Το θέμα της σχεδιαζόμενης υπογειοποίησης του ρέματος Εσχατιάς είναι πολυδιάστατο: περιβαλλοντικό, χωροταξικό-πολεοδομικό, νομικό-κανονιστικό κοινωνικό, αναπτυξιακό. Η περιβαλλοντική διάσταση του ρέματος αναφέρεται στην αξία των ρεμάτων ως φυσικών πόρων και ιδιαίτερων τοπίων, η ύπαρξη των οποίων συνεισφέρει στο μικροκλίμα των περιοχών ροής τους. Η χωροταξική-πολεοδομική διάσταση αναφέρεται στην καταστρατήγηση κάθε ορθολογικής και συστημικής χωροταξικής λογικής, αφού τα ρέματα "αξιοποιούνται" ως εν δυνάμει δομήσιμοι χώροι, οδικά δίκτυα, αποχετευτικοί αγωγοί κ.ά. Η νομική-κανονιστική διάσταση έγκειται στην ανυπαρξία συστηματικού ελέγχου εφαρμογής της προστατευτικής νομοθεσίας για τα ρέματα και τις απαιτήσεις διαχείρισής τους.

Οι παραπάνω διαρθρωτικές αδυναμίες στη διαχείριση των ρεμάτων δεν είναι κοινωνικά και αναπτυξιακά ουδέτερες. Οι κοινωνικές συνέπειες (κοινωνική διάσταση) περιλαμβάνουν την δημιουργία και διαιώνιση υποβαθμισμένων περιβαλλοντικά περιοχών που συγκεντρώνουν πληθυσμιακές ομάδες φτωχές και κοινωνικά αποκλεισμένες. Οι αναπτυξιακές συνέπειες (αναπτυξιακή διάσταση) περιλαμβάνουν την δόμηση ενός φαύλου κύκλου υστερήσεων και αποκλεισμών, όπου οι κάτοικοι των παραρεμάτιων περιοχών "δέχονται" πολλές φορές ως αναπτυξιακή στρατηγική την υπογειοποίηση των ρεμάτων, στρατηγική που όχι μόνο δεν τους απαλλάσσει από την υστέρηση αλλά τουναντίον τους καθηλώνει σε αυτή με ακόμα χειρότερους όρους ζωής (πχ. απώλεια ελεύθερου χώρου, αύξηση ενοικίων, αύξηση δομημένου χώρου, υποβάθμιση περιβάλλοντος με βαρύτερες συνέπειες για τους φτωχότερους).

Τα σύγχρονα επιστημονικά πορίσματα για την αξία και τη συμβολή των ρεμάτων στην ποιότητα ζωής των αστικών περιοχών είναι διαθέσιμα σε όλους χωρίς κόστος! Ανάλογες μελέτες και έρευνες για τον Κηφισό και τις παραρεμάτιες περιοχές έχουν διεξαχθεί από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και προσφέρουν χρήσιμο και πολύτιμο υλικό τόσο στις τοπικές κοινωνίες όσο και σε οργανισμούς και κέντρα λήψης αποφάσεων για το σχεδιασμό προς την κατεύθυνση προστασίας, ανάδειξης και ολοκληρωμένης διαχείρισης των ρεμάτων με σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής (βλέπε για παράδειγμα http://www.itia.ntua.gr/kephisos). Σχετική τεκμηρίωση μπορεί να αντληθεί και από το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ. Προτάσεις και ιδέες για την ανάπλαση των παρακείμενων του ρέματος Εσχατιάς περιοχών έχουν κατατεθεί επίσης από το ίδιο Εργαστήριο στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος για τη διερεύνηση πολεοδομικών-κοινωνικών παραμέτρων στο Δήμο Αχαρνών & διατύπωση κατευθύνσεων στρατηγικού σκοπού αστικού σχεδιασμού για μια βιώσιμη ανάπτυξη (Ιούλιος 2000). Πρόσφατα κατατέθηκε και εργασία για την υπάρχουσα κατάσταση του ρέματος στο πλαίσιο μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών του ΕΜΠ (ομάδα μελέτης: Παπαϊωάννου Μ., Ψαρρού Μ., Μεϊμάρογλου Δ., Γιάννου Ε., 2009).

Ωστόσο, τα παραπάνω επιστημονικά δεδομένα δεν φαίνεται να πείθουν τα τοπικά πολιτικά συστήματα. Τα τελευταία προσδιορίζουν πολύ διαφορετικά τις προτεραιότητές τους, προσεγγίζουν ευκαιριακά και λαϊκιστικά τα περιβαλλοντικά ζητήματα, δεν ενσωματώνουν τα επιστημονικά πορίσματα στη δράση τους (παρόλο που κάποιες εκ των διαθέσιμων ερευνών έγιναν για λογαριασμό τους!), δεν φαίνονται έτοιμα να αναλάβουν πρωτοβουλίες για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του ζητήματος. Ακόμα χειρότερα, οι αναγκαίες πρωτοβουλίες δεν ευνοούνται τόσο από την συγκυρία (οικονομική κρίση) όσο και από τον διοικητικό κατακερματισμό. Η οικονομική κρίση φαίνεται να παρέχει το απόλυτο άλλοθι σε τμήματα των τοπικών πολιτικών συστημάτων όχι μόνο για παραμερισμό των περιβαλλοντικών ζητημάτων αλλά και "υπόταξη" των περιβαλλοντικών/φυσικών πόρων στις απαιτήσεις της αναπτυξιακής φιλοσοφίας τους (πχ. η μετατροπή ρέματος σε δρόμο διαφημίζεται ως έργο τόνωσης της τοπικής αγορά). Η εμπλοκή πολλών Δήμων στην αντιμετώπιση των ρεμάτων (το ρέμα Εσχατιάς διέρχεται από πέντε Δήμους) και η ανυπαρξία οριζόντιων συνεργατικών δικτύων δεν βοηθά στην ουσιαστική διαχείριση και προστασία ανάλογων φυσικών πόρων.

Δεδομένων όλων των παραπάνω, η Πρωτοβουλία για ένα Βιώσιμο Ζεφύρι υποστηρίζει την αναγκαιότητα σχεδιασμού και εφαρμογής ενός προγράμματος για την προστασία του ρέματος Εσχατιάς στη βάση των ακόλουθων τριών πυλώνων:

Ι. Ιδέες-Πλαίσιο προσέγγισης: Το ρέμα είναι πολύτιμος φυσικός πόρος και όχι πρόβλημα. Απαιτείται η ανατροπή της αναπτυξιακής αυταρχικότητας που επιτάσσει την προσέγγιση των φυσικών πόρων ως άχρηστων και βλαβερών τόπων που μόνο μέσω της μετατροπής τους σε οικονομικά αξιοποιήσιμα στοιχεία (πχ. οδικό δίκτυο) μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη. Η αναπτυξιακή αυταρχικότητα όπου επιβλήθηκε (πχ. αποξήρανση λίμνης Κάρλας 1950-1962) οδήγησε σε περιβαλλοντικές, κοινωνικές και αναπτυξιακές καταστροφές!

ΙΙ. Τεκμηρίωση: Δημιουργία "τράπεζας δεδομένων" με συγκέντρωση υλικού τεκμηρίωσης για το ρέμα Εσχατιάς: κανονιστικό-νομικό, ιστορικό, φωτογραφικό, χωροταξικό, κοινωνικό. Η τεκμηρίωση είναι ένα στρατηγικό εργαλείο στην αντιμετώπιση του "συνδρόμου βραχυπροθεσμισμού" των τοπικών πολιτικών συστημάτων (στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να δουν συνέπειες μέχρι την επόμενη εκλογική αναμέτρηση).

ΙΙΙ. Φορέας Διαχείρισης-Προστασίας: Τόσο η διαδημοτική σημασία του ρέματος όσο και το ύψος των απαιτούμενων υλικών και ανθρώπινων πόρων για την προστασία και διαχείρισή του, απαιτούν την ύπαρξη συγκροτημένου θεσμικού μηχανισμού που θα αναλάβει το εν λόγω έργο. Απαιτείται ένας τέτοιος φορέας διαχείρισης να υποστηρίζεται χρηματοδοτικά από τον κεντρικό προϋπολογισμό και να αξιοποιεί κάθε διαθέσιμη πηγή χρηματοδότησης.

 Η Πρωτοβουλία για ένα Βιώσιμο Ζεφύρι προσπαθεί να συμβάλει με τις λιγοστές δυνάμεις της στο πλαίσιο των δυο πρώτων πυλώνων και εντείνει τις προσπάθειές της μέσω των εξής δράσεων:

· Συγκέντρωση και δημοσιοποίηση όλων των διαθέσιμων στοιχείων για τη θεσμική προστασία του ρέματος και την οικολογική αξία του.

 Ευαισθητοποίηση κατοίκων, ενδιαφερόμενων και κέντρων λήψης αποφάσεων για τον κίνδυνο καταστροφής του ρέματος μέσω της υπογειοποίησης.

· Συμμετοχή σε όλα τα διαθέσιμα θεσμικά πεδία για την ανάδειξη του θέματος. Η Πρωτοβουλία συμμετέχει στο δίκτυο περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης του ΑΣΔΑ για τη Δυτική Αθήνα και καταθέτει ολοκληρωμένο φάκελο τεκμηρίωσης για το εν λόγω θέμα.

· Ευαισθητοποίηση μελών του ελληνικού κοινοβουλίου με σχετικές αναφορές και αποστολή κειμένων, ιδιαίτερα στην Επιτροπή Περιβαλλοντικών Θεμάτων.

Το αμέσως προσεχές διάστημα η Πρωτοβουλία θα προβεί στα ακόλουθα:

. Δημοσίευση κειμένου τεκμηρίωσης για την προσέγγιση του ζητήματος του ρέματος από τους Δήμους της περιοχής, όπως αυτή αποτυπώθηκε στα πρόσφατα επιχειρησιακά σχέδιά τους για το ρέμα.

. Δημιουργία ιστολογίου ειδικά για το θέμα του ρέματος Εσχατιάς.

. Κατάθεση αναφοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

. Κατάθεση αναφοράς στην Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος για διενέργεια έρευνας όσον αφορά την εφαρμογή των μέτρων προστασίας του ρέματος.

Καλούμε όλους όσους διαπιστώνουν αυθαιρεσίες στο ρέμα και τις όχθες του να προβαίνουν σε αναφορές προς την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (Λεωφ. Κηφισίας 1-3, 11523, τηλ. 210 8701800)
 
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΖΕΦΥΡΙ
http://viosimozefyri.com
ΒΙΩΣΙΜΟ ΖΕΦΥΡΙ: ΟΡΑΜΑ ή ΟΥΤΟΠΙΑ;
http://viosimozefyri.com
viosimozefyri@gmail.com

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.