|
ΤΑ ΤΡΙΑ ΚΑΚΑ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΜΑΣ... |
|
|
|
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΘΡΩΝ -
Απόψεις
|
|
Γιάννης Σχίζας
,
Σάββατο, 15 Νοέμβριος 2008
|
Κρίση της οικονομίας, του καταναλωτισμού, του περιβάλλοντος...
ΤΑ ΤΡΙΑ ΚΑΚΑ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΜΑΣ...
Του Γιάννη Σχίζα
Το να συμφωνεί κανείς με την Αλέκα Παπαρήγα όσον αφορά τις περιοδικά επαναλαμβανόμενες κρίσεις του καπιταλισμού είναι μικρό κακό, όμως το να ανέχεται τις διάφορες «παραναγνώσεις» της κρίσης είναι κάκιστο .... Παραδείγματος χάρη το να διαβάζει για την υποτιθέμενη «χρηματοπιστωτική κρίση», που διαχέεται step by step* στην πραγματική οικονομία, ή για τον «καπιταλισμό-καζίνο», που ασωτίας ένεκεν οδηγεί τα χρυσά ή επιχρυσωμένα αγόρια του συστήματος σε απόγνωση και καταβυθίζει τους παραγωγικούς κλάδους - τον ένα μετά τον άλλο. Ακόμη χειρότερο κι από αυτές τις μηχανιστικές ερμηνείες που παραγνωρίζουν τον ενδογενή χαρακτήρα του μεγάλου υφεσιακού επεισοδίου , είναι το να πέφτει κανείς πάνω σε ιδεολογήματα αξίας παραπλήσιας με τις προφητείες του Νοστράδαμου: Όπως λόγου χάρη στην άποψη του Ιμμάνουελ Βαλερστάϊν για τον «Καπιταλισμό που πλησιάζει το τέλος του» (ΕΠΟΧΗ 19.10.2008), λες και η ανατροπή ή μετάλλαξη αυτού του συστήματος είναι θέμα ενός ιστορικού βαρομετρικού χαμηλού και όχι μιας μαζικής πολιτικής βούλησης και δράσης....
Η κρίση την οποία ζούμε και όχι απλώς αναμένουμε να έλθει - όπως επιμένουν διάφοροι εξωραϊστές – είναι αποτέλεσμα των εξωφρενικών και δυσανάλογων με την κατανάλωση επενδύσεων, που αναπτύσσονται μέσα σε συνθήκες λυσσώδους ανταγωνισμού. Είναι προίόν της σχετικής συρρίκνωσης της αγοράς μέσω της καθίζησης των μισθών και των λαϊκών εισοδημάτων, ιδιαίτερα με τη χρησιμοποίηση του διεθνούς εφεδρικού στρατού εργασίας (μετανάστες) και γενικότερα μέσω της ανάπτυξης της ευελιξίας και κινητικότητας του κεφαλαίου – του «σταθερού» αλλά και του «μεταβλητού», θα λέγαμε με μαρξικούς όρους...
Η κρίση αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική θέση του κόσμου της εργασίας, τη στιγμή ακριβώς που αυτός χρειάζεται περισσότερα εισοδήματα για να καταναλώσει, αιμοδοτώντας έτσι την αγορά! Το «πεφωτισμένο» κεϋνσιανό κράτος στις προ-νεοφιλελεύθερες συνθήκες, πολύ λιγότερο κατανόησε την ανάγκη παρέμβασης υπέρ της λαϊκής κατανάλωσης με στόχο την στήριξη της αγοράς, και πολύ περισσότερο επιχείρησε να ανορθώσει το συνολικό επίπεδο του εισοδήματος δια μέσου της υποστήριξης των υπαρκτών επενδύσεων. Με το τρόπο αυτό κατάφερε σε αρκετές περιπτώσεις να μετατρέψει την οικονομική ύφεση από κατακρήμνιση σε πτώση με αλεξίπτωτο ! Το αναδυόμενο, «μετα-νεοφιλελεύθερο» κεϋνσιανό κράτος , συνεχίζει βασικά αυτή τη παράδοση και αναζητάει τα παρεμβατικά εργαλεία του φτύνοντας εκεί που κάποτε έγλειφε – δηλαδή στον τραπεζικό τομέα ! Στο όλο σκηνικό δεν απουσιάζουν οι «ψυχο-λογιστές» που διαβλέπουν στην κρίση έναν γενικευμένο πανικό με αποτέλεσμα την ένταση της αποταμίευσης των νοικοκυριών και τη «μεταδοτική» συρρίκνωση των δαπανών. Μια πρόσφατη γελιογραφία της International Herald Tribune μεταφέρει αυτό το πνεύμα, δείχνοντας έναν εκπρόσωπο του ομοσπονδιακού τραπεζικού συστήματος να διαδηλώνει καλώντας τον ανώνυμο καταναλωτή να ξοδέψει (SPEND!)
ΤΡΕΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΘΟΝΤΑΝ...
Στις καλύτερες εκδοχές της, η κατεστημένη Οικονομιστική σκέψη προβληματίζεται για την ανάκαμψη της διεθνούς κατανάλωσης και επομένως για την στήριξη της αγοράς. Ο «καταναλωτισμός», ως εκτροπή της κατανάλωσης σε προϊόντα και υπηρεσίες υπερπολυτελείς, περιττές, κάποτε βιτσιόζικες και καταστρεπτικές για την ποιότητα ζωής, ελάχιστα φαίνεται να την αφορά. Ακόμη λιγότερο φαίνεται να την αφορά το ότι ο απειλούμενος καταναλωτισμός των εύπορων στρωμάτων του ανεπτυγμένου κόσμου, είναι αυτός που θέτει σε κίνδυνο αποσταθεροποίησης τη βιόσφαιρα. Ο τυπικός οικονομολόγος της τρέχουσας περιόδου σχολιάζει με φρίκη το ναυάγιο της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, χωρίς να αναρωτιέται για το κατά πόσο θα ήταν νοητή μια υγιέστερη κινητικότητα, με λιγότερα και πιο μακρόβια ιδιωτικά μεταφορικά μέσα! Ο δημοσιογράφος που οικτίρει την κάμψη των θαλάσσιων και αεροπορικών μεταφορών, ελάχιστα ασχολείται με το κατά πόσο αυτή η κάμψη μειώνει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Και ο πολιτικός που αναλαμβάνει να θεραπεύσει τα προβλήματα «συμπαθών τάξεων» όπως οι οικοπεδάδες, οι μεσίτες και οι εργολάβοι, ουδόλως σκέπτεται ότι μπορεί μια μικρότερη κατασκευαστική δραστηριότητα να είναι ωφέλιμη για την αρτιότητα και ποιότητα της υπαίθρου.
Δεν χωράει αμφιβολία ως προς το ότι η οικονομική κρίση «καπελώνει» τις δύο άλλες «χρόνιες» κρίσεις, όπως είναι αυτή του καταναλωτισμού και του περιβάλλοντος. Η οικονομική κρίση αποτελεί έναν μεγάλο ιδεολογικό αντιπερισπασμό στον διεθνή οικολογισμό και στους προβληματισμούς που αυτός ανέδειξε, ταυτόχρονα όμως δημιουργεί πρόσθετες απειλές στην ποιότητα ζωής και στο περιβάλλον. Οι επιχειρηματίες που προσπαθούν να μειώσουν τα παραγωγικά κόστη νοθεύοντας με μελαμίνη το γάλα ή που παρακάμπτουν τις επιταγές διαχείρισης των αποβλήτων τους – όπως στην περίπτωση του Ασωπού ποταμού – παρέχουν δύο παραδείγματα αντιμετώπισης της κρίσης: Αφενός με πρακτικές υποβάθμισης των καταναλωτικών προϊόντων, αφετέρου με πρακτικές καταστρατήγησης προδιαγραφών για την προστασία του περιβάλλοντος . Με στόχο κοινό στις δύο περιπτώσεις, την διασφάλιση του κέρδους: Την οποία ευκολότατα τείνουν να «μεταφράσουν» προς την τρομοκρατημένη κοινή γνώμη ως αναγκαιότητα «για τη διασφάλιση της απασχόλησης»...
Η οικονομική κρίση μπορεί να οξύνει τη κρίση της κατανάλωσης και του περιβάλλοντος, με μια κουβέντα να επιδεινώσει την ποιότητα ζωής. Όμως και το αντίθετο μπορεί να γίνει: Μια πολιτική αναβάθμισης της ποιότητας ζωής, έστω και εάν ενοχλεί γιατί μεταξύ άλλων εκφέρεται από πολιτικούς όπως ο Σταύρος Δήμας («Το πράσινο new deal») ή από επιχειρηματίες όπως ο Τζωρτζ Σόρος, μπορεί να έχει αντιυφεσιακά αποτελέσματα και ταυτόχρονα να αναβαθμίζει το σύνολο των κοινόχρηστων όρων ζωής – το κλίμα, την αισθητική του δημόσιου χώρου, την προσπελασιμότητα των πολιτών, την ποιότητα της ατμόσφαιρας κλπ. Ανεξάρτητα από το ποιός είπε τι και ανεξάρτητα από διάφορους δογματισμούς, το θέμα είναι να συντεθεί μια ρωμαλέα και σαφής πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση των τριών κακών... Και να οικοδομηθούν συνεργασίες χωρίς μιζέριες και αυτιστικές περιχαρακώσεις...
*βήμα προς βήμα
.
ecocrete.gr . |
Cavo Sidero
