Του Γιάννη Σχίζα**

Η μπροστινή μας πόρτα θάπρεπε να βλέπει σε μια πολυσύχναστη πλατεία και η πίσω σε ένα απομονωμένο πάρκο
K.Lynch
Πολεοδόμος

Τουλάχιστον τα τελευταία τριάντα χρόνια, υπήρχαν "σοβαροί λόγοι" για να εκχωρείται το περιαστικό πράσινο σε άλλες χρήσεις, πέρα από αυτές της φυσικής του αποστολής. Το επίσημο κράτος εκθείαζε τη συμβολή των δασών, οι πολιτικοί πλειοδοτούσαν σε αιτήματα προστασίας, η εγκύκλιος παιδεία κατήγγελε τις βλαβερές συνέπειες της αποδάσωσης, ο κοινωνικός λόγος καυτηρίαζε τις πρακτικές της καταστροφής. Και όμως, την ίδια περίοδο, το περιαστικό δάσος και ιδιαίτερα αυτό του Υμηττού, κατακερματιζόταν από δρόμους, μειωνόταν ως μέγεθος από διάφορες αιτίες, υποδεχόταν παράταιρες χρήσεις. ¶λλοτε ήταν στρατιωτικές εγκαταστάσεις, άλλοτε κεραίες τηλεοπτικών σταθμών και λατομικές δραστηριότητες, άλλοτε άτυποι σκουπιδότοποι, άλλοτε πυλώνες της ΔΕΗ και νεκροταφεία. Τελικά η σχέση της ελληνικής πρωτεύουσας με το περιαστικό δάσος του Υμηττού ήταν "κροκοδείλια".

Και τώρα ένας ακόμη "σοβαρός" λόγος εμφανίζεται στον ορίζοντα των συμβατικών πολιτικών, των εργολάβων, των δημοτικών παραγόντων χωρίς φαντασία. Είναι η "ανάγκη" εξυπηρέτησης της αυξημένης κινητικότητας με τα ιδιωτικά μεταφορικά μέσα, είναι η υπόθεση της κατασκευής ενός συγκροτήματος οδεύσεων, κόμβων, παρακάμψεων, είναι μια ακόμη χωρική επέκταση των κυκλοφοριακών υποδομών. Το υπάρχον οδικό δίκτυο κηρύσσεται ως ανεπαρκές χωρίς να αναλαμβάνεται καμιά απολύτως δράση για τη βελτίωση της λειτουργικότητάς του. Χωρίς να προωθείται καμιά απολύτως ρύθμιση για το διαχωρισμό της υπερτοπικής από την τοπική κυκλοφορία, για κάποιες ανισόπεδες ρυθμίσεις ή υπογειοποιήσεις που θα πρόσφεραν ασφάλεια και ποιότητα ζωής στους "παρόδιους" κατοίκους.

Πολλοί και διάφοροι, οχυρωμένοι πίσω από τη σημερινή δυνατότητα της χωροθέτησης "κοινωφελών" χρήσεων στη Β ζώνη του Υμηττού- αυτήν που αγγίζει την πόλη και έχει μικρότερη προστασία - αντιμετωπίζουν τον ευρύτερο χώρο του Υμηττού σαν ένα οικόπεδο "γενικών χρήσεων". Παραγνωρίζουν το τεράστιο ψυχαγωγικό δυναμικό που εγκλείεται στην έκτασή του. Αδυνατούν να κατανοήσουν την πολλαπλή σημασία της εγγύτητας ενός πόλου αναψυχής με το πολεοδομικό συγκρότημα. Αρνούνται να φανταστούν τις θετικές πολλαπλασιαστικές αλληλεπιδράσεις που θα εισέπτραττε ένας αστικός σχηματισμός, εάν βρισκόταν σε εγγύτητα με ένα εύρωστο, εύ-μορφο, εύκολα προσεγγίσιμο περιαστικό δάσος. Ακόμη και στο βαθμό που αναγνωρίζουν τη σημασία της ποικιλότητας και του πλουραλισμού των χρήσεων στον αστικό ιστό, ακόμη και όταν "θεωρητικολογούν" υπέρ της πύκνωσης των χρήσεων για την αντιμετώπιση των αποστάσεων, της σπατάλης ενέργειας και ανθρώπινου χρόνου, εύκολα υποστέλλουν την κριτική συνείδησή τους μπροστά στον επιχρυσωμένο οδικό εκσυγχρονισμό.

ΟΧΙ ΕΝΑ ΑΚΟΜΗ "ΟΧΙ"
Η Ακρόπολη έχει την Πλάκα και τον λόφο της Πνύκας ως προστατευτικό περίγυρο, οι Δελφοί περιστοιχίζονται από ένα τοπίο ανέπαφο από βιομηχανικά στοιχεία, ο Ναός του Ποσειδώνος στο Σούνιο περιβάλλεται και υποστηρίζεται από τους θαμνώνες της ανατολικής Αττικής. Ο Υμηττός με τα βυζαντινά μοναστήρια του 11ου αιώνα, με τα διάσπαρτα κατάλοιπα των αρχαίων λατομεύσεων μαρμάρου, με τα ίχνη της πελασγικής και πρωτοελλαδικής παρουσίας, με τα σπηλαιοβάραθρα, έχει επίσης ανάγκη από ένα αισθητικό "περιβάλλον" ποιότητας, υποστηρικτικό της ιστορικής του διαδρομής, συμβατό με τα σχήματα, τις γραμμές και τα μεγέθη του χώρου.
Ανεξάρτητα όμως από τη μνημειακή και πολιτιστική του λειτουργία, ο Υμηττός δεν είναι "ανάμνηση" αλλά ενεργός φύση. Δεν είναι μια σκηνοθετημένη κατάσταση "πάρκου" αλλά μια χαρακτηριστική έκφραση της αττικής φύσης - λειτουργική και αυθύπαρκτη, με όλα εκείνα τα ευώδη φυτά που εισάγονταν από τον Παπαδιαμάντη στο πασχαλιάτικο αφηγήμά του για μια υμήττεια πηγή, με τα ίδια έντομα που προσέγγιζαν τον νεογένητο Πλάτωνα για να του προσδώσουν ευγλωτία, σύμφωνα με την εικασία που διέσωσε ο Ρωμαίος συγγραφέας Αιλιανός. Για περισσότερους από 1 εκατ. κατοίκους, ο Υμηττός είναι πεδίο φυσιογνωσίας και αυτογνωσίας δια μέσου της απόδρασης από τα τετριμένα αστικά σκηνικά. Είναι πεδίο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, πεδίο ορειβατικών εξορμήσεων, πολιτιστικής εμπειρίας, αθλητισμού, ανατροφοδότησης ιδεών, ξεσκονίσματος ιστορικών πληροφοριών, ζωντανής γαιογνωσίας, εποπτίας του αθηναϊκού χώρου.
Σε αυτή την ειδική περίοδο που διανύουμε, την περίοδο των οικονομικών στενοτήτων που όμως δεν αναχαιτίζουν την όρεξη του ΥΠΕΧΩΔΕ για υπόγειες οδεύσεις της τάξεως δεκάδων χιλιομέτρων (!), δεν χρειάζεται μια παραπέρα άρνηση.
Όχι, δεν χρειάζεται ένα ακόμη ΟΧΙ - με στόχο τη διατήρηση του "κακού" έναντι του "χειρότερου" ή αυτού του τελευταίου έναντι του "χειροτερότερου".
Δεν χρειάζεται μια ακόμη επιχειρηματολογία που θα καταλήγει σε αποφάνσεις του τύπου ΜΗ ΑΥΤΟ, ΟΧΙ ΕΚΕΙΝΟ, ΚΑΤΩ ΤΟ ΑΛΛΟ, ΤΟ Χ Ή ΤΟ Ψ ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ κλπ. κλπ.

Δεν χρειάζεται ένας ακόμη αμυντικός αγώνας, ίσως για να περισωθούν κάποια οικο-ψίχουλα από το μεγάλο τραπέζωμα του περιβάλλοντος.
Δεν χρειάζεται καμιά απολύτως προδιάθεση για ένα ακόμη επερχόμενο μνημόσυνο - σ' αυτή τη τρελλή πορεία της αστικοποίησης.
Αντίθετα χρειάζεται να βάλουμε τους μικρόνοες "καλοθελητές" και τους ιδιοτελείς στη θέση τους. Να αφήσουν κατά μέρος τους γκλαμουροειδείς σχεδιασμούς, να σταματήσουν το τεχνο-"σνομπάρισμα" της ευρύτερης κοινωνίας! Κι εμείς να προχωρήσουμε σε ένα θετικό σχέδιο δράσης, δημιουργώντας προσδοκίες στη κοινωνία, συσπειρώνοντας νοήμονες ανθρώπους, εκφέροντας απαιτήσεις απέναντι σε φορείς που έχουν το όνομα ("Σύνδεσμος Προστασίας και Ανάδειξης Υμηττού" - ΣΠΑΥ) αλλά όχι και την χάρη...
Να ορθωθούμε λοιπόν ενάντια στην κυκλοφοριακή εντροπία και στο "χρύσωμά" της με τις "συνήθεις" μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Να συνθέσουμε ένα λιτό και κατανοητό από την κοινωνία σχέδιο, πιθανόν με την ακόλουθη μορφή:
- Ο Υμηττός να αναγνωρισθεί σε όλη την έκτασή του, αποκλειστικά και χωρίς εξαιρέσεις, ως χώρος δασικής αναψυχής με ήπιες πολιτιστικές χρήσεις
- Να καταγραφούν μέσα στα πλαίσια ειδικών μελετών όλες οι οχλούσες και ασύμβατες χρήσεις στον ευρύτατο χώρο του Υμηττού των 81 τετρ. χιλιομέτρων
- Να διατυπωθούν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την απομάκρυνσή των οχλουσών χρήσεων.
Και τέλος, απέναντι σε όλους τους απογοητευμένους, στους γενικά αποθαρρημένους που είδαν καταστροφές επί καταστροφών με δικαιολογίες επί δικαιολογιών, στους απαιτητικούς που αναζητούν την άθικτη φύση μέσα από ψυχοφθόρους και χρονοβόρους εθνικούς δρόμους, να συνοψίσουμε αυτό το σχέδιο με μια φράση : ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΥΜΗΤΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ !

* Εισήγηση σε συνέντευξη τύπου της ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ, 31.3.2009
** Συγγραφέας του βιβλίου "Υμηττός", εκδόσεις "Στοχαστής", 1991, εκδότης του περιοδικού "Οικολογείν".

Γιάννης Σχίζας

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.