Η σημερινή κατάσταση στον τουρισμό και προτάσεις για την ανάπτυξη του.

(Ομιλία του Γ. Παπατζανή, αντιδημάρχου Ρεθύμνης στην εκδηλωση Οικον. Επιμελητήριου Δυτικ. Κρήτης και του Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής "το Αρκάδι",  στο Ωδείο Ρεθύμνου, για τον τουρισμο, 10/Σεπτ/2004).

Στην μετά ΟΝΕ εποχή στόχος μας θα πρέπει να είναι να κερδίσουμε το στοίχημα της ανταγωνιστικότητας και στην περίπτωση των τουριστικών επιχειρήσεων.

Για να επιτευχθεί όμως αυτός ο στόχος, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά πολλά σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος, και συγκεκριμένα:

* Έχει καλλιεργηθεί και εμπεδωθεί στις τάξεις των τουριστικών επιχειρηματιών, ότι οι κυβερνήσεις έως τώρα δεν ασχολούνται με τα θέματα του τουριστικού κλάδου.

* Ο ελληνικός τουρισμός έχει εισέλθει σε παρατεταμένη κρίση η οποία είναι η χειρότερη των τελευταίων 30 ετών. Για πρώτη φορά αγγίζει τον κλάδο του τουρισμού η ανεργία.

* Το 2004 η Ελλάδα έχει κατά 4% χαμηλότερα πακέτα σε σχέση με το 2003. Έστω και αν έχει πάνω της στραμμένους τους προβολείς των διεθνών Μ.Μ.Ε. λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, δεν κατορθώνει να προσελκύσει περισσότερους ξένους επισκέπτες, με αποτέλεσμα οι μεγάλοι Tour Operators της Ευρώπης να διαθέτουν τα ελληνικά τουριστικά πακέτα σε χαμηλότερες τιμές από το 2003. Αυτό δείχνει ότι η θέση της Ελλάδας στην ελληνική τουριστική αγορά, είναι υποβαθμισμένη. Καμία άλλη Ολυμπιακή χώρα δεν είχε εμφανίσει -στο παρελθόν- ανάλογη καθοδική πορεία.

* Η προβολή των ολυμπιακών αγώνων δεν είχε τον κατάλληλο σχεδιασμό για την παράλληλη ορθή προβολή του τουριστικού προϊόντος.

Χαρακτηριστικές είναι έως τώρα από τη μία οι συνεχείς αλλαγές προσώπων στην ηγεσία του τουρισμού", και από την άλλη οι πρόσφατες δηλώσεις του π.Υπουργού Οικονομίας και του π.Υφυπουργού Ανάπτυξης περί γραφειοκρατικών αγκυλώσεων στον μηχανισμό της πληθώρας των συναρμόδιων υπουργείων, για την υλοποίηση των τουριστικών επενδύσεων. Aλλωστε ο ίδιος ο π.Υφυπουργός Ανάπτυξης, ανέφερε χαρακτηριστικά: "Όταν για μια επένδυση, απλά και μόνο για να λάβει την προχωροθέτηση, απαιτούνται σήμερα 17 εγκρίσεις από 11 διαφορετικές υπηρεσίες και όταν ήδη έχει δαπανηθεί ένα σημαντικό μέρος του προς επένδυση κεφαλαίου, δεν θα πρέπει να απορεί κανείς γιατί οι μεγάλες επενδύσεις στον τουρισμό είναι πολυτέλεια.

Μια άλλη γνωστή αδυναμία του ελληνικού τουρισμού είναι η έντονη εποχικότητα. Το τρίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου - Σεπτεμβρίου συγκεντρώνει σταθερά κατά την τελευταία δεκαετία το 50% των ετήσιων αφίξεων.

Έντονη είναι τα τελευταία 7 χρόνια και η αδυναμία του ελληνικού τουρισμού στο επίπεδο της τουριστικής εκπαίδευσης, τη στιγμή μάλιστα, που ανταγωνιζόμαστε προηγμένες τουριστικά χώρες. Η συνεχής αυτή υποβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η ευθύνη του σχεδιασμού και της υλοποίησής της έχει ανατεθεί σε αναρμόδιους. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι απόφοιτοι των σχολών τουριστικών επαγγελμάτων, να μην ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στις προσδοκίες της αγοράς εργασίας, με αποτέλεσμα ένα σημαντικό ποσοστό να εγκαταλείπει τον κλάδο μετά την αποφοίτηση του. Το πρόσφατο νομοσχέδιο για την τουριστική εκπαίδευση δεν βοηθάει στη σύνδεση της παρεχόμενης παιδείας με την αγορά εργασίας και αγνοεί τον κολεγιακό χαρακτήρα της εκπαίδευσης καθώς επίσης και τις ανάγκες για παροχή εκπαίδευσης Πανεπιστημιακού επιπέδου στον Τουρισμό

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον ελληνικό τουρισμό προέρχεται από την αδυναμία και την αδιαφορία, που με συνέπεια ακολούθησαν οι πολιτικές ηγεσίες του τουρισμού, απέναντι στα προβλήματα που πολλαπλασιαστικά συσσωρεύτηκαν,

Στην τουριστική ηγεσία, είναι κοινό μυστικό ότι οι διαφωνίες και οι αντιπαλότητες εξακολουθούν να κυριαρχούν. Στον δημόσιο τουριστικό μηχανισμό, στον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας και στις δυσκίνητες και αλληλοεξαρτώμενες υπηρεσίες χάνεται ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει ο ΕΟΤ και οι υπόλοιποι τουριστικοί οργανισμοί. Η στάση των τουριστικών φορέων στο θέμα της αναποτελεσματικότητας της τουριστικής ηγεσίας, εξαρτάται, δυστυχώς, άμεσα και από τον κατακερματισμό της εκπροσώπησης που υπάρχει στην αγορά εξ` αιτίας της απουσίας ενιαίου φορέα που θα επιτρέπει ορθολογική και αποτελεσματική εκπροσώπηση του τομέα", είπε χαρακτηριστικά.

Σε όλα τα προαναφερθέντα έντονα και γνωστά προβλήματα, η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη από την ποιότητα και τη διαρκή προσπάθεια αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος. Χρειάζεται σχεδιασμός, δράση, εκσυγχρονισμός των υφισταμένων δομών, δημιουργία νέων υποδομών, πολιτικές στήριξης, έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος, επιβολή κανόνων δημόσιας υγείας και υγιεινής, ενίσχυση της ασφάλειας και της προστασίας των καταναλωτών, προτεραιότητα στην εκπαίδευση, επαγγελματική κατοχύρωση των αποφοίτων των σχολών, σωστές και άξιες επιλογές, οριοθέτηση της ποιότητας ως κυρίαρχου ζητούμενου και μακροχρόνιος προγραμματισμός.

Αναλυτικά απαιτείται:

* Χάραξη μακροπρόθεσμης τουριστικής πολιτικής. Η τουριστική ανάπτυξη πρέπει να έχει πρωτεύοντα ρόλο στην γενικότερη στρατηγική οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και να στοχεύει στην παραγωγή πλούτου και στην αύξηση της απασχόλησης. Η αναπτυξιακή στρατηγική για τον τουρισμό, πρέπει να διασφαλίζει τους όρους για μια ανταγωνιστική και αυτοτροφοδοτούμενη (αειφόρο) τουριστική οικονομία, που θα αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και τους ανθρώπινους και υλικούς πόρους που αυτή διαθέτει.

* Απαιτείται βελτίωση της ποιότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.

* Χρειάζονται αλλαγές στον δημόσιο τουριστικό μηχανισμό με εκσυγχρονισμό των δομών και των μηχανισμών άσκησης της τουριστικής πολιτικής

* Απαιτείται θεσμοθέτηση της διαφήμισης του τουριστικού προϊόντος. Με τη σύσταση του ενιαίου κρατικού φορέα προβολής και διαφήμισης των τουριστικών προορισμών της χώρας μας στο εξωτερικό. Με τη θεσμοθέτηση πόρων για την προβολή και διαφήμιση. Με την ενίσχυση της εικόνας της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο. Με την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων και εργαλείων μάρκετινγκ στη βάση τριμερούς συνεργασίας κράτους, επιχειρήσεων/ εργαζομένων και τοπικής αυτοδιοίκησης.

* Χρειάζεται διαφοροποίηση και εμπλουτισμός του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Mε την ανάπτυξη θεματικών εναλλακτικών μορφών τουρισμού με στόχο την ικανοποίηση των εξελισσομένων προσδοκιών των τουριστών, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, τη διεύρυνση του τουρισμού σε χώρο και χρόνο και τον απεγκλωβισμό του από το πρότυπο του μαζικού - παραθεριστικού τουρισμού.

* Ο στόχος της τουριστικής πολιτικής της χώρας μας θα πρέπει να συνοψίζεται στο τρίπτυχο: πολυμορφία, ποιότητα, βιωσιμότητα σε 12μηνη βάση. "Στόχος είναι να περάσουμε από την μονοδιάστατη ταμπέλα "ήλιος-θάλασσα”, σε μια πολυμορφία, που να συνδυάζει τον συνεδριακό τουρισμό, τον αγροτουρισμό, τον θρησκευτικό τουρισμό, τον αθλητικό τουρισμό και να συνδέει τον τουρισμό με την κλασική αλλά και σύγχρονη πολιτιστική μας κληρονομιά. Και όλα αυτά, σε 12μηνη βάση. Και αυτό γιατί οι ειδικές ή εναλλακτικές μορφές τουρισμού αποτελούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα `αγορές-θύλακες`, που θα διακινούν μεγάλης οικονομικής απόδοσης, μεγέθη. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα δεν δικαιολογείται να υπάρχει τουριστική περίοδος 4 μηνών, που συνεχώς μάλιστα να περιορίζεται. Στόχος είναι η ανάπτυξη βαριάς τουριστικής βιομηχανίας. Το βασικό προϊόν βέβαια του ελληνικού τουρισμού ήταν, είναι και θα είναι ο ήλιος και η θάλασσα. Η διαφοροποίηση που θα αμβλύνει το φαινόμενο της εποχικότητας, αυξάνοντας την κίνηση εκτός του θερινού τριμήνου, πρέπει να βασιστεί πάνω στον εμπλουτισμό του βασικού αυτού προϊόντος, στοχεύοντας σε ειδικές αγορές, με προϋπόθεση βέβαια το υψηλό επίπεδο παρεχομένων υπηρεσιών και την ύπαρξη καταλλήλων υποδομών (δίκτυο αερομεταφορών, εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής κ.λ.π.)

* Απαιτείται αύξηση των μεριδίων σε αριθμό τουριστών και σε εισπράξεις από την διεθνή τουριστική αγορά. Χρειάζεται, δηλαδή, αύξηση του μεριδίου από την πίτα των περίπου 150 εκατομμυρίων τουριστών, που επισκέπτονται τους Μεσογειακούς προορισμούς, και των 110 δισ. ευρώ τουριστικών δαπανών, από τους υπόλοιπους ανταγωνιστικούς προορισμούς. Το μερίδιο της αγοράς που κατέχουμε στο σύνολο των αφίξεων στις Μεσογειακές χώρες, που είναι 9% περίπου, παραμένει μικρό. Ο ανταγωνισμός στην ευρύτερη τουριστική ζώνη της Μεσογείου, έχει πλέον αποκτήσει έντονα χαρακτηριστικά. Οι εποχές `παχέων αγελάδων` έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Κάθε επισκέπτης που θα έρχεται στη χώρα μας, θα πρέπει να έχει κίνητρο και κάθε ευρώ ή δολάριο που θα εισπράττεται, θα πρέπει να `αξίζει τα λεφτά του`. Κάθε επένδυση δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην αντιγραφή αλλά στην ευρηματικότητα. Στη δημιουργία, δηλαδή, του δικού μας μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης, με βάση τα αδιαφιλονίκητα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Θα πρέπει να προχωρήσουμε σε κινήσεις που θα τοποθετήσουν την χώρα μας στις νέες μεγάλες αγορές. Η διεύρυνση της Ε.Ε. δημιούργησε μια μεγάλη νέα αγορά με χώρες όπως: Μάλτα, Κύπρος, Πολωνία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Σλοβενία, Σλοβακία, Εσθονία και Τσεχία. Οφείλουμε έτσι, αν θέλουμε να έχουμε μια μακρόχρονη ανάπτυξη, να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος στις νέες αυτές αγορές. Οφείλουμε επίσης να δώσουμε βάρος και σε άλλες αγορές όπως της Ρωσίας αλλά της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Ινδίας, γιατί όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι δημιουργείται ένα ισχυρό κύμα εξερχόμενου τουρισμού, το οποίο δεν θα πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτο. Οφείλουμε επίσης να ξαναδούμε παραδοσιακές αγορές τις οποίες έχουμε εγκαταλείψει για άγνωστους λόγους, όπως οι Αραβικές χώρες με τις οποίες υπάρχουν μακρόχρονοι δεσμοί. Πρέπει παράλληλα, να προχωρήσει με σύγχρονο και αντικειμενικό τρόπο: - η "αστεροποίηση” των ξενοδοχειακών καταλυμάτων, - η αναμόρφωση των κτιρίων που υπάγονται στον αναπτυξιακό νόμο για τις τουριστικές επιχειρήσεις, - η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και σταθερού περιβάλλοντος ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων, - η άρση των γραφειοκρατικών διαδικασιών για την υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων, - η προώθηση μεγάλων επενδύσεων που έχουν χαρακτηριστεί Μείζονος Τουριστικής Σημασίας, - η πλήρης εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του Γ` Κ.Π.Σ. για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, - η Ανάπτυξη και η Οργάνωση των περιφερειών.

* Απαιτείται αξιοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού: με ρόλο συμβουλευτικό προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Τουρισμού.

* Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Με σωστή εκπαίδευση, επιμόρφωση και κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός υψηλής ποιότητας τουριστικού προϊόντος. Με αναδιάρθρωση του πλαισίου τουριστικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης ώστε να διασφαλίζεται η ενιαία κατεύθυνση και ο συντονισμός, σε σύνδεση με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Με αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης παιδείας σε όλους τους τομείς. Συγκεκριμένα χρειάζεται αναβάθμιση των σχολών σε πανεπιστημιακού επιπέδου για την παραγωγή εξειδικευμένου στελεχιακού δυναμικού. Η αναβάθμιση της τουριστικής παιδείας, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης αποτελεί μονόδρομο για ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, αλλά και την προστασία της απασχόλησης των ελλήνων εργαζομένων στην νέα Ευρωπαϊκή αγορά.
Υπουργείο Τουρισμού

Ένα ακόμα κρίσιμο ζητούμενο για τον Τουρισμό, είναι η λειτουργία κατόπιν της πρόσφατης ίδρυσης του Υπουργείου Τουρισμού με αυξημένες αρμοδιότητες,. Η ίδρυση του Υπουργείου Τουρισμού δεν ήταν απλώς επιτακτική ανάγκη, είναι μονόδρομος για την χάραξη βαριάς τουριστικής βιομηχανίας. Όταν σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος το 16% του Α.Ε.Π. της χώρας προέρχεται από τον τουρισμό, δικαιούται να αποκτήσει αυτονομία, έτσι ώστε να μπορεί να λειτουργεί καλύτερα αλλά κυρίως πιο αποτελεσματικά.

Μάλιστα ένα τέτοιο Υπουργείο θα έπρεπε να έχει και αυξημένες αρμοδιότητες όσον αφορά ορισμένους τομείς, όπως είναι για παράδειγμα:οι συγκοινωνίες και γενικότερα οι μεταφορές, η υγεία και η υγιεινή των τροφίμων, οι επενδύσεις, η πολεοδομική ανάπτυξη, η προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς και πολλά άλλα, ώστε να βοηθάει στην ταχεία επίλυση των σχετικών προβλημάτων.

Πάγια μακροχρόνια επιδίωξη της τουριστικής μας πολιτικής, θα έπρεπε να είναι ένας ποιοτικά αναβαθμισμένος και οικονομικά αποδοτικός τουρισμός, που θα σέβεται, θα προστατεύει και θα αναδεικνύει το φυσικό περιβάλλον, τους πολιτιστικούς θησαυρούς, τη δημογραφική ισορροπία, τον ελληνικό τρόπο ζωής και τις δυνατότητες της σύγχρονης Ελλάδας. Ο ανταγωνισμός πλέον στον τουρισμό έχει μεταφερθεί στο επίπεδο της ποιότητας και γίνεται ολοένα εντονότερος. Το ζητούμενο λοιπόν σε κάθε περίπτωση είναι η συνολική ποιοτική αναβάθμιση του Ελληνικού τουρισμού. Μια αναβάθμιση που θα επιτευχθεί μέσα από τη χάραξη αναπτυξιακής στρατηγικής που θα σχεδιάσει και θα υλοποιήσει το Υπουργείο Τουρισμού.

ΓΙΑΝΝΗΣ Χ. ΠΑΠΑΤΖΑΝΗΣ
ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ –ΜΕΛΟΣ ΔΣ ΕΒΕ

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.