Η ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΡΑΥΣΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΑΠΟΣΕΛΕΜΗ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΝΑΤURA ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΡΕΨΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚ ΝΕΟΥ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Αφορμή για το σημερινό άρθρο απετέλεσαν τα παρακάτω πρόσθετα στοιχεία, τα οποία εντέχνως δεν εμφανίζουν στις συσκέψεις οι τεχνοκράτες προκειμένου να εκταμιεύσουν το ποσό των 150.000.000 ευρώ που κοστίσει συνολικά το έργο και να αποφύγουν την επιστροφή των χρημάτων απαλλοτρίωσης:

α) Η τεχνική έκθεση με τον τίτλο «Μελέτη και σχέδια αντιμετώπισης συνθηκών εκτάκτου ανάγκης που θα προκύψουν από την υποθετική θραύση του Φράγματος Αποσελέμη», η οποία εκπονήθηκε το 1995, στα πλαίσια της προέγκρισης χωροθέτησης με αρ. 47552/3909/22-9-1994, μετά από εντολή του ΥΠΕΧΩΔΕ στην ανάδοχο εταιρεία, ταυτόχρονα με την εκπόνηση «Υδρογεωλογικής μελέτης της ευρύτερης περιοχής του Οροπεδίου Λασιθίου».

β) Οι τραγικές φιγούρες ηλικιωμένων ανθρώπων συνολικά 24 τον αριθμό που διαμένουν εκεί και επί χρόνια και ζουν με την αγωνία της κατασκευής του φράγματος που θα κατακλύσει τον όμορφο οικισμό τους το Σφεντίλη. Οι άνθρωποι δήλωσαν στον τοπικό τύπο σήμερα ( 22-09-2004), ότι δεν είναι διατεθειμένοι να μετεγκατασταθούν σε άλλο οικισμό, δεδομένου ότι στη περιφερειακή σύσκεψη απεφάσισαν ερήμην αυτών, όχι την κατασκευή νέου οικισμού, αλλά την μετανάστευση σε άλλο, εγκαταλείποντας τα σπίτια που μεγάλωσαν κι προσβάλλοντας τη μνήμη των πατεράδων τους. Κάποτε πρέπει να σταματήσουν να κοροϊδεύουν τους ανθρώπους αυτούς και για ένα κομμάτι ψωμί όπως δήλωσαν να θάψουν το χωριό τους κάτω από τον όγκο του νερού του Φράγματος.

γ) Η αξία του υγροβιότοπου Αποσελέμη: Ο υγροβιότοπος Αποσελέμη, υπήρξε από μαρτυρίες εργαζομένων από παλιά στο ξενοδοχείο Greta Sun, από επιστήμονες (συνήθως ¶γγλους ορνιθολόγους) και από απλούς ανθρώπους που διέμεναν τότε εκεί, ένας παραδεισένιος βιότοπος, ένα μικρό κομμάτι Κρητικής γης που βρίσκεται 3 Km BA των Γουβών, έχει εμβαδόν 100 στρέμματα (εκ των οποίων ένα ποσοστό 70% είναι μπαζωμένο) και έχει καταγραφεί διεθνώς σήμερα με τον κωδικό 431395000.

Δεν υπήρξε μόνο παραδεισένιο κομμάτι για τους ανθρώπους, αλλά κυρίως για τις χιλιάδες αποδημητικών πουλιών που οι καιρικές συνθήκες τα καθοδηγούσαν κάθε χρόνο σΆ ένα μακρινό ταξίδι που ξεκινούσε από την Αφρική και έφθασε ως την βόρειο Ευρώπη. Εκατοντάδες είδη πουλιών υπακούοντας στο ένστικτο αυτοσυντήρησης, εγκατέλειπαν την πρόσκαιρη φωλιά τους και ξενιτεύονταν για να φθάσουν στην Κρήτη, όπου κουρασμένα έβρισκαν πρόσκαιρα καταφύγιο στην τότε φιλόξενη περιοχή του υγρότοπου Αποσελέμη, δείχνοντας κάθε άνοιξη και φθινόπωρο μια ιδαίτερη συμπάθεια στη λίμνη του Αποσελέμη.

Σύμφωνα με την μελέτη του έργου, οι επιπτώσεις στο Δέλτα του Αποσελέμη θα είναι αρνητικές δεδομένου ότι, μικρή ποσότητα νερού πρόκειται να ρέει μετά την κατασκευή του φράγματος προς τον υγροβιότοπο, όποτε και το εναπομείναν 30% θΆ αποξηρανθεί στερώντας την Κρήτη από ένα ακόμη υγροβιότοπο.

Τις μέχρι σήμερα επιφυλάξεις μου για την κατασκευή του φράγματος αυτού, ήλθε να επιβεβαιώσει και «η μελέτη επικινδυνότητας» η οποία μετά την παράθεση στοιχείων, που έχουν να κάνουν με τον τρόπο θραύσης (είτε λόγω υπερχειλίσης, είτε λόγω διάβρωσης, είτε λόγω θραύσης των αγωγών, είτε τέλος λόγω σεισμικής δραστηριότητας) καθίστανται σαφή τα παρακάτω:

α) Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας για τον οικισμό των Ποταμιών. Σε περίπτωση θραύσης του Φράγματος το κύμα θα προκαλέσει επικίνδυνες κατακλύσεις μέσα στον οικισμό. Εξάλλου, ο χρόνος μεταξύ θραύσης και διάβασης της αιχμής από την περιοχή των Ποταμιών δεν θα είναι μεγαλύτερος από ένα τέταρτο της ώρας περίπου. Μέσα σΆ αυτό το χρονικό διάστημα είναι προφανές ότι είναι πολύ δύσκολο ακόμα και τον εαυτό σου να σώσεις. Η μελέτη προκειμένου νΆ αντιμετωπίσει την περίπτωση αυτή προτείνει δύο λύσεις. Η πρώτη με επαρκή διεύρυνση της κοίτης προς την αριστερή όχθη. Αλλά με δεδομένη τη μορφολογία της κοιλάδας στην περιοχή αυτή, μια τέτοια λύση όχι μόνο φαίνεται πολύ εξεζητημένη αλλά, αν εφαρμοζόταν θα προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση στη εικόνα του τοπίου.

Σύμφωνα με την δεύτερη λύση, προτιμότερο θα ήταν να ληφθούν μέτρα για την βαθμιαία μετατόπιση του πληθυσμού προς μεγαλύτερα υψόμετρα κατά μήκος του δρόμου προς Αβδού και τη σταδιακή εγκατάλειψη της ζώνης δομήσεως κάτω από το υψόμετρο των 168 m.

β) Όπως προκύπτει από τα προηγούμενα η ενδεχόμενη θραύση του φράγματος Αποσελέμη θα προκαλέσει, υπό οποιεσδήποτε εύλογες προϋποθέσεις, πολύ σημαντικό κύμα θραύσης με μεγάλη αιχμή σε όλη τη διαδρομή από το φράγμα ως τις εκβολές του Αποσελέμη. Το κύμα αυτό θα απειλήσει πολύ σοβαρά τον οικισμό των Ποταμιών ο οποίος θα βρεθεί κατά μεγάλο μέρος μέσα στην περιοχή κατάκλισης. Κατά μήκος της κοίτης κατάντη υπάρχουν αγροί, ελαιώνες, ορισμένα σποραδικά κτίσματα και κατά καιρούς βρίσκονται εκεί και εργάζονται άνθρωποι. Αυτό ισχύει ιδίως για την ευρεία κοίτη κατάντη της γέφυρας της Εθνικής Οδού. Εξ άλλου την κοίτη διασχίζουν δρόμοι, κυρίως η Εθνική Οδός και η οδός προς το Καστέλι Πεδιάδας, αλλά και άλλοι υποδεέστεροι τοπικοί δρόμοι. Στο μέλλον θα υπάρξει χωριστή διάβαση της νέας Εθνικής Οδού. Συνεπώς η αιφνιδιαστική εμφάνιση του κύματος θραύσης, του οποίου μάλιστα η αιχμή, όπως υπολογίστηκε θα μετακινείται με ταχύτητα 30 km/h,θα μπορούσε να προκαλέσει θύματα.

γ) Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων η μελέτη προβλέπει ένα συναγερμό, που μόνο τραγελαφικές καταστάσεις μπορεί να δημιουργήσει, δεδομένου ότι προβλέπονται σειρήνες που θα ηχούν δαιμονισμένα, φωτεινούς σηματοδότες κατά μήκος της διαδρομής από το φράγμα μέχρι τις εκβολές από την στιγμή που θα ανιχνευθεί η έναρξη της θραύσης. Με δεδομένο ότι τα χρονικά περιθώρια από την έναρξη του συναγερμού μέχρι το κύμα να κατακλείσει τον οικισμό είναι περίπου ένα τέταρτο και προκειμένου να εκκενωθούν οι απειλούμενες από το κύμα περιοχές, τα φαινόμενα του πανικού, της απόγνωσης κι της ψυχικής πίεσης θα δημιουργήσει περισσότερα θύματα από το κύμα θραύσης, που πιθανόν να μην έχει την ένταση καταστροφικής πλημμύρας.

δ) Το σχέδιο συναγερμού έχει μελετηθεί λεπτομερώς σε συνάρτηση με τα τελικά σχέδια κατασκευής του φράγματος, την οριστική καμπύλη στάθμης όγκου της δεξαμενής, την οριστική μορφή και τις διαστάσεις του υπερχειλιστή και μια εν καιρώ επανεξέταση της μελέτης πλημμυρικών φαινομένων με βάση τα πολύ πλουσιότερα και κατά τεκμήριο ακριβέστερα υδρολογικά και μετεωρολογικά στοιχεία που θα έχουν συγκεντρωθεί στο διάστημα από το 1982 ως το χρόνο κατασκευής του φράγματος. Ο συναγερμός πρέπει να είναι ηχητικός (με σειρήνες) και φωτεινός. Πρέπει να σημαίνει με ιδιαίτερη ένταση στις Ποταμιές. Επίσης πρέπει να ακούγεται και να φαίνεται σε διάφορα σημεία κατά μήκος της κοίτης, ιδίως στην περιοχή των εκβολών, αλλά και στους δρόμους που διασταυρώνουν την κοίτη, κυρίως τους δύο πιο σημαντικούς, στα σημεία που οι δρόμοι αυτοί περνούν μέσα στην περιοχή της ευρείας κοίτης. Το όλο σύστημα πρέπει να ελέγχεται κατά τακτά διαστήματα π.χ. στην αρχή κάθε χειμώνα, ώστε να είναι εξασφαλισμένη η λειτουργικότητά του. Κατά προτίμηση πρέπει να διαθέτει ανεξάρτητη πηγή ενέργειας γιατί είναι ενδεχόμενο να υπάρξει διακοπή τροφοδότησης ρεύματος από το δίκτυο της ΔΕΗ κατά τις πολύ μεγάλες καταιγίδες που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο το φράγμα.

ε) Μια από τις βολικές αδυναμίες του ανθρώπου είναι να αποδίνει σε ακραία καιρικά φαινόμενα τις καταστροφές στη φύση και σε εξωτερικά αίτια ακόμη και τις μεταβολές που συμβαίνουν μέσα του. Είναι συνηθισμένο όταν συμβεί το ατύχημα, αντί να ψάξει πρώτα μέσα του και να βρει τι δεν προέβλεψε, τι δεν σχεδίασε σωστά, γιατί προχώρησε σε μια κατασκευή που εγκυμονεί τόσους κινδύνους, χωρίς να είναι οπωσδήποτε αυτής της μορφής, αναζητά «έξω» στο βουβό βασίλειο των υλικών στοιχείων, τις «δυνάμεις» που μπορούν να θεωρηθούν υπαίτιες για την καταστροφή. Βέβαια είναι πολύ μικρός για να είναι κύριος της μοίρας του. Εν τούτοις πάρα πολλά εξαρτώνται από αυτόν. Παρά το γεγονός, ότι είμαι από τη φύση μου αισιόδοξος θέλω να τονίσω:

Την ευθύνη για οτιδήποτε συμβεί σχετικά με το έργο του φράγματος δεν μπορεί να αποσείσει από τους ώμους του. Θα είναι τουλάχιστον συνυπεύθυνος για ότι συμβεί, αφού επεμβαίνει στο πεπρωμένο του όχι μόνο με τα έργα αλλά και τις παραλείψεις του. Αυτό σημαίνει ότι από όλα μπορούμε να γλιτώσουμε όχι όμως και από το βάρος της ευθύνης. Επίσης από την λεπτομερή ανάγνωση όλων των μελετών, έχω την εντύπωση ότι κάτι μέσα στα λόγια των μελετητών δεν λέγεται όπως πραγματικά είναι ή τουλάχιστον δεν λέγεται ολόκληρο.

Μετά από αυτά έρχομαι στο Ν. 1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος αρ. 16 Πίνακας 3, όπου στην παράγραφο 9 υπάρχει το ερώτημα. Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει κίνδυνο ανωμάλων καταστάσεων; Η απάντηση στην στο βασικό αυτό ερώτημα είναι ότι δεν υπάρχει κίνδυνος από το Φράγμα απάντηση που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την μελέτη επικινδυνότητας που προαναφέραμε. και προσπαθεί να καθησυχάσει τους κατοίκους, αλλά και τους αξιωματούχους της Ε.Ε., που ασχολήθηκαν με το θέμα.

Πέρα όμως της επικινδυνότητας, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, που εκφράζεται μέσα από το δίκτυο «NATURA 2000» η Ε.Ε. καθορίζει τα εξής:

1. Η προστασία της βιολογικής ποικιλομορφίας, μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας στο έδαφος των Κρατών Μελών.

2. Η διασφάλιση της διατήρησης, ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση, των φυσικών οικοτόπων και άγριων ειδών πανίδας και χλωρίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος και

3. Η πρόβλεψη ώστε η λήψη των αναγκαίων μέτρων στο πλαίσιο της Οδηγίας να είναι ακόλουθη των οικονομικών και πολιτιστικών απαιτήσεων, καθώς και των περιφερειακών και τοπικών ιδιομορφιών της κάθε περιοχής.

Σχετικά με την ευρύτερη περιοχή των έργων του φράγματος Αποσελέμη αυτή έχει καταγραφεί στο Δίκτυο “NATURA 2000” και έχει λάβει τον κωδικό «GR 4320002» και περιλαμβάνει τις περιοχές «Δίκτη, Οροπέδιο Λασιθίου, Καθαρό, Σελένα, Κράσι, Σελέκανο» και καταλαμβάνει 338.779 στρέμματα. Μέσα στην έκταση αυτή περιλαμβάνονται:

α) Χλωρίδα: έχουν καταγραφεί 107 φυτικά είδη, εκ των οποίων 7 ενδημικά της Κρήτης, 3 της Ελλάδος και 97 υπενδημικά (βρίσκονται και στην υπόλοιπη Ευρώπη). Η έκταση των φυτοκοινωνιών αυτών στην περιοχή του φράγματος είναι περίπου 10 στρέμματα.

β) Ορνιθοπανίδα: Υπάρχουν 117 είδη πτηνών, εκ των οποίων 33 είναι αυστηρά προστατευόμενα και σπάνια, 38 έχουν μόνιμη παρουσία στην περιοχή, 60 είναι μεταναστευτικά και 30 απειλούμενα.

γ) Τύποι φυτικών οικοτόπων: έχουν καταγραφεί 12 οικότοποι εκ των οποίων 8 βρίσκονται σε εξαίρετη κατάσταση και 4 υπό καλή διατήρηση.

Παλιότερα παρά την κινητικότητα των κατοίκων και καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία δια μέσου του γενικού Δ/ντή Γενικής Δ/νσης Περιβάλλοντος της Ε.Ε. Τζειμς Κάρι ζήτησε μέσω επιστολής με ημερομηνία 13 Ιουλίου 2001 «διευκρινήσεις σχετικά με την τήρηση των προβλεπομένων από την σχετική Οδηγία διαδικασιών σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, την επάρκεια του έργου ως προς τον σκοπό του, την επάρκεια της υποβληθείσης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την λήψη των αναγκαίων μέτρων για την αποφυγή διοχέτευσης ρύπων στα υπόγεια ύδατα» εμείς με τεχνάσματα φθάσαμε τότε μέχρι την δημοπράτηση του έργου, σε μια από τις σπανιότερες και ομορφότερες περιοχές της Ευρώπης.

Εδώ ακριβώς βρήκαν να κατασκευάσουν το φράγμα του Αποσελέμη με τεράστιο περιβαλλοντικό, αλλά και οικονομικό κόστος, αλλά αμφιβόλου απόδοσης. Προσωπικά πιστεύω, ότι όσα μέτρα και να πάρουν δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές έως καταστρεπτικές επιπτώσεις των οικοτόπων και των ειδών, όπως τουλάχιστον αναφέρονται στις μελέτες.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΚΗΣ
ΦΥΣΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒ/ΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.