Η ανάδειξη των περιβαλλοντικών θεμάτων στο Ζεφύρι: Γιατί τώρα;

Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια ιδιαίτερα έντονη και σταθερή ενασχόληση πολιτικών, πολιτικών ομάδων και κοινωνίας των πολιτών του Δήμου μας με τα τοπικά (Πάρκο Κ. Λιάρου, Ρέμα Εσχατιάς) και ευρύτερα τοπικά (Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης "Α. Τρίτσης") περιβαλλοντικά θέματα. Η εξέλιξη αυτή κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντική από την ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΖΕΦΥΡΙ και έχει τη δική της ερμηνεία και εξήγηση. Η ανάδειξη των συγκεκριμένων θεμάτων δεν αντανακλά μόνο ούτε την τρέχουσα πολιτική συγκυρία (πχ. ανάδειξη θέματος ενόψει ευρωεκλογών και επόμενων δημοτικών εκλογών) ούτε τις ιδιαιτερότητες μερίδας συμπολιτών μας ("οι οικολόγοι"). Η ανάδειξη των θεμάτων αυτών οφείλεται σε συγκεκριμένους δομικούς παράγοντες, ευρύτερους αλλά και τοπικούς.

Ο βασικός ευρύτερος παράγοντας αναφέρεται στην ολοένα και αυξανόμενη εμπορευματοποίηση του δημόσιου χώρου που καθιστά "εμπορικό προϊόν" ή επιβάλλει τη λογική του εμπορικού προϊόντος σε μια σειρά διαδικασιών κοινωνικής επαφής, αναψυχής, διασκέδασης και χρήσης του ελεύθερου χρόνου. Ο τοπικός παράγοντας στο Ζεφύρι σχετίζεται με την έντονη αστικοποίηση και υπερδόμηση που βιώνει η κοινότητά μας: οι ελεύθεροι χώροι πρασίνου "φαίνονται" σε κάποιους ότι είναι πολλοί, ωστόσο κάποιοι άλλοι συνειδητοποιούμε ότι εξελίσσεται μια δυναμική διαδικασία δόμησης των ακάλυπτων χώρων με έντονες πιέσεις στις περιοχές πρασίνου και ελεύθερων χώρων. Η δυναμική αυτή δεν ενθαρρύνεται μόνο από την ανάγκη αξιοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων στον κατασκευαστικό τομέα αλλά και από τις Δημοτικές Αρχές- οι τελευταίες όταν βρίσκονται σε περιόδους "οικονομικής στενότητας" αναζητούν απεγνωσμένα πόρους και ως πρώτη ευκαιρία βλέπουν την εμπορική αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων τους.

Ψευτοδιλήμματα για την περιβαλλοντική agenda
Η μέχρι σήμερα συζήτηση (βλέπε facebook, ανακοινώσεις, συνεντεύξεις) φαίνεται ότι βαρύνεται από μια σειρά "ψευτοδιλημμάτων": "ανάπτυξη ή περιβάλλον;", "πράσινο για το πράσινο ή όλα τσιμέντο;", "αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων ή εγκατάλειψή τους σε φθοροποιά στοιχεία;" κ.ά. Τα διλήμματα αυτού του είδους είναι απλά, εύληπτα και ικανά να "εγκλωβίσουν" τη συζήτηση σε συγκεκριμένα μονοπάτια και αποτελέσματα. Τα διλήμματα αυτά δεν προάγουν ούτε τη δημιουργική σκέψη ούτε τη δημιουργική πολιτική δράση. Προκειμένου να αντισταθούμε στα ψευτοδιλήμματα, οφείλουμε να ερευνήσουμε την ιστορική εξέλιξη αυτών των ζητημάτων, την πολιτική οικονομία τους ("ποιοι κερδίζουν και ποιοι χάνουν"), καθώς και το ευρύτερο πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν και επηρεάζουν.

Η ιστορική εξέλιξη στη Δυτική Αττική μάλλον ενισχύει την άποψη ότι η ανάπτυξη της περιοχής προϋποθέτει τη μέριμνα για τα περιβαλλοντικά ζητήματα και όχι το αντίθετο. Η αναπτυξιακή αντίληψη που θέλει τη Δυτική Αττική "να ζει από την περιβαλλοντική καταστροφή" (πχ. ΧΥΤΑ, βιομηχανίες ΘΡΙΑΣΙΟΥ) "αγνοεί" τους κερδισμένους και τους χαμένους αυτής της υπόθεσης. Προφανώς κερδισμένοι δεν είναι η ευρύτερη ομάδα κατοίκων της περιοχής που αντιμετωπίζει υψηλότερους δείκτες νεοπλασιών συγκριτικά με κατοίκους άλλων περιοχών της Αττικής. Προφανώς κερδισμένοι δεν είναι όσοι εργάζονται "αναλώσιμοι" σε επισφαλείς εργασίες με τεράστιες αβεβαιότητες. Προφανώς κερδισμένοι δεν είναι οι κάτοικοι της Δυτικής Αττικής, αφού έχουν από τα χαμηλότερα κατά κεφαλή εισοδήματα στη χώρα. Προφανώς κερδισμένοι δεν είναι οι άνθρωποι της νέας γενιάς και όσοι θα γεννηθούν σε αυτή την περιοχή, αφού αντιμετωπίζουν αρνητικά στερεότυπα για την περιοχή τους ("υποβαθμισμένοι") που τους εγκλωβίζουν τα όνειρα και τις φιλοδοξίες. Με άλλα λόγια, κερδισμένη δεν είναι η συνολική ποιότητα ζωής της ευρύτερης περιοχής. Ειδικότερα για το Ζεφύρι, έρευνα του Πολυτεχνείου για την εξέλιξη της ποιότητας ζωής (οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική συνιστώσα) την περίοδο 1995-2005 καταδεικνύει υποβάθμισή της σε όλους τους δείκτες!

Το περιβάλλον ως πεδίο ανάδειξης των διαρθρωτικών προβλημάτων στο Ζεφύρι
Το περιβαλλοντικό πρόβλημα του Ζεφυρίου είναι πολυδιάστατο και άμεσα συνυφασμένο με το κοινωνικό πρόβλημα. Οι πλέον περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες περιοχές τους είναι και οι πλέον υποβαθμισμένες κοινωνικά. Η βόρεια περιοχή (βόρεια της Αττικής Οδού) κατοικείται σε μεγάλο βαθμό από ανθρώπους της ομάδας των Ρομ με φτωχές στεγαστικές, οικιστικές και κοινωνικές υποδομές. Το ρέμα Εσχατιάς αντιμετωπίζεται ως οχετός και όχι ως σημαντικός περιβαλλοντικός πόρος για μια προσπάθεια αναβάθμισης.

Η βόρεια και η νότια περιοχή αποτελούν όχι μόνο διακριτές πολεοδομικές-χωροτακτικές δομές αλλά και ξεχωριστές κοινωνικές οντότητες. Η βόρεια περιοχή στερείται οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, ενώ όλες οι Υπηρεσίες του Δήμου (Δημαρχείο, ΚΕΠ, Κοινωνική Υπηρεσία) στεγάζονται στο νότιο τμήμα. Δεν υπάρχει κανένα δίκτυο (πχ. ποδηλατικό, πεζοπορικό) που να συνδέει το βόρειο με το νότιο τμήμα, έτσι ώστε να ενθαρρύνει την επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση.

Ακόμα περισσότερο, τα ζητήματα κοινωνικής υποβάθμισης αντιμετωπίζονται από μερίδα κατοίκων και μέρους της τοπικής πολιτικής ηγεσίας ως ζητήματα ποινικού χαρακτήρα. Με τον τρόπο αυτό παγιώνεται η ανισότητα και ο διαχωρισμός, ενώ "δικαιολογείται" και η έμφαση στην περαιτέρω ανάπτυξη της νότιας περιοχής. Ακόμα και ο δημόσιος διάλογος για την τύχη του Πάρκου Λιάρου στο νότιο τμήμα χαρακτηρίζεται από την ίδια μονότονη, αντιπαραγωγική και εν τέλει αηδιαστική τάση να μετατρέπονται τα σημαντικά πολιτικά προβλήματα σε ζητήματα δαιμονοποίησης ανθρώπων, προσωπικών ύβρεων και σεναρίων συνωμοσίας. Ωστόσο, πίσω από όλα αυτά τα ζητήματα παραμένουν βασανιστικά αναπάντητα: Ο σχεδιασμός ενός χώρου πρασίνου ποιους και με ποια κριτήρια μπορεί ή πρέπει να εξυπηρετήσει; Έχουν όλοι πρόσβαση σε αυτόν και με ποιόν τρόπο; Μπορούν όλες οι κοινωνικές ομάδες να διατυπώσουν μια προτίμηση χρήσης του Πάρκου; Σε ποιο βαθμό οι ελεύθεροι και δημόσιοι χώροι μπορούν να μετατρέπονται τμηματικά ή εν συνόλω σε εμπορικές δραστηριότητες με συνοδευτικές υπηρεσίες αναψυχής;

Καταληκτικά
Το Ζεφύρι υφίσταται και βιώνει περιβαλλοντικές ανισότητες (ως τμήμα της Δυτικής Αττικής), αλλά και στο εσωτερικό του καταγράφονται ευρείες περιβαλλοντικές , χωρικές και κοινωνικές αποκλίσεις (βόρειο και νότιο τμήμα). Και στο Ζεφύρι παρατηρείται το "επικίνδυνο" φαινόμενο τα πιο ευημερούντα τμήματα να επιδιώκουν την αποσύνδεσή τους από τα λιγότερο ευημερούντα. Όπως το Ζεφύρι θεωρείται το περιθώριο της Αττικής, έτσι και η βόρεια πλευρά θεωρείται ένα περιθώριο εντός του τοπικού κοινωνικού αποκλεισμού. Το βόρειο τμήμα του Ζεφυρίου είναι ή εξελίσσεται σε μια ιδιότυπη Καλκάντζα, όπου το γκέτο δεν χρειάζεται να επιβληθεί…Το γκέτο είναι ο μόνος αμυντικός και προστατευτικός μηχανισμός για όσους δεν μπορούν να συμμετέχουν στην οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ζωή.

Το γκέτο είναι ταυτόχρονα "κατάρα" και "ευχή".

Κατάρα γιατί μας εγκλωβίζει σε ρόλους που άλλοι μας παραχωρούν απλόχερα (πχ. γκέτο ναρκωτικών) με συνέπεια την αναπαραγωγή των στερεοτύπων και της απομόνωσης…

Ευχή γιατί είναι ο μόνος προστατευτικός μηχανισμός σε ένα αφιλόξενο και επιθετικό περιβάλλον, όπου η πρόσβαση σε κοινωνικές και άλλες υποδομές είναι δύσκολη ως απαγορευτική για εμάς (πχ., καλά σχολεία, κοινωνικές υπηρεσίες, χώρους και δρώμενα κοινωνικής συναναστροφής).

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΖΕΦΥΡΙ
http://viosimozefyri.wordpress.com

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.