Σύμφωνα την έκθεση της Κομισιόν, επτά βασικές κατευθύνσεις πρέπει να έχει η νέα αναπτυξιακή πολιτική που θα ακολουθήσει η Ε.Ε μετά το 2006 για να επιτύχει την πραγματική σύγκλιση, για τις ορεινές και νησιωτικές περιοχές.

• Έμφαση στην ορεινή γεωργία και κτηνοτροφία, με την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και την προστασία του εδάφους.  Οι αγρότες των περιοχών αυτών δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις μεγάλες παραγωγές με παραδοσιακές καλλιέργειες.  Πρέπει κατά συνέπεια να επικεντρωθούν σε βιολογικές καλλιέργειες και στην παραγωγή προϊόντων με αναγνωρίσιμα εμπορικά σήματα.
• Αξιοποίηση του πλούτου των περιοχών.  Το φυσικό περιβάλλον πρέπει να προστατευτεί, αλλά παράλληλα και να αναδειχθεί επιχειρηματικά, μέσω του τουρισμού αλλά και της ήπιας εμπορικής εκμετάλλευσης τοπικών πόρων (ξυλεία, φυτικά προϊόντα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κλπ).
• Μεταφορά μεταποιητικών δραστηριοτήτων στην περιφέρεια.  Επιχειρήσεις νέων τεχνολογιών που δεν χρειάζονται άμεση επαφή με το κέντρο μπορούν να μεταφερθούν στις περιοχές αυτές.  Μεταποιητικές μονάδες μπορούν να εκμεταλλευτούν τις πρώτες ύλες της περιοχής (βιομηχανίες τροφίμων, επίπλων κ.ά)
• Ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού, ώστε να μειωθεί η εποχικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, η οποία θα εντείνεται όλο και πιο πολύ στο μέλλον όπως τουλάχιστον προβλέπει η Κομισιόν.
• ¶ρση των εθνικών συνόρων στον τουρισμό.  Πολλά βουνά συνδέουν δύο ή περισσότερα κράτη και η άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων μπορεί να τα κάνει πιο θελκτικά για τους τουρίστες.
• Σύνδεση των βουνών με τα αστικά κέντρα.  Σε πολλές ορεινές περιοχές ταξιδεύουν καθημερινά σε αστικά κέντρα (για παράδειγμα στα νησιά και στην Πελοπόννησο) και η καλύτερη διασύνδεσή τους θα βοηθούσε στην αύξηση του αριθμού των ατόμων που επιλέγουν πιο ορεινές περιοχές ως τόπο κατοικίας και εργασίας.
• Προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς πρόκειται για την πιο ευαίσθητη περιβαλλοντικά περιοχή, η ανάπτυξη της οποίας εξαρτάται από τη διατήρηση του χαρακτήρα της.

ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΠΟΥ ΠΛΗΡΟΥΝ ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ , ΣΕ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ.

Οι περιούσιες περιοχές του επόμενου ΚΠΣ

Το 78% του ελληνικού εδάφους «φωτογραφίζει» μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως επιλέξιμο για επιχορηγήσεις μετά το 2006, από το επόμενο δηλαδή Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.  Η Κομισιόν εντοπίζει το πρόβλημα σύγκλισης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στην καθυστέρηση των ορεινών και νησιωτικών περιοχών της Ευρώπης και είναι αποφασισμένη να πάρει μέτρα για να τις ενισχύσει.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με την απογραφής της Ε.Ε, έχει την πιο μεγάλη αναλογία ορεινών όγκων, τόσο στην ηπειρωτική χώρα όσο και στα νησιά, με αποτέλεσμα να συμμετέχει στις περιοχές –«στόχο» που σχεδιάζεται να επιχορηγηθούν, πιο πολύ από κάθε άλλο κράτος, τόσο εδαφικά όσο και πληθυσμιακά: σχεδόν με το ήμισυ των κατοίκων της.

Ο χάρτης των δήμων που πληρούν τα κριτήρια περιλαμβάνει την ηπειρωτική Ελλάδα (εκτός από κάποιες παράκτιες περιοχές και τα μεγάλα αστικά κέντρα), όλα τα Ιόνια νησιά και την Κρήτη, καθώς και τμήματα των νησιών του Αιγαίου που έχουν ορεινούς όγκους.  Η πλειονότητα των περιοχών αυτών παραμένουν «φτωχές» με βάση όλα τα κριτήρια που θέτει η Κομισιόν σε ανάπτυξη, εισόδημα, απασχόληση, εκβιομηχάνιση, παρά τον πακτωλό κοινοτικών πόρων που μέχρι στιγμής έχει εισρεύσει στην Ελλάδα.

Πρόβλημα ίσως ανακύψει με τις χρηματοδοτήσεις προς τη Στερεά Ελλάδα, την Εύβοια και την Κρήτη, καθώς εκτιμάται ότι οι υποδομές τους είναι ήδη αναπτυγμένες, ενώ ενδέχεται το εισόδημά τους να ξεπεράσει το «πλαφόν» που τίθεται από την Ε.Ε (το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους δεν πρέπει να ξεπερνά το 75% του κοινοτικού μέσου όρου).

Πέρα από τα έργα υποδομής και περιβάλλοντος που ήδη υλοποιούνται στις περιοχές που μειονεκτούν, η Κομισιόν πιστεύει ότι πρέπει να χρηματοδοτηθούν δράσεις ενίσχυσης των νέων τεχνολογιών (τα σχετικά προγράμματα του Γ’ ΚΠΣ είναι σήμερα ανενεργά λόγω καθυστερήσεων στο σχετικό επιχειρησιακό πρόγραμμα «Κοινωνία της πληροφορίας».

Το περιβάλλον

Μεγάλη έμφαση θα δοθεί σε δράσεις αγροτουρισμού, οι οποίες θεωρούνται ιδιαίτερα επιτυχημένες.  Ωστόσο, θα προσεχθούν ιδιαίτερα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος στις μονάδες που θα επιδοτηθούν.  Σχεδιάζεται επίσης η στήριξη των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων για τη μετατροπή τους σε «βιολογικές».  Ο λόγος που η Κομισιόν σκοπεύει να δώσει τόσο μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη των μειονεκτικών περιοχών είναι γιατί διαπιστώνει ότι εκεί εντοπίζονται οι περισσότερες καθυστερήσεις στην προσπάθεια για την ευρωπαϊκή σύγκλιση.  Έτσι, πέρα από την ανάπτυξη διευρωπαϊκών δικτύων –που έχει ήδη αποφασιστεί –η ανάπτυξη των περιοχών αυτών θα αποτελέσει τον δεύτερο μεγάλο στόχο του επόμενου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Αν η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «περάσει» και στο συμβούλιο των αρμόδιων υπουργών, που έχει τον τελικό λόγο, τα οφέλη για την Ελλάδα θα είναι πολύ σημαντικά.  Ο λόγος είναι ότι ως «ορεινές και νησιωτικές περιοχές» χαρακτηρίζονται το πιο μεγάλο κομμάτι του ελληνικού εδάφους σε σχέση με κάθε άλλο κράτος –μέλος της Ε.Ε.  Για την Ελλάδα, οι χρηματοδοτήσεις αυτές είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς στο πλαίσιο της αναθεώρησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (που συνεπάγεται σταδιακή μείωση των επιδοτήσεων προς την Ελλάδα), θα αποτελέσουν μια εναλλακτική πηγή κεφαλαίων για τον αγροτικό πληθυσμό.

Η γεωργία άλλωστε συνεχίζει να είναι η βασική δραστηριότητα του πληθυσμού.  Όμως όπως εξηγείται στη μελέτη, η προσκόλληση στον πρωτογενή τομέα, μπορεί να μετατραπεί σε πλεονέκτημα.

Ποιοτικά προϊόντα

Επειδή τα εδάφη και οι κτηνοτροφικές μονάδες και δεν χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες φαρμάκων (σε αντίθεση με τις καλλιέργειες στα πεδινά) αναπτύσσονται ευκολότερα «ποιοτικές» αγροτουριστικές δραστηριότητες, οι οποίες θα προστατεύουν παράλληλα και το ευαίσθητο οικοσύστημα των περιοχών και θα συνδυάζουν την ανάπτυξη τουριστικών υποδομών με την παραγωγή ποιοτικών τροφίμων.

Ο στόχος δεν είναι η τουριστική «υπερανάπτυξη» που δημιουργεί κινδύνους για το μέλλον αλλά προγράμματα ανάπτυξης που θα συντηρούν την κουλτούρα και τον χαρακτήρα κάθε περιοχής.  Θα ενισχυθεί και η δημιουργία εθνικών πάρκων.  Για τις πλέον απομακρυσμένες περιοχές, οι νέες τεχνολογίες, η ανάπτυξη του εκπαιδευτικού συστήματος και της επιχειρηματικότητας μέσω του Διαδικτύου αποτελούν μια πολύ σημαντική διέξοδο, που στην πράξη έχει εφαρμοστεί με πολύ καλά αποτελέσματα στα «Χάιλαντς» της Σκοτίας.

ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ, ΥΠΕΡΗΛΙΚΕΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ

ΜΟΝΟ με τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία μπορεί να συγκριθεί το ελληνικό δίκτυο υποδομών στην περιφέρεια, σύμφωνα με τη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.  Ουραγοί όμως είμαστε και με βάση ένα ακόμα κριτήριο: την τάση φυγής του πληθυσμού από τις ορεινές περιοχές της χώρας μας.  Ελλείψεις παρατηρούνται σχεδόν στο σύνολο των υποδομών, παρά τα έργα που υλοποιούνται: στα οδικά δίκτυα, στην ποιότητα των αεροδρομίων, στην επάρκεια νοσοκομείων και πανεπιστημίων.  Σύμφωνα με τη μελέτη, μόνο οι περιοχές της Εύβοιας, της Βοιωτίας και της Αττικής έχουν πολύ καλή υποδομή (και γι’ αυτό λιγότερες πιθανότητες να λάβουν πόρους στο μέλλον).  Αντιθέτως, όλες οι υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις.  Στη χειρότερη θέση βρίσκεται η Κρήτη και τα βουνά γύρω από την Πίνδο.

Η ανάγκη για έργα, όπως εξηγείται, ενισχύεται λόγω της μορφολογίας του εδάφους, με πολλές οροσειρές και νησιά, που δυσχεραίνουν την επικοινωνία και αυξάνουν έτσι την ανάγκη για νέο κύκλο κοινοτικών χρηματοδοτήσεων.

Οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών της Ελλάδας είναι και πρωταθλητές σε γήρανση στην Ε.Ε.  Το 23% είναι υπερήλικες και μόνο το 17% κάτω των 15 ετών.  Το πρόβλημα δημιουργείται επειδή μεγάλο μέρος του πληθυσμού φεύγει, κυρίως από τις φτωχότερες περιοχές, και ουσιαστικά δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που οδηγεί τις περιοχές αυτές σε ακόμα μεγαλύτερο μαρασμό.  Καθώς αποχωρούν νέοι, παρατηρείται έλλειψη εργατικού δυναμικού, η οποία αποτελεί σοβαρό εμπόδιο για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις «βόρειες» χώρες.  Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα σε ό,τι αφορά το εξειδικευμένο προσωπικό, αφού οι νέοι των περιοχών αυτών που φεύγουν για να σπουδάσουν σπάνια επιστρέφουν στον τόπο τους.

ΓΙΑΝΝΗΣ Χ. ΠΑΠΑΤΖΑΝΗΣ
ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΔΗΜΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ
www.papatzanis-yannis.com

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.