ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ ΩΣ ΧΩΡΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η περιοχή των Αγίων Αποστόλων αποτελεί παραδοσιακό τόπο αναψυχής αλλά και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τους Χανιώτες. Πρόκειται για έναν από τους κυριότερους τόπους όπου τα Χανιωτόπουλα μαθαίνουν κολύμπι.

Ιστορικά, η περιοχή των Αγίων Αποστόλων επιλέχτηκε στη δεκαετία του '30 από τον αείμνηστο δάσκαλο Μάνο Μασούρη (και τους άλλους δασκάλους που πήραν την πρωτοβουλία) για τη λειτουργία των παιδικών κατασκηνώσεων των Χανίων, των Παιδικών Εξοχών. Η περιοχή αρχικά ήταν ξερότοπος, αλλά δενδροφυτεύτηκε στη συνέχεια για να διευκολύνει τη λειτουργία των Παιδικών Εξοχών. Τα σχολεία των Χανίων, ο στρατός κι οι πρόσκοποι ήταν αυτοί που ανέλαβαν κι υλοποίησαν τη δενδροφύτευση, όπως ανάγλυφα τα περιγράφει ο Μάνος Μασούρης στο ημερολόγιό του, αποσπάσματα του οποίου είχαν δημοσιευτεί παλιότερα στη διμηνιαία οικολογική εφημερίδα "Φουρόγατος" που εκδίδει η Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων. Προσωπικότητες όπως ο δάσκαλος Μάνος Μασούρης πρέπει να μένουν τυπωμένες στην ιστορική μνήμη των Χανιωτών: Πρωτοπόρος ιδρυτής των Παιδικών Εξοχών, στο ημερολόγιό του περιγράφει με εύγλωττο τρόπο τις προσπάθειες για την ίδρυση των κατασκηνώσεων, με κίνητρό του τη φροντίδα και την υγιεινή διαβίωση των φτωχών κυρίως παιδιών της εποχής του. Ο Μάνος Μασούρης έβλεπε τη λειτουργία των κατασκηνώσεων ως απαραίτητη κι αναγκαία όχι μόνο για την επαφή των παιδιών με τη φύση, αλλά και για την υγεία τους και για την προώθηση της ανεξαρτητοποίησής τους από τους γονείς, της απόκτησης δεξιοτήτων, της άσκησης αλλά και της καλλιέργειας της υπευθυνότητάς τους. Κατάφερε να βρει τα κονδύλια, να λειτουργήσουν οι κατασκηνώσεις, κι υπήρξε διευθυντής τους επί σειρά ετών. Ο φωτισμένος αυτός δάσκαλος αργότερα στην Κατοχή συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση, υπήρξε γραμματέας του ΕΑΜ στην περιοχή Ινναχωρίου, συνελήφθη κι εκτελέστηκε από τους Ναζί.

"Για τα παιδιά όλα γίνηκαν, και στα παιδιά ανήκουν", έγραψε στο ημερολόγιό του τη μέρα που πρωτόειδε τα παιδιά να πλατσουρίζουν στη θάλασσα των Αγίων Αποστόλων. Κάτι που ξέχασαν κάποιοι από τις επόμενες γενιές που πήραν την απόφαση να καταργήσουν τις Παιδικές Εξοχές των Αγίων Αποστόλων, εν όψει της δημιουργίας παιδικών κατασκηνώσεων αλλού, στον Καλαθά. Απόφαση που πάρθηκε σε βάρος γενιών ολόκληρων παιδιών, καθώς παιδικές κατασκηνώσεις στον Καλαθά ξεκίνησαν να λειτουργούν μόλις πριν λίγα χρόνια. Εν τω μεταξύ, ερειπωμένο στέκει το κτίριο των Παιδικών Εξοχών επί δεκαετίες στους Αγίους Αποστόλους, ερειπωμένες οι μνήμες, ξεχασμένοι οι φωτισμένοι δάσκαλοι που ίδρυσαν τις Παιδικές Εξοχές, εγκαταλελειμμένα τα φτωχά παιδιά των Χανίων στη μοίρα τους.

Κι από τότε, δεκαετίες τώρα, που σταμάτησε η λειτουργία των Παιδικών Εξοχών στους Αγίους Αποστόλους, η συντριπτική πλειοψηφία των Χανιωτόπουλων καταδικάστηκε να μεγαλώνει στις αλάνες των Χανίων, κι αργότερα στην τσιμεντούπολη που κατάντησαν τελευταία τα Χανιά, με ελάχιστους έως καθόλου χώρους για το παιχνίδι των παιδιών, με την κατάργηση της παραδοσιακής γειτονιάς και την ανατροφή των σύγχρονων παιδιών στις πολυκατοικίες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σωματική και ψυχική τους υγεία.

Εν τούτοις, η περιοχή των Αγίων Αποστόλων, μην έχοντας παραδοθεί κι αυτή στο αδηφάγο ιδιωτικό κέρδος, γλίτωσε την τσιμεντοποίηση κι αποτελεί ως και σήμερα χώρο όπου τα παιδιά των Χανίων μαθαίνουν κολύμπι, κυρίως με πρωτοβουλία των οικογενειών τους. Η περιοχή αυτή δίπλα στα Χανιά αποτελεί μοναδικό πνεύμονα πρασίνου κι ελεύθερο χώρο για κολύμπι, για εκδρομές αλλά και για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση των σχολείων.

Οι δυνατότητες της περιοχής των Αγίων Αποστόλων για δραστηριότητες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων είναι τεράστιες:

* Πρώτα απ' όλα ως χώρος εκδρομών των σχολείων. Στις σύγχρονες πόλεις τέτοιοι χώροι σπανίζουν, με την ολοένα και μεγαλύτερη οικοδόμηση κάθε ελεύθερου χώρου. Και στα Χανιά, υπάρχουν πλέον ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι, ενώ μοναδικοί χώροι πρασίνου που έχουν απομείνει μες στην πόλη είναι ο Κήπος και κάποια μικρότερα παρκάκια (Πευκάκια, Πάρκο Ειρήνης και Φιλίας). Μόνο περιμετρικά της πόλης έχουν απομείνει το δάσος του Αγίου Ματθαίου κι οι ¶γιοι Απόστολοι. Η ύπαρξή τους είναι σημαντική γιατί δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά της τσιμεντούπολης να έρθουν σε μια στοιχειώδη επαφή με τη φύση, προτού ξεχάσουν εντελώς τι σημαίνει η λέξη "χώμα", η λέξη "δέντρο" κ.ο.κ.

* Οι ¶γιοι Απόστολοι αποτελούν μοναδικό επισκέψιμο χώρο με εύκολη πρόσβαση για τις ομάδες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων, για την πρακτική μελέτη θαλάσσιου και παραθαλάσσιου οικοσυστήματος, αμμοθινών, δάσους, για γνωριμία με φυτά και ζώα του τόπου μας.

* Είναι ακόμη τόπος όπου μπορούν να διεξάγονται περιβαλλοντικές δραστηριότητες των σχολείων όπως παιχνίδια γνωριμίας με τη φύση, παιχνίδια ρόλων, δραματοποίηση, κυνήγι χαμένου θησαυρού, παραδοσιακά παιχνίδια κλπ.

* Στους Αγίους Αποστόλους μπορούν ακόμη να γίνονται συναντήσεις περιβαλλοντικών ομάδων των σχολείων, παρουσιάσεις εργασιών σχολείων, ανταλλαγή απόψεων και υλικού μεταξύ μαθητών διαφορετικών σχολείων, συζητήσεις με ειδικούς επιστήμονες αλλά και ξεναγήσεις ομάδων σχολείων. Μπορούν π.χ. να ορισθούν Περιβαλλοντικά Μονοπάτια, διαδρομές για τα σχολεία για να τις περπατάνε με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων, δασολόγων, γεωπόνων, βιολόγων κλπ.

* Οι ¶γιοι Απόστολοι μπορούν ακόμη να αποτελέσουν χώρο κατασκήνωσης για περιβαλλοντικές ομάδες σχολείων, που είναι δυνατόν κάλλιστα να συνδυαστούν με δράσεις προστασίας της περιοχής (π.χ. συμβολικοί καθαρισμοί) και γνωριμίας με τη φύση.

* Τέλος, τα ερείπια των παλιών Παιδικών Εξοχών μπορούν να αναστηλωθούν και να αξιοποιηθούν για όλες αυτές τις δραστηριότητες αλλά και για τη φιλοξενία παιδιών, καθώς και για εκδηλώσεις περιβαλλοντικού και πολιτιστικού περιεχομένου.

Αυτά είναι βέβαια μερικές μόνο ιδέες. Οι μαθητές κι οι εκπαιδευτικοί των Χανίων σίγουρα θα έχουν πολλές να προσθέσουν. Αυτό που μένει όμως είναι η πολιτική βούληση των τοπικών -κι όχι μόνο- αρχόντων να διασφαλίσουν την περιοχή για χάρη των παιδιών των Χανίων, για χάρη των πολιτών των Χανίων και των επισκεπτών.

Κι υπάρχει τώρα μια μοναδική ευκαιρία, με την προεκλογική περίοδο, με την κινητοποίηση του συνόλου των φορέων των Χανίων, να γλιτώσει η περιοχή την προοπτική ιδιωτικοποίησης και την τσιμεντοποίηση με την ένταξη της Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα (ΕΤΑ) ΑΕ στο χρηματιστήριο.

Την Κυριακή που μας πέρασε στην εφημερίδα "Καθημερινή" της Αθήνας δημοσιεύτηκε κατάλογος των περιοχών που ανήκουν στην ΕΤΑ ΑΕ και θα εξαιρεθούν από την ένταξη της εταιρείας στο χρηματιστήριο. Οι περιοχές αυτές θα παραχωρηθούν στις τοπικές κοινωνίες. Οι ¶γιοι Απόστολοι δεν ήταν σ' αυτόν τον κατάλογο (οδεύουν δηλ. για το χρηματιστήριο!). Οι υποψήφιοι βουλευτές των Χανίων μπορούν να πιέσουν για την εξαίρεση και των Αγίων Αποστόλων και την απόδοσή τους στην τοπική Αυτοδιοίκηση. Και βέβαια, ο αρμόδιος υπουργός, ο κ. Χριστοδουλάκης, ο οποίος θα είναι υποψήφιος βουλευτής στα Χανιά για πρώτη φορά έχει και το μαχαίρι και το πεπόνι. Κι εδώ δεν χωράνε πλέον προεκλογικές υποσχέσεις αλλά μόνον έργα: Μέχρι το τέλος αυτού του μηνός (που εντάσσεται η ΕΤΑ ΑΕ στο χρηματιστήριο) υπάρχει η μοναδική ευκαιρία να εξαιρεθεί κι η περιοχή των Αγίων Αποστόλων από την ένταξη της περιουσίας της ΕΤΑ ΑΕ στο χρηματιστήριο και να παραχωρηθεί στους Χανιώτες, στην τοπική κοινωνία..

Φώτης Ποντικάκης
Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Αγωγής Α/θμιας Εκπ/σης Ν. Χανίων