Α) H ενεργειακή πρόκληση των Α.Π.Ε και η προστασία της φύσης:
Μετά την ανακοίνωση του σχεδίου νόμου από την Υπουργό ΠΕΚΑ κ. Μπιρμπίλη, για την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και την διαβούλευση που ακολούθησε, τη μελέτη των παρατηρήσεων και προτάσεων για το σοβαρό αυτό θέμα, προέκυψε ένα ψευτοδίλημμα:
Μεταξύ δύο περιβαλλοντικών αγαθών ποιο θα έχει προτεραιότητα; οι φιλικές προς το περιβάλλον Α.Π.Ε ή η προστασία της Φύσης. Αυτά τα ψευτοδιλήμματα έχουν απαντηθεί μέσα από τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης από την εποχή της συνδιάσκεψης του Ρίο, οπότε το ψευτοδίλημμα ήταν: "Ανάπτυξη ή Περιβάλλον". Έκτοτε καταναλώθηκε πολύ μελάνι για να φτάσουμε στην λύση της "αειφόρου ανάπτυξης" και εν συνεχεία της "βιώσιμης ανάπτυξης". Αυτά έχουν εν μέρει ξεπερασθεί μέσα από ένα θεσμικό πλαίσιο που προήλθε μετά από διαβούλευση 16 χρόνων.
Αν ανατρέξουμε, με το χέρι στη καρδιά και το μυαλό στη πράσινη ανάπτυξη και ξεπεράσουμε τις προσωπικές και ίσως εγωιστικές θέσεις και προθέσεις, θα συμφωνήσουμε ότι η πολυνομία και η γραφειοκρατία που τη συνοδεύει (γύρω από τα θέματα αυτά) από τον απαράδεκτο Ν. 2244/1994, μέχρι το περίφημο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο των Α.Π.Ε., ΚΥΑ 49828/2008, έχουν κάνει μεγάλο κακό στην προώθηση των Α.Π.Ε.. Όλα τα θέματα που αφορούν παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την προστασία της φύσης, είχαν μέχρι σήμερα κοινό παρανομαστή το κέρδος των καρτέλ της ηλεκτρικής ενέργειας που κερδίζουν με δύο τρόπους, από την μια οι υψηλές επιδοτήσεις εγκατάστασης αιολικών σταθμών και από την πώληση της παραγόμενης ενέργειας σε υψηλότερες τιμές.
Μπορούμε από την αρχή να τοποθετηθούμε με βάση τις Οδηγίες της Ε.Ε., το Σύνταγμα της Ελλάδας, τις αποφάσεις του ΣτΕ (που τόσο πολύ μας συμπαραστάθηκε σε όλους τους αγώνες φροντίζοντας να συγκεράσει το νόμο με την παραγωγή ενέργειας και την προστασία της φύσης) και να δεχτούμε τη χρυσή τομή, η οποία υπαγορεύεται από λόγους δημοσίου συμφέροντος αναγόμενου στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με Α.Π.Ε. κατά τρόπο ολιγότερο βλαπτικό για το φυσικό περιβάλλον. Όπως παγίως έχει κριθεί, από το Σύνταγμα και το νόμο, οι επιτρεπόμενες επεμβάσεις σε προστατευόμενες περιοχές με έργα Α.Π.Ε., πρέπει να διενεργούνται με την μεγαλύτερη δυνατή φειδώ, και αφού προηγουμένως κριθή αιτιολογημένα ότι η ικανοποίηση των συγκεκριμένων αναγκών που επιδιώκεται με την επέμβαση, υπερτερεί της ανάγκης διαφύλαξης προστατευόμενης περιοχής και ότι δεν υφίσταται τρόπος ικανοποίησης των αναγκών χωρίς αλλοίωση της μορφής του τοπίου και του χαρακτήρα της προστατευόμενης έκτασης.
Αυτή η απαίτηση καλύπτεται από την έγκριση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία εκδίδεται μόνο μετά από συναίνεση της τοπικής κοινωνίας, η οποία είναι εκείνη που θα υποστεί τις όποιες επιπτώσεις, περιβαλλοντικές, κοινωνικές, οικονομικές. Το μεγάλο πρόβλημα όμως στο στάδιο αυτό είναι η σωστή ενημέρωση των τοπικών φορέων και των κατοίκων από ειδικούς επιστήμονες και όχι από επενδυτές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που ακολουθεί είναι η τήρηση των περιβαλλοντικών όρων της επέμβασης. Το δε μέγιστο εμπόδιο στην προστασία της φύσης από τα έργα χαμηλής, μέσης και υψηλής όχλησης, είναι ο έλεγχος τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, ο οποίος σπάνια γίνεται και μόνο μετά από καταγγελία.

Β) Ενεργειακές επιλογές:
To ενεργειακό ζήτημα συνιστά ένα πρόβλημα αιχμής με παγκόσμιες διαστάσεις
Οι ενεργειακές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπισθούν (ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, ασφάλεια ενεργειακού κύκλου, απεξάρτηση οικονομικής ανάπτυξης από την εξάντληση φυσικών πόρων) θέτουν το εύλογο ερώτημα των πιθανών επιλογών για την αντιμετώπισή τους. Μια πρώτη απάντηση αφορά στην εξεύρεση μεθόδων μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης (εξοικονόμησης ενέργειας). Όμως αυτή η επιλογή από μόνη της δεν επαρκεί, αφού ταυτοχρόνως δεν μπορεί να δώσει απάντηση και λύση στο ζητούμενο της αύξησης της ενεργειακής τροφοδοσίας. Από την άλλη υπάρχει μεγάλη επιφυλακτικότητα, δικαιολογημένα, σε σχέση με μια δεύτερη προτεινόμενη λύση, εκείνη της πυρηνικής ενέργειας, όπου παρά τα όσα έχει υποστεί η ανθρωπότητα, είτε από ειρηνική χρήση της, είτε σε περίοδο πολέμων τα συμφέροντα των πολυεθνικών εταιριών προσπαθούν να την επιβάλουν και μάλιστα σαν …καθαρή ενέργεια!
Έτσι ως επικρατούσα λύση εμφανίζεται εκείνη των Α.Π.Ε., οι οποίες κατορθώνουν να εξασφαλίσουν τόσο το ζητούμενο της αύξησης της ενεργειακής τροφοδοσίας όσο και εκείνο του ενεργειακού εφοδιασμού. Πρόκειται για τις πλέον ενδεδειγμένες τεχνολογικές προσεγγίσεις, οι οποίες δεν συνοδεύονται από εκπομπές ρύπων και παραγωγή αποβλήτων, εκμεταλλεύονται καθαρές και ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και συνιστούν μια εναλλακτική πρόταση - λύση, περιβαλλοντικά, ενεργειακά, οικονομικά, κοινωνικά αλλά κυρίως μετά από Μ.Π.Ε., τον καλύτερο τρόπο, προστασίας της φύσης, της βιοποικιλότητας, των περιοχών του δικτύου ΝΑΤURA, ιδιαίτερου φυσικού κάλους, δασικών εκτάσεων κ.λπ.
Σχετικά με τα πτηνά, εφόσον γνωρίζουμε εκ των προτέρων, τα περάσματα τους, επιβάλλουμε περιβαλλοντικούς όρους (σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία) που αφορούν το ασυμβίβαστο χωροθέτησης αιολικών σταθμών στις περιοχές αυτές. Επιπροσθέτως, οι Α.Π.Ε. συνιστούν έκφανση της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης διότι εντάσσονται στο χώρο συνύπαρξης της πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος και της ενεργειακής πολιτικής, εμπεριέχουν μάλιστα μια ισοστάθμιση μεταξύ της περιβαλλοντικής προστασίας και της κοινωνικό-οικονομικής ευημερίας. Για τους λόγους αυτούς άλλωστε υπάρχει ένα έντονο και διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την αξιοποίησή τους.

Γ) Στάθμιση περιβαλλοντικών αγαθών:
Σύμφωνα με την απόφαση 2569/2004 της επταμελούς σύνθεσης του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ, το κύριο ζήτημα το οποίο προσεγγίζεται με την απόφαση αυτή, είναι εκείνο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των σχετικών των σχετικών έργων ηλεκτροπαραγωγής από Α.Π.Ε.. Τα ποικίλα πλεονεκτήματα των συγκεκριμένων μορφών ενέργειας δεν συνεπάγονται την "άνευ όρων" ή τη μαζική εισδοχή των τεχνικών έργων εκμετάλλευσης τους χωρίς προηγούμενο σχεδιασμό. Πρόκειται δηλαδή για μια στάθμιση, η οποία δεν μπορεί να γίνεται "κατά περίπτωση" και με κριτήριο τις επιπτώσεις ενός μεμονωμένου έργου από το περιβάλλον, αλλά συνολικά στο επίπεδο ευρύτερων διοικητικών περιφερειών ή του εθνικού χώρου.
Η λύση στο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί, λόγω της ιδιαιτερότητάς του, είναι η σύνταξη μιας συνολικής μελέτης σε επίπεδο νομού ή ευρύτερων διοικητικών περιφερειών, η οποία θα πρέπει να προηγείται των σχετικών εγκριτικών πράξεων, με πρωτοβουλία της διοίκησης. Η περίπτωση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου ανάπτυξης εμφανίζει το πλεονέκτημα, από τεχνικής πλευράς, ότι στο συγκεκριμένο διοικητικό - γεωγραφικό επίπεδο είναι καταρχάς πιο εύκολη η συγκέντρωση όλων των τεχνικών στοιχείων και περιβαλλοντικών δεδομένων. Επί πλέον, είναι εφικτή η χωρική διάρθρωση του συγκεκριμένου τομέα ανάλογα με τυχόν ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης περιφέρειας και τούτο ανεξάρτητα του τι συμβαίνει στις άλλες διοικητικές περιφέρειες. Έτσι μπορεί να δοθεί άμεση προτεραιότητα σε περιφέρειες που αντιμετωπίζουν εντονότερα ή και πιο περίπλοκα ενεργειακά προβλήματα, όπως αυτά που αντιμετωπίζουμε στην Κρήτη, χωρίς να βλάψουν το φυσικό περιβάλλον.

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβ/γος
Πρόεδρος Σ.Π.Α.Π.Ε.ΚΕ.Ε.Κ.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.