνοδεξαμενή 800.000 κ.μ. ενώ έχει εγκριθεί η κατασκευή και δεύτερης 2,5 εκ.κ.μ. με συνολική δέσμευση πάνω από 5 εκ.κ.μ., πράγμα που περιορίζει πολύ την τελική απολήψιμη ποσότητα για το φράγμα. Φαράγγι της Αμπέλου, Γωνιές και Αβδού
Η ομάδα, στην επιστροφή από το Οροπέδιο, εξέτασε από ψηλά το φαράγγι της Αμπέλου που επίσης αποτελεί προστατευόμενη περιοχή, όπου μεταξύ των άλλων ενδημούν σπάνια και απειλούμενα από εξαφάνιση αρπακτικά πουλιά. Τα μέλη της ομάδας σχημάτισαν μια καλή εικόνα του πώς τα έργα ένθεσης ενός αγωγού πλάτους 3 μέτρων και ενός βοηθητικού δρόμου πλάτους 4 μέτρων ισοδυναμούν με μια ακόμη βαθειά πληγή σε ένα τοπίο εξαιρετικής ομορφιάς, που περιλαμβάνει την αρχαία οδό προς το Οροπέδιο και που θα έπρεπε να συντηρείται και να προστατεύεται ως κόρη οφθαλμού. Στο τέλος του αγωγού σχεδιάζεται μια εγκατάσταση ανάσχεσης της ορμής του νερού, πριν από την ελεύθερη ροή του μέσα από τις κοίτες των χειμάρρων ανάμεσα στα χωριά Γωνιές (2001: 519 κάτοικοι) και Αβδού (2001: 431 κάτοικοι). Πρέπει να σημειώσουμε ότι μέσα στο φαράγγι βρίσκεται η πηγή που τροφοδοτεί με νερό τις Γωνιές, ενώ το Αβδού διαθέτει μια γεώτρηση μέσα στο χωριό, ανάμεσα στους δύο χείμαρρους. Οι πηγές αυτές είναι ανάμεσα σ’ αυτές, περιμετρικά του Οροπεδίου, που θα στερηθούν το νερό τους στην περίπτωση που δεσμευτούν οι απορροές από το Οροπέδιο. Οι κάτοικοι των δύο χωριών έχουν εκφράσει πολλές φορές την αντίθεσή τους στο έργο και την αγανάκτησή τους για την παραπλανητική και ελλιπή ενημέρωση που είχαν όταν παρουσιάστηκαν οι πρώτες μελέτες του έργου. Η Λαγκάδα, το Σφεντύλι και ο ¶γιος Κωνσταντίνος
Η επόμενη στάση της εξόρμησης ήταν ο βυζαντινός ναός του Αγίου Κωνσταντίνου (14ος αιών.) που βρίσκεται μέσα στην λεκάνη κατάκλυσης του σχεδιαζόμενου φράγματος και ο οποίος, αν και είναι καταγραμμένο αρχαιολογικό και πολιτιστικό μνημείο, είχε αγνοηθεί από τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Ως λύση για τη σωτηρία του φαίνεται να έχει προταθεί η κατασκευή αναχώματος γύρω από το ναό, προκειμένου να εμποδίσει τα νερά να τον κατακλύσουν.  Ο ¶γιος Κωνσταντίνος
¶κόμα και αν αυτό είναι δυνατό να γίνει, το τοπίο δεν θα ξαναβρεί ποτέ την ίδια ήρεμη ομορφιά του. Όλη η Λαγκάδα, η κοιλάδα του Αποσελέμη, οι πρόποδες των λασιθιώτικων και οι γύρω λόφοι είναι ένας τόπος σπάνιας ομορφιάς, με πλούσια βλάστηση, δάση από πρίνους και δρυάδες, πλατάνια, εκατοντάδες χιλιάδες καρποφόρες ελιές, πορτοκαλιές κ.ά. Είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς την αξία ενός τέτοιου τόπου αν δεν τον δει με τα μάτια του και δεν τον περπατήσει. Πόσοι άραγε από τους μελετητές ή τους υπέρμαχους του φράγματος δημοτικούς άρχοντες του Ηρακλείου έχουν άμεση γνώση του μεγέθους της άδικης θυσίας που απαιτούν; Κοιτάμε την κοιλάδα όπως απλώνεται, ανεβασμένοι στο μικρό λόφο Στροβίλι και μας κόβεται η ανάσα. Μια γη που φιλοξένησε για χιλιάδες χρόνια τους ανθρώπους δίνοντάς τους απλόχερα τους καρπούς της και την αγκαλιά της, απειλείται τώρα με αποψίλωση και ανασκαφή! 2350 (!) στρέμματα πλούσιας αγροτικής γης με εξαιρετική χλωρίδα και πανίδα θα γίνουν κρανίου τόπος. Θα πίστευε κανείς ότι το φράγμα θα μπορούσε να γίνει ένας υδροβιότοπος ή μια γραφική λίμνη. Αλλά όχι. Το σχέδιο μιλά για έναν ελεγχόμενο και περιφραγμένο ταμιευτήρα, του οποίου τα χαμηλής ποιότητας επιφανειακά νερά που θα εισρέουν προορίζονται για πόσιμα.  Το Σφεντύλι
Σταματάμε έξω απ’ το Σφεντύλι και ανηφορίζουμε με αμηχανία. Πρόκειται για το χωριό που, στην περίπτωση που κατασκευαστεί το φράγμα, οι κάτοικοί του θα υποχρεωθούν να το εγκαταλείψουν. Ένα όμορφο μεσαιωνικό χωριό με πετρόχτιστα καμαρωτά σπίτια και ολοζώντανους κατοίκους μας υποδέχεται. Είναι χαρακτηριστικό της προχειρότητας με την οποία έγινε η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το Φράγμα το γεγονός ότι το Σφεντύλι αναφέρεται σαν εγκαταλειμμένος οικισμός 7-8 σπιτιών. Μπορούμε να φανταστούμε ότι οι μελετητές δεν πάτησαν το πόδι τους στην περιοχή, αλλά μπορούσαν τουλάχιστον να ρίξουν μια ματιά στα στοιχεία των απογραφών: 1991, 53 κάτοικοι – 2001, 88 κάτοικοι, - κατοικίες περίπου 30!). Μόλις καταλαβαίνουν το σκοπό της επίσκεψής μας, οι κάτοικοι αρχίζουν τις ερωτήσεις και τονίζουν την αποφασιστικότητά τους να μην εγκαταλείψουν τον αγώνα για να σωθεί το χωριό. Ζουν ήδη τόσα χρόνια με την αβεβαιότητα και περιμένουν με αισιοδοξία να γιορτάσουν τη μέρα που θα τους ανακοινώσουν ότι το φράγμα τελικά δεν θα γίνει! Στις Ποταμιές
Ο χρόνος μας πιέζει να προχωρήσουμε και αφήνοντας τα αυτοκίνητα αρχίζουμε να διασχίζουμε τη Λαγκάδα με τα πόδια μέσα από το πιο χαμηλό της επίπεδο και με προορισμό τις Ποταμιές (2001: 610 κάτοικοι). Διασχίζοντας το πιο εύφορο σημείο της κοιλάδας, παρατηρούμε την πλούσια βλάστηση στις όχθες των χειμάρρων, τους ελαιώνες και τους κήπους και προσπαθούμε να φανταστούμε πώς θα ήταν το τοπίο αποψιλωμένο και σκαμμένο σε βάθος. Και πόσα χρόνια θα παρέμενε έτσι το τοπίο στην περίπτωση που άρχιζε η κατασκευή του φράγματος; Τα παραδείγματα είναι πολλά: Αχελώος, Ποταμοί Ρεθύμνου κ.ά. Σε μερικούς ελαιώνες είναι φανερή η εγκατάλειψη μετά τις απαλλοτριώσεις και το βαρύ χειμώνα που πέρασε. Σε λίγο φτάνουμε στο σημείο μηδέν. Είμαστε μέσα στους κήπους των Ποταμιών και φανταζόμαστε το χωμάτινο πέλμα του φράγματος πλάτους 300 μέτρων στην βάση, 10 μέτρων στην κορυφή και ύψους 56 μέτρων! Παρατηρούμε ένα μεγάλο πλάτανο ύψους περίπου 10 μέτρων και με το βλέμμα μας τον πολλαπλασιάζουμε 5 φορές. Συνειδητοποιούμε το μέγεθος του έργου. Πρόκειται για μια φαραωνική σύλληψη χωρητικότητας 32 εκ.κ.μ. και έκτασης πολλών χιλιομέτρων. ¶ραγε έχουν καταλάβει όλοι οι συμπολίτες μας στο Ηράκλειο την έκταση της καταστροφής; Οι μελετητές, που από τα περίπου 29 εκ.κ.μ. που αρχικά –λάθος- εκτιμούσαν, τελικά κατέληξαν, το ίδιο αισιόδοξα, να υπολογίζουν 17 εκ.κ.μ. ετήσιας συγκέντρωσης νερού στον ταμιευτήρα. ¶λλοι ανεξάρτητοι και έγκριτοι μελετητές που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν, όπως το Πανεπιστήμιο Πάτρας και το Μετσόβειο Πολυτεχνείο, εκτιμούν ότι οι απορροές κυμαίνονται γύρω στα 11 εκ.κ.μ. Νερό λίγο, σε κάθε περίπτωση, αν λάβουμε υπόψη ότι ένα μέρος του θα είναι δεσμευμένο στο φράγμα, ενώ μόνο το Ηράκλειο απαιτεί τουλάχιστον 17 εκ.κ.μ. και οι άλλες πόλεις του βόρειου άξονα μέχρι και τον ¶γιο Νικόλαο πάνω από 12 εκ.κ.μ.! Περπατώντας στη σκιά του νοητού αναχώματος μπαίνουμε στις Ποταμιές και αρχίζουμε να περπατάμε πάνω στη «γραμμή επικινδυνότητας»: Ένα δρόμο που χωρίζει το χωριό σε δύο τμήματα. Εκείνο που στην περίπτωση θραύσης του σχεδιαζόμενου φράγματος, καθώς βρίσκεται κάτω από το υψόμετρο των 168 μ., θα κατακλυστεί από τα ορμητικά νερά σε 5-15 λεπτά και εκείνο που θα παρακολουθεί το δράμα και τον πανικό από πιο ψηλά... Οι μελετητές, στη σχετική μελέτη θραύσης, σχεδιάζουν σειρήνες, φώτα και συναγερμούς και συμβουλεύουν τους Ποταμιανούς να μεταναστεύσουν σε πιο ψηλά σημεία! Είναι φανερό ότι οι κάτοικοι εδώ είναι κάθετα αντίθετοι στην ιδέα του φράγματος και δεν έχουν πάψει να αγωνίζονται με πείσμα εδώ και τέσσερα χρόνια για να σταματήσει το έργο. Ο δρόμος
Μας υποδέχονται κάτω από τη δροσερή σκιά στα καφενεία και μας κερνάνε αναψυκτικά που γίνονται ανάρπαστα λόγω της ασυνήθιστης ζέστης και του φοβερού νοτιά της Κυριακής. Βρίσκονται εκεί ο Πρόεδρος και μέλη του Δημοτικού και του Τοπικού Συμβουλίου, μέλη των επιτροπών αγώνα των χωριών, δημοσιογράφοι και κάτοικοι. Μιλάμε για τις εντυπώσεις μας, απαντούν στις ερωτήσεις μας και ανταλλάσσουμε απόψεις. Μας επισημαίνουν ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα: το δρόμο που σχεδιάζεται να παρακάμπτει το φράγμα και να οδηγεί στο Οροπέδιο και που θα καταστρέψει αρχικά τις απέναντι πλαγιές του χωριού και παρακάτω θα διασχίσει παρθένα φαράγγια, λαγκάδια και λόφους, για να καταλήξει να περάσει ανάμεσα από το Αβδού και τις Γωνιές. ¶λλη μια εκτεταμένη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Ο δρόμος θα έπρεπε να προηγηθεί του φράγματος σύμφωνα με τη μελέτη. Όμως οι αρμόδιοι της Περιφέρειας και το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. φρόντισαν να προχωρήσουν πρώτα τις απαλλοτριώσεις στον ταμιευτήρα για να κερδίσουν χρόνο. Δεν μπορούμε, σε καμία περίπτωση, να κατηγορήσουμε τους κατοίκους της Λαγκάδας για στείρο αρνητισμό. Έχουν δεχτεί χωρίς αντιρρήσεις έναν ΧΥΤΑ δίπλα στις Ποταμιές που θα δέχεται τα απορρίμματα και όμορου Δήμου! ¶λλωστε κανείς από τους κατοίκους δεν ήταν αντίθετος από την αρχή στην αξιοποίηση των πλημμυρικών νερών της λεκάνης του Αποσελέμη. Βλέπουν με συμπάθεια την κατασκευή μικρών λιμνοδεξαμενών ή φραγμάτων για άρδευση και ανασχετικών έργων για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. Σε λίγο φτάνει και ο Δήμαρχος Χερσονήσου, κ. Σπύρος Δανέλης. Ο Δήμαρχος μιλά μαζί μας και στους δημοσιογράφους και αναφέρεται διεξοδικά στο θέμα. Η θέση του Δήμου Χερσονήσου είναι πάγια κατά της ιδέας ενός τέτοιου φράγματος. Όμως οι διαδικασίες για την έναρξη των εργασιών κατασκευής του έχουν προχωρήσει πολύ. Έχει γίνει μέρος των απαλλοτριώσεων και επίκειται νέα δημοπράτηση του έργου. Ο Δήμαρχος επισημαίνει ότι η απώλεια των χρημάτων που έχουν δεσμευτεί στο έργο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσει ένα παράλογο και καταστροφικό έργο με πολλαπλό κόστος στο μέλλον. Από την άλλη ο δικαστικός αγώνας που έχει ξεκινήσει χρόνια τώρα με προσφυγές στο Σ.τ.Ε. και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι δύσκολος και έχει να αντιμετωπίσει μια καλά οργανωμένη ομάδα τεχνοκρατών που έχει καταφέρει μέχρι τώρα να περνά όλους τους νομικούς σκόπελους. Χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια και εγρήγορση για να σταματήσει το έργο πριν να πληγωθεί ανεπανόρθωτα το Οροπέδιο και η Λαγκάδα. Καταγράφουμε τα πρώτα συμπεράσματα της ομάδας - Έχει γίνει παραδεκτό από όλους πιά ότι οι αναμενόμενες ποσότητες νερού στον ταμιευτήρα του σχεδιαζόμενου φράγματος στον Αποσελέμη θα είναι μικρές και ότι η ποιότητα του νερού δεν θα είναι η καλύτερη.
- Το οικονομικό κόστος ενός τόσο μεγάλου έργου σε σχέση με τα οφέλη θα είναι δυσβάστακτο, άλλωστε κανείς δεν ξέρει πού θα βρεθούν οι πόροι για να τελειώσει, αν τελειώσει ποτέ.
- Αντίθετα η αξιοποίηση των 280 εκ.κ.μ. των πηγών του Αλμυρού σήμερα φαίνεται να είναι περισσότερο από ποτέ εφικτή, άμεση και οικονομική αν εφαρμοστεί η αφαλάτωση με την τεχνολογία της αντίθετης όσμωσης σε υφάλμυρα νερά.
- Αλλοιώνεται και καταστρέφεται περιβαλλοντικά μια εξαιρετικά σημαντική και εκτεταμένη περιοχή από το Οροπέδιο μέχρι τις εκβολές του Αποσελέμη και με άγνωστες, αλλά σίγουρα δραματικές, επιπτώσεις στον ευρύτερο υδροφόρο ορίζοντα.
- Διαλύεται ο κοινωνικός ιστός, ο πολιτισμός και η οικονομία της περιοχής, άνθρωποι ξεριζώνονται και βλέπουν τον τόπο τους να ρημάζει ανεπανόρθωτα.
- Ακυρώνεται κάθε προσπάθεια αξιοποίησης και ανάδειξης της ενδοχώρας του Δήμου, πράγμα που θα αποτελούσε διέξοδο στην υποβάθμιση που αντιμετωπίζει ένας από τους σημαντικότερους τουριστικά δήμους της Kρήτης.
Μπροστά στον παραλογισμό και το αδιέξοδο στο οποίο φαίνεται να οδηγείται η όλη υπόθεση, μόνο μια γενναία και έντιμη πολιτική απόφαση μπορεί να σταματήσει το έργο πριν να είναι αργά. Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου ήδη συζητά τη σύνταξη ανακοίνωσης με τις θέσεις της για το σχεδιαζόμενο φράγμα στον Αποσελέμη και την οποία θα δημοσιεύσει στον ημερήσιο τύπο μέσα στις επόμενες μέρες.
.
ecocrete.gr . |
Cavo Sidero
