Δελτίο τύπου

"Όχι στον αφανισμό της Μεσοχώρας - όχι στην εκτροπή του Αχελώου"

Συνέντευξη τύπου παραχώρησαν, την Τετάρτη 17/2/2010, εκπρόσωποι φορέων και κινήσεων πολιτών, οι οποίοι δραστηριοποιούνται ενεργά γύρω από τα ζητήματα της εκτροπής του Αχελώου και της κατασκευής του φράγματος της Μεσοχώρας, του πρώτου από τα έργα κεφαλής της εκτροπής. Αντικείμενο της συνέντευξης ήταν η συνεχιζόμενη προσπάθεια για την ολοκλήρωση των διαδικασιών κατασκευής και λειτουργίας του φράγματος της Μεσοχώρας και η απαίτηση για την άμεση διακοπή της και την οριστική ακύρωση του συγκεκριμένου έργου. Η απαίτηση αυτή έχει εκφραστεί και μέσω της δικαστικής οδού, με την κατάθεση προσφυγής στο ΣτΕ, για την ακύρωση του ν. 3734/2009, με τον οποίο ρυθμίζονται τα της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης όλης της Μεσοχώρας (το μεγαλύτερο μέρος της οποίας προβλέπεται να κατακλυσθεί). Η συζήτηση της προσφυγής, μετά από δύο αναβολές, έχει προσδιοριστεί για τις 15/3/2010. Η θέση για την οριστική ακύρωση του έργου είναι ανεξάρτητη από τον τρόπο με τον οποίο προβλέπεται να συντελεσθεί η απαλλοτρίωση. Παρ’ όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί η πλήρης αναξιοπιστία και της ΔΕΗ, αλλά και της επίσημης πολιτείας, στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν τους κατοίκους της Μεσοχώρας, για πάνω από δύο δεκαετίες.

Η πρωτοβουλία αυτή συνέπεσε με την απόφαση του ΣτΕ για την αναστολή των εργασιών στα έργα της εκτροπής του Αχελώου, μετά από σχετική αίτηση, που ακολούθησε την αποστολή προδικαστικών ερωτημάτων προς το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η απόφαση αυτή δημιουργεί ένα εντελώς νέο σκηνικό, αφού η όλη εξέλιξη είναι απόρροια άλλης προσφυγής προς το ΣτΕ, η οποία αφορά αίτηση ακύρωσης του ν. 3481/2006, με τον οποίο επιβλήθηκαν, από τα πάνω, οι περιβαλλοντικοί όροι του συνόλου των έργων της εκτροπής του Αχελώου.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο κ. Γ. Χονδρός, μιλώντας εκ μέρους της ΜΚΟ για το περιβάλλον και τον πολιτισμό "Αχελώου ρους", παρουσίασε το ιστορικό της υπόθεσης, εξηγώντας ότι η κατασκευή του φράγματος της Μεσοχώρας είναι αναπόσπαστο τμήμα του έργου της εκτροπής του Αχελώου και η πιθανή ολοκλήρωσή του θα λειτουργήσει σαν προπομπός και των υπόλοιπων έργων της εκτροπής. Επανέλαβε τα βασικά περιβαλλοντικά, κοινωνικά, πολιτικά, νομικά και ενεργειακά επιχειρήματα που τεκμηριώνουν την οριστική εγκατάλειψη της ιδέας της εκτροπής του Αχελώου και της κατασκευής του φράγματος της Μεσοχώρας. Υπογράμμισε, τέλος, τη σταδιακή εγκατάλειψη της λογικής ότι τα μεγάλα φράγματα αποτελούν μέρος της "πράσινης" ενέργειας και καυτηρίασε τη βιασύνη του ΥΠΕΚΑ να ενθαρρύνει την ολοκλήρωση του έργου, ενώ το ίδιο έχει εξαγγείλει την εκπόνηση των σχεδίων διαχείρισης των νερών, που συμπεριλαμβάνουν την εξέταση της δυνατότητας χρήσης τους για ενεργειακούς σκοπούς.

Η κ. Νίκη Οικονόμου, εκ μέρους του Συλλόγου κατακλυζομένων Μεσοχώρας, μετέφερε την πολυετή εμπειρία της αντίστασης των Μεσοχωριτών στην προσπάθεια επιβολής ενός έργου, που θα σημάνει τον αφανισμό της Μεσοχώρας και τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού μιας ευρύτερης ορεινής περιοχής. Καυτηρίασε τις προσπάθειες διαίρεσης και εκμαυλισμού των συνειδήσεων, που επιχειρήθηκαν και μέσω του ειδικού νόμου για τις απαλλοτριώσεις της Μεσοχώρας, αλλά και τις διώξεις που επιστρατεύονται για την κάμψη του ηθικού των κατοίκων. Έκανε, τέλος, λόγο για την απόφαση και το χρέος των Μεσοχωριτών να συνεχίσουν τον αγώνα τους, μέχρι την τελική δικαίωση.

Ο κ. Ν. Ιωάννου, εκ μέρους της Πανελλαδικής κίνησης ενάντια στην εκτροπή του Αχελώου, επικεντρώθηκε στο επιχείρημα της ενεργειακής αυτονομίας του φράγματος της Μεσοχώρας, εξηγώντας ότι το συγκεκριμένο έργο υπήρξε πάντα μέρος της εκτροπής και έργο κεφαλής, επισήμανε τη μικρή συμβολή του στο ενεργειακό ισοζύγιο και την απουσία ξεχωριστής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων σαν ενεργειακού έργου. Υπογράμμισε το γεγονός ότι ο μέχρι τώρα χειρισμός του θέματος της εκτροπής επιβεβαιώνει τα πολιτικά κίνητρα των υποστηρικτών της, καθώς τη χρησιμοποιούν για καθαρά ψηφοθηρικούς λόγους, εμποδίζοντας κάθε ουσιαστική συζήτηση και πρωτοβουλία για την ορθολογική χρήση και αξιοποίηση των νερών της Θεσσαλίας και τον αναπροσανατολισμό των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Μίλησε, τέλος, για το ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων των κινήσεων πολιτών, στην κατεύθυνση της αποτροπής του φαραωνικού έργου της εκτροπής.

Οι διοργανωτές προανήγγειλαν την πραγματοποίηση διαδήλωσης στην Αθήνα, την Πέμπτη 11 Μαρτίου 2010, με πανελλαδικό χαρακτήρα, λίγες μέρες πριν από την εκδίκαση στο ΣτΕ (15/3) της νομιμότητας του ν. 3734/2009, για την απαλλοτρίωση της Μεσοχώρας.

Την συμπαράστασή τους εξέφρασαν, με την παρουσία τους:
• Εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων και κινήσεων πολιτών (Φίλοι της φύσης, ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙΣ. Χαϊδαρίου, Συμπαράταξη Βοιωτών για το περιβάλλον, Πολίτες της Φωκίδας για το περιβάλλον και τον πολιτισμό, καθώς και πολλοί Μεσοχωρίτες)
• Εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ (οι βουλευτές κ. Ηρώ Διώτη, κ. Θοδ. Δρίτσας, κ. Βασ. Μουλόπουλος και ο κ. Χ. Κωνσταντάτος)
• Εκπρόσωπος των Οικολόγων - Πράσινων (ο κ. Γ. Παπαδάκης)
Αθήνα, 17/2/2010

ΜΚΟ για το περιβάλλον και τον πολιτισμό "Αχελώου ρους"
Πανελλαδική κίνηση ενάντια στην εκτροπή του Αχελώου
Σύλλογος κατακλυζομένων Μεσοχώρας
Πληροφορίες:
Γιώργος Χονδρός, 6972702494, chondros@otenet.gr
Τάσος Κεφαλάς, 6942984299, tkef@otenet.gr

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Η ταυτότητα της Μεσοχώρας

Η Μεσοχώρα είναι ένα ιστορικό κεφαλοχώρι που κατοικείται χειμώνα καλοκαίρι από μεγάλο αριθμό κατοίκων. Διαθέτει τις απαραίτητες δημόσιες υποδομές, ιατρείο, ΕΛΤΑ, Αστυνομικό σταθμό, ΟΤΕ και είναι ΔΔ του Δήμου Πινδαίων. Το καλοκαίρι με την άνοδο των κτηνοτρόφων έχει περί τους 700-800 κατοίκους και το χειμώνα περί τους 150. Εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους περί τους 935.

Η τεχνητή λίμνη θα κατακλύσει στην Μεσοχώρα:

1. 1400 περίπου στρέμματα δομημένης γης
1. 250 κύρια και βοηθητικά κτίσματα στην Μεσοχώρα
2. 3 οικισμούς
3. τμήμα της ΕΟ Τρικάλων ¶ρτας
4. το νοσοκομείο

Με τον νόμο 3734/2009 απαλλοτριώνονται ακόμη:

1. 540 στρ του υπόλοιπου δομημένου χωριού, άρα το σύνολο του χωριού με όλα τα σπίτια
2. 150 περίπου κύρια και βοηθητικά κτίσματα
3. το κοινοτικό κατάστημα

Ιστορικό των έργων
 
Οι πρώτες εξαγγελίες μίλαγαν για ένα χαμηλού ύψους φράγμα που δεν επηρέαζε το χωριό. Γι' αυτό και οι κάτοικοι δεν είχαν αντιρρήσεις αρχικά. Είχε μάλιστα εκτεθεί στην νομαρχία Τρικάλων σχετική μακέτα των έργων. Το πραγματικό ύψος του φράγματος το μάθαμε πολύ μετά την ανακοίνωση της εκτροπής και την ένταξη της Μεσοχώρας στα έργα κεφαλής της. Από τότε και μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία μελέτη, κανένα έγγραφο που να δηλώνει ότι η Μεσοχώρα είναι ανεξάρτητο έργο!! Έτσι η πολιτεία ευθύνεται εκτός των άλλων και για την πολυετή ομηρία των κατοίκων που είχε σαν αποτέλεσμα την αναπτυξιακή υστέρηση της περιοχής και την απαξίωση των περιουσιών, σε σχέση με τις γύρω περιοχές.

Αυτό ήταν και η απαρχή της μεγάλης δυσπιστίας των κατοίκων έναντι της ΔΕΗ και της Πολιτείας. Η δυσπιστία αυτή εντάθηκε το τελευταίο διάστημα με την θέσπιση αντικρουόμενων ρυθμίσεων, σε επίπεδο μάλιστα και νόμων της πολιτείας!!! Την τελευταία δεκαετία μόνο ψηφίστηκαν δύο ειδικοί νόμοι για την Μεσοχώρα με αντιφατικές ρυθμίσεις. Νόμος 3066/2002 και 3734/2009.

Τα δύο βασικά χαρακτηριστικά των νόμων είναι: α) χωρίζουν τους Μεσοχωρίτες σε δύο κατηγορίες, σ αυτούς που παραχωρούν οικειοθελώς και στους υπόλοιπους που πάνε με την κανονική διαδικασία απαλλοτριώσεων β) το χωριό σε δυο περιοχές. Μάλιστα ο 3066 δεν κάνει πουθενά λόγο για απαλλοτρίωση και του μη κατακλυζόμενου, ενώ ο 3734 το απαλλοτριώνει για τις ανάγκες του έργου !!!??? Στο ΣΧΟΑΠ μάλιστα εμφανίζεται χάρτης που χωροθετεί ξενοδοχεία και άλλες τουριστικές εγκαταστάσεις μέσα στον απαλλοτριωμένο χώρο, στην παραλίμνια ζώνη φιλέτο. Η απαλλοτρίωση και των 540 στρ γίνεται υποτίθεται για λόγους ασφαλείας με βάση μια πρόδρομη έκθεση του ΙΓΜΕ, αλλά ο νόμος μιλάει για τις "ανάγκες του έργου". Μάλιστα κατά έναν πρωτόγνωρο επιστημονικά τρόπο εξαιρεί μια κουκκίδα, όπου πάνω της βρίσκονται η εκκλησία το σχολείο και ο ΟΤΕ. Όλα τα τα παραπάνω αλλά και πολλά άλλα περιστατικά που αποδεικνύονται με επίσημα έγγραφα, μεγάλωσαν την δυσπιστία των κατοίκων απέναντι στην ΔΕΗ και την πολιτεία σε μεγάλο βαθμό που το χάσμα πλέον μοιάζει αγεφύρωτο.

Τι ζητάμε

Το φράγμα της Μεσοχώρας κατασκευάστηκε στο μεγαλύτερο μέρος του παράνομα, ανάμεσα στις ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ. Εκατοντάδες κάτοικοι προσέφυγαν στο ΣτΕ κατά του νόμου 3734/2009, υπόθεση που εκδικάζεται στις 15 Μαρτίου 2010. Δεν έχει ξεχωριστή ΜΠΕ, ενώ ν η μελάτη της εκτροπής Αχελώου εκκρεμεί στο ΣτΕ και στο ΔΕΚ. Το ΣτΕ ανέστειλε προσωρινά με πρόσφατη απόφασή του κάθε εργασία στο φράγμα Μεσοχώρας όπως και στο σύνολο των έργων της εκτροπής. Οι Σύλλογοι της Μεσοχώρας, το Τοπικό Συμβούλιο Μεσοχώρας και οι συνελεύσεις των κατοίκων επανειλημμένα με αποφάσεις τους τάχθηκαν κατά των έργων και του νόμου 3734/2009

Με βάση τα παραπάνω ζητάμε να ακυρωθούν τα έργα του φράγματος Μεσοχώρας για τους παρακάτω ειδικούς λόγους:

Α: Περιβαλλοντικούς.

Με την δημιουργία του φράγματος στην περιοχή αυτή και στον άνω ρου του ποταμού θα κλονισθεί με ανεπανόρθωτο τρόπο η φέρουσα ικανότητα και η αναζωογόνηση του ποταμού. Πουθενά στον κόσμο δεν κατασκευάζονται μεγάλα φράγματα τόσο κοντά στις πηγές των ποταμών. Στην περιοχή αυτή βρίσκονται οι περισσότεροι υδροκρίτες του Αχελώου που συμβάλλουν αποφασιστικά στον εμπλουτισμό και τροφοδότηση του.

Η τεχνητή λίμνη θα καταστρέψει ακόμη ένα κομμάτι φυσικής κοίτης - από την εναπομείνασα - του Αχελώου, και αν γίνει και η Συκιά τότε δύσκολα θα μπορούμε να μιλάμε πλέον για ποτάμι.

Η μετατροπή του ποτάμιου συστήματος σε λιμναίο είναι δραστική παρέμβαση στην φύση με ανυπολόγιστες συνέπειες για την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.

Η δημιουργία της τεχνητής λίμνης θα επηρεάσει ουσιαστικά το κλίμα της περιοχής, μετατρέποντάς το από υποαλπικό σε λιμναίο. Η συνεπαγόμενη αύξηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας, θα προκαλέσει μείωση των χιονοπτώσεων και αύξηση των καταρρακτωδών βροχοπτώσεων, άρα και μεγαλύτερη διάβρωση των εδαφών με απρόβλεπτους κινδύνους και για το ίδιο το φράγμα. Με διαφορετικά λόγια, θα αλλάξουν όλα τα υδρολογικά στοιχεία στα οποία βασίστηκαν οι όποιες μελέτες για την κατασκευή του φράγματος. Η συμπληρωματική ΜΠΕ του 2002 προβλέπει μέγιστο όριο βιωσιμότητας τα 50 έτη. Με βάση όμως τα παραπάνω, είναι βάσιμο να λέμε ότι τα φερτά υλικά θα καταστρέψουν πολύ νωρίτερα το φράγμα.

Θα αφανιστούν περίπου 18.000 στρέμματα δάσους, σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή. Στην εποχή μάλιστα της έξαρσης του φαινομένου του θερμοκηπίου, η προστασία αυτών των δασικών εκτάσεων γίνεται ακόμη πιο επιτακτική.

Τέλος, η βιοποικιλότητα της ευαίσθητης αυτής περιοχής της Πίνδου θα δεχθεί ανεπανόρθωτη πολλαπλή βλάβη. Η μετατροπή του ποταμού σε λίμνη δεν θα ανακόψει μόνο την ελεύθερη μετακίνηση των ψαριών αλλά και την μετακίνηση των μικρών και μεγάλων θηλαστικών άγριων ζώων της περιοχής. Η παρακράτηση δε μεγάλων ποσοτήτων υδάτων για την πλήρωση του ταμιευτήρα θα επιφέρει ανεπανόρθωτες βλάβες στο προστατευμένο δέλτα του ποταμού.

Β: Κοινωνικούς.

Ο ταμιευτήρας θα κατακλύσει και θα αφανίσει οριστικά το χωριό Μεσοχώρα και 3 παραποτάμιους οικισμούς. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την βίαια εκδίωξη του πληθυσμού που για ολόκληρη την ζωή του ζει στην περιοχή. Όταν μάλιστα η πολιτεία μέχρι σήμερα δεν πήρε κανένα ουσιαστικά μέτρο για να έχει αυτός ο πληθυσμός εναλλακτική λύση. Οι άνθρωποι αυτοί δεν θα απολέσουν μόνο το χωριό και το σπίτι τους αλλά θα στερηθούν κυρίως τον ζωτικό τους χώρο από τον οποίο αντλούν του πόρους για την επιβίωση τους.

Μια επιπλέον σημαντική παράμετρος είναι οι ψυχολογικές επιπτώσεις στον πληθυσμό που θα πληγεί. Στα τελευταία 20 χρόνια ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας (Π.Ο.Υ) και η ψυχιατρική άρχισαν να ασχολούνται με τις κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις που υφίστανται οι πληθυσμοί που μετακινούνται αναγκαστικά για διάφορους λόγους ανάμεσα τους και τα υδροηλεκτρικά φράγματα. Έτσι έχει αναπτυχθεί ο κλάδος της ψυχιατρικής, η "ψυχοτραυματολογία" ή "η ψυχιατρική των καταστροφών" αλλά και "η ψυχολογία του χώρου" (το τι σημαίνει για τον άνθρωπο το σπίτι του, το χωριό του). Ειδικά στη Μεσοχώρα λόγω της μεγάλης διάρκειας κατασκευής των έργων πάνω από 20 χρόνια (προκαταστροφική περίοδος και περίοδος προειδοποίησης) οι κάτοικοι της Μεσοχώρας έχουν βιώσει έντονα ψυχοπιεστικά γεγονότα.

Εδώ θα πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι ποτέ η πολιτεία και η ΔΕΗ δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την απαιτούμενοι κοινωνική συναίνεση για ένα τόσο μεγάλο έργο με τόσες πολλές και σύνθετες επιπτώσεις.

Γ: Για νομικούς λόγους

Μια πολιτεία που δεν σέβεται το νομικό της πλαίσιο και τους θεσμούς της δεν μπορεί να θεωρηθεί σύγχρονη και δημοκρατική. Τα έργα ξεκίνησαν και συνεχίστηκαν παράνομα, ανάμεσα από πολλές ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ. Μεγαλύτερη νομική λαθροχειρία είναι ο νόμος 3481/2006, ο οποίος πλέον βρίσκεται στα χέρια της Ευρωπαϊκής δικαιοσύνης. Πρόσφατη είναι η απόφαση του ΣτΕ που ακυρώνει προσωρινά όλα τα έργα. Όσες φορές η υπόθεση πήγε στο ΣτΕ, τα έργα ακυρώθηκαν. Μετά από κάθε απόφαση, η πολιτεία άλλαζε το όνομα, το σκοπό και το στόχο του έργου, για να παρακάμψει το ΣτΕ. Για να μην ευτελίζονται οι νομικοί μας θεσμοί και το κύρος τους, η πολιτεία πρώτη πρέπει να σέβεται τις αποφάσεις τους. ¶ρα και για νομικούς λόγους, η εκτροπή και το φράγμα της Μεσοχώρας πρέπει να σταματήσουν και να ακυρωθούν οριστικά.
 
Δ: Για πολιτικούς λόγους

 Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση μεγάλων έργων που επηρεάζουν το περιβάλλον αλλά και την ζωή πολλών ανθρώπων, πρέπει να έχουν την πλήρη κοινωνική νομιμοποίηση. Αυτή η βασική αρχή δεν τηρήθηκε, όσον αφορά τα έργα της εκτροπής του Αχελώου αλλά και του φράγματος Μεσοχώρας. Δεν έγινε καμία ουσιαστική διαβούλευση, ακόμα και σήμερα προκρίνεται η λεγόμενη "πολιτική" λύση, δηλαδή η επιβολή της απόφασης άνωθεν. Ακόμη και μετά από 25ετή προσπάθεια δεν κατανόησαν οι κυβερνήσεις αλλά ούτε και οι τοπικοί μας άρχοντες, ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί το "έγκλημα", χωρίς την κοινωνική συναίνεση; Τα περιβαλλοντικά ζητήματα, ιδιαίτερα τα μεγάλα, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τοπικισμούς και δήθεν "περιφερειακές" συγκρούσεις. Είναι οικουμενικά και απαιτούν την συναίνεση του συνόλου της κοινωνίας. Τέτοια συναίνεση ούτε έχει ούτε μπορεί να αποκτήσει η εκτροπή Αχελώου και το φράγμα Μεσοχώρας. Για αυτό και δεν πρέπει να γίνουν.

Ε: Ενεργειακούς

Το φράγμα της Μεσοχώρας δεν θα προσφέρει ιδιαίτερα στο ενεργειακό ισοζύγιο, μιας και παρακράτηση υδάτων για την πλήρωση του ταμιευτήρα θα στερήσει κρίσιμες ποσότητες υδάτων από τα υπόλοιπα υδροηλεκτρικά φράγματα του Αχελώου, με αποτέλεσμα την μείωση της ενεργειακής τους απόδοσης. Επιπλέον εδώ πρέπει να τονίσουμε την σχέση του φράγματος Μεσοχώρας με την εν εξελίξει συζήτηση για τις ΑΠΕ. Παρόλο που το σε διαβούλευση νομοσχέδιο "ανέβασε" τα όρια των ΑΠΕ από υδροηλεκτρική ενέργεια στα 100 MW, η Μεσοχώρα δεν μπορεί να ενταχθεί στις ΑΠΕ λόγω του τεράστιου ύψους των 150 μ και της ισχύος των 160 MW. Έτσι με φόντο την συζήτηση για την πράσινη ανάπτυξη και ενέργεια, η επιλογή των μεγάλων φραγμάτων και της Μεσοχώρας επί το προκειμένου πρέπει να εγκαταλειφθεί.

Η πρότασή μας

Παρόλο που δεν μας αντιστοιχεί να προτείνουμε συνολική λύση τόσο στο περιβαλλοντικό πρόβλημα της Θεσσαλίας, όσο και στο ενεργειακό, θα επιχειρήσουμε παρά ταύτα την συνοπτική παρουσίαση της πρότασης μας, με στόχο να συμβάλλουμε θετικά στον απαιτούμενο δημόσιο διάλογο για τα μεγάλα προβλήματα.

Είναι σαφές ότι η διαχείριση των υδατικών πόρων στη Θεσσαλία απαιτεί τον συνυπολογισμό πολλών δράσεων και συνιστωσών, και πρέπει να συμπεριλάβει τεχνικές, περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές παραμέτρους, που πρέπει να συνυπολογίζονται εντός ενός ενιαίου πλαισίου, και μάλιστα σε επίπεδο λεκάνης απορροής κατ’ απαίτηση της Νέας Οδηγίας Πλαίσιο 2000/60. Γίνεται επίσης σαφές ότι πριν τον οποιοδήποτε σχεδιασμό νέων έργων επιβάλλεται η εκπόνηση ενός επικαιροποιημένου Σχεδίου Διαχείρισης σε κάθε Λεκάνη Απορροής της Περιφέρειας Θεσσαλίας, το οποίο θα ενσωματώσει όλες τις προηγούμενες δράσεις και παραμέτρους που επηρεάζουν τα υδατικά συστήματα, αποδίδοντας μία πλήρη εικόνα για το υδατικό δυναμικό.

Στο πλαίσιο αυτό, και με δεδομένο το εξαιρετικά οξυμένο υδατικό πρόβλημα της περιοχής, οι δράσεις που πρέπει να αναδειχθούν και τα αντίστοιχα μέτρα θα πρέπει να κινούνται πάνω σε 5 βασικούς άξονες:

• την εξοικονόμηση του χρησιμοποιούμενου νερού, σε όλες τις χρήσεις
• τη βιώσιμη αξιοποίηση των αποθεμάτων
• την αύξηση της αποδοτικότητας των υδραυλικών έργων και
• την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς που έχει υποστεί το υδατικό σύστημα
• την αποτελεσματική προστασία των ποταμών από την ρύπανση και την μόλυνση

Στον τομέα της εξοικονόμησης των χρησιμοποιούμενων υδατικών πόρων μπορούν να εξεταστούν και να εφαρμοστούν μέτρα και τεχνικές της διαχείρισης της ζήτησης του νερού, η οποία θεωρείται σήμερα ως η φθηνότερη εναλλακτική πηγή νερού. Με τη διεξαγωγή ενός εξειδικευμένου προγράμματος που θα έχει ως σκοπό τη διαχείριση της ζήτησης, είναι δυνατόν να περιοριστεί η κατανάλωση και να προσανατολιστούν οι ανάγκες στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης του νερού και της προστασίας του περιβάλλοντος. Εκτός αυτών είναι δυνατόν να επιτευχθούν εξοικονόμηση ενέργειας, χαμηλότερες ειδικές καταναλώσεις σε περιόδους αιχμής, και κάλυψη των αναγκών νερού χωρίς απαραίτητα την ανάγκη εκτέλεσης μεγάλων έργων που είναι και οικονομικά πολυέξοδα και περιβαλλοντικά επιζήμια.

Μόνο η αλλαγή των συστημάτων άρδευσης στον κάμπο, είναι ικανή να επιφέρει εξοικονόμηση 25-40% στο αρδευτικό νερό, ενώ ανάλογο μπορεί να είναι το κέρδος σε νερό από τον περιορισμό των απωλειών στα δίκτυα. Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών θα επιφέρει βέβαια πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Σε πρόσφατη έρευνα της ομάδας μελέτης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας εξετάστηκαν μεταξύ άλλων και διαχειριστικά σενάρια αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών της περιοχής. Εξετάστηκε, δείγματος χάριν, η αλλαγή του 50% της έκτασης του βαμβακιού σε σιτάρι καθώς και αλλαγή του 60% της έκτασης του βαμβακιού σε ενεργειακή καλλιέργεια, με ταυτόχρονη αγρανάπαυση του 10% των καλλιεργειών συνολικά, σύμφωνα και με την Ευρωπαϊκή Οδηγία. Και στις δύο περιπτώσεις υπολογίστηκε μείωση κατά 40%-50% των γεωργικών υδατικών αναγκών, ανάλογα και με τα σενάρια βροχόπτωσης (υγρό-ξηρό έτος). Και μάλιστα η μείωση αυτή είναι διαχειριστικά ιδιαίτερα σημαντική μια και συμβαίνει στις περιοχές- λεκάνες με το μεγαλύτερο υδατικό έλλειμμα και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η αλλαγή βαμβακιού σε σιτάρι προκαλεί μεγαλύτερη ποσοτική μείωση του υδατικού ελλείμματος σε σχέση με τον ενεργειακή καλλιέργεια, αλλά πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα επιπλέον σημαντικά πλεονεκτήματα που έχει η τελευταία στην περιοχή, όπως η παραγωγή ενέργειας και ο περιορισμός της χρήσης λιπασμάτων.

Επίσης, το γεγονός ότι τα ποιοτικά στάνταρ για το νερό της άρδευσης είναι χαμηλά σε σχέση με τις άλλες χρήσεις, επιτρέπει την επανάχρηση νερού που είχε καταναλωθεί στην ύδρευση ή τη βιομηχανία. Διεθνώς έχουν αναπτυχθεί τεχνικές επαναχρησιμοποίσης αστικών λυμάτων, ως νερό άρδευσης στη γεωργία, με σημαντική επιτυχία. Επίσης, έχει αποδειχτεί σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η χρήση των επεξεργασμένων αποβλήτων για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών, επιφέρει σημαντική εξοικονόμηση νερού.

Όσον αφορά στην προστασία των ποταμών από την ρύπανση και την μόλυνση. Επειδή πολύ συζήτηση γίνετε για τον ποταμό Πηνειό που πραγματικά θεωρείται μολυσμένος. Για να μιλήσουμε για εμπλουτισμό του ποταμού με καθαρά νερά - Αχελώος-, πρέπει πρώτα να λύσουμε τελεσίδικα το πρόβλημα της ρύπανσης του. Δεν στέκει λογικά και επιστημονικά η άποψη "να εκ τρέψουμε ένα ποτάμι, για να σώσουμε ένα άλλο". Ο Πηνειός θα σωθεί όταν σταματήσουν οι ρυπαντές του να τον ρυπαίνουν.

Από την σκοπιά μας είναι λογικό, όταν μιλάμε για νέα έργα να εννοούμε μικρούς ταμιευτήρες, που είναι φιλικοί στο περιβάλλον και γενικότερα η λειτουργία τους εμπίπτει στις αρχές της βιώσιμης διαχείρισης του νερού. Πρόκειται για έργα που μπορούν να αποθηκεύσουν μικρές ποσότητες νερού (συνήθως μεταξύ των 10.000 m3 και 100.000 m3).

Αντίθετα οι μεγάλης έκτασης παρεμβάσεις στη φύση, όπως το έργο της εκτροπής του Αχελώου, έχει παγκοσμίως αποδειχτεί ότι εκτός από περιβαλλοντικά επιζήμιες είναι πλέον και οικονομικά αλλά και κοινωνικά ασύμφορες. Ειδικά δε για την εκτροπή του Αχελώου, δεν μπορεί να μην τονιστεί ξανά ότι, σε έναν μεγάλο βαθμό, η υπάρχουσα οικολογική καταστροφή που περιγράφηκε παραπάνω συντελέστηκε στο όνομα του έργου αυτού και στην υπόσχεση της κατασκευής του. Θεωρείται δε βέβαιο ότι ακόμη και σήμερα, τυχόν ολοκλήρωσή του θα συντηρήσει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, το υπάρχον υδροβόρο μοντέλο αγροτικής ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό, σήμερα, είναι επιτακτική ανάγκη όχι μόνο το άμεσο πάγωμα όλων των σχετικών έργων και η μεταστροφή στα ήπια υδραυλικά έργα που περιγράφηκαν προηγουμένως, αλλά και η οριστική ματαίωση όλων των έργων της εκτροπής.

Ο σχεδιασμός των έργων προστασίας και αποκατάστασης των υδροφορέων θα πρέπει να περιλαμβάνει τις σύγχρονες μεθόδους τεχνητού εμπλουτισμού, χωρίς να παραβλέπονται οι παραδοσιακές μέθοδοι, όπως η δημιουργία μικροφραγμάτων, σε επιλεγμένα από το μοντέλο σημεία, σε κλάδους χειμάρρων στην ορεινή κυρίως ζώνη. Μέχρι την ολοκλήρωση των έργων επιβάλλεται το αυστηρό μέτρο του δραστικού περιορισμού των αντλήσεων, της αποφυγής της άρδευσης χειμερινών σιτηρών και φυσικά καμία νέα αδειοδότηση ανόρυξης γεωτρήσεων.

Δυστυχώ, αντί για τα παραπάνω οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων επιμένουν στις αναπτυξιακές τους μονομανίες. Ο αδιέξοδος λοιπόν δρόμος της μεγέθυνσης της παραγωγής και άρα και της κατανάλωσης, και της αναζήτησης διαρκώς νέων υδατικών πόρων, οφείλει να δώσει σήμερα τη θέση του στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης του νερού. Αντί να προσπαθούμε δηλαδή να αυξήσουμε τα φυσικά αποθέματα στα οποία στηρίζεται η ανάπτυξη, να προσπαθήσουμε να συντηρήσουμε τις υδροβόρες δραστηριότητες σε επίπεδα ανάλογα των φυσικών διαθεσίμων. Η λύση επομένως δεν θα έρθει με τον σχεδιασμό μεγάλων έργων εκτροπής ποταμών ή μεταφοράς νερού από μακριά, αλλά με τη συντονισμένη παρέμβαση και την προσαρμογή της ζήτησης στις πραγματικές φυσικές δυνατότητες, που θα μας οδηγήσει σε μία αρμονική με τη φύση και το περιβάλλον ζωή.
Με βάση όλα τα παραπάνω ζητάμε από την Κυβέρνηση και ιδιαίτερα το ΥΠΕΚΑ να ανακοινώσει άμεσα και με σαφήνεια:

1. Την τελεσίδικη ακύρωση όλων των έργων της εκτροπής και ειδικά του φράγματος της Μεσοχώρας

2. Την ακύρωση του νόμου 3734/2009 και όλες τις μέχρι τώρα πράξεις που βασίζονται στον εν λόγω νόμο. Να σταματήσουν τα δικαστήρια για τις απαλλοτριώσεις και οι διώξεις των αγωνιζόμενων Μεσοχωριτών

3. Τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν να χρησιμοποιηθούν για έργα συμβατά με το περιβάλλον που θα βελτιώσουν άμεσα την υδρολογική κατάσταση στην Θεσσαλία.

Εμείς θα συνεχίσουμε με κάθε μέσο τον αγώνα μας

ΜκΟ για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό "Αχελώου Ρους"
Πανελλαδική Κίνηση κατά της εκτροπής Αχελώου

Τάσος Κεφαλάς
6942984299

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.