1. Το νερό αγαθό εν ανεπαρκεία:
Το πρόβλημα της λειψυδρίας στο Ηράκλειο, έγινε περισσότερο αισθητό τις ημέρες αυτές, του έντονου καύσωνα, των διακοπών της Δ.Ε.Η, αλλά και της εκτεταμένης ανομβρίας του 2006. Οι κάτοικοι της πόλης μας παίρνουν νερό εκ περιτροπής και μάλιστα υποφέρουνε περισσότερο οι περιοχές εκτός κέντρου, όπως Μασταμπάς, Ατσαλένιο, Καμίνια, Πατέλες, Θέρισο,Δειλινά, προκειμένου τα καταστήματα στο κέντρο να έχουν τουλάχιστο νερό.
Οι γεωτρήσεις, λόγω διακοπής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, έχουν σταματήσει να τροφοδοτούν την πόλη, για το λόγο αυτό η ΔΕΥΑΗ βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Οι κεντρικές γεωτρήσεις που τροφοδοτούν το Ηράκλειο, όπως είναι των Δαφνών, της Τυλίσου, του Θραψανού, του Αρκαλοχωρίου, και των Μαλίων, λόγω διακοπών ηλεκτρικού ρεύματος, έπαψαν να τροφοδοτούν με νερό τις δεξαμενές. Έχει κληθεί ο στρατός και η αεροπορία για να βοηθήσουν στον εφοδιασμό του δικτύου με γεννήτριες, ώστε νΆ αποκατασταθεί εν μέρει το πρόβλημα.
Υπάρχουν όμως και νησιά που αντιμετωπίζουνε μεγαλύτερο πρόβλημα λειψυδρίας, όπως είναι η Μήλος, Φολέγανδρος, η Πάτμος, η Σύμη, η Λέρος, τα Κουφονήσια, η Ηράκλεια, η Σχοινούσα, η Μεγίστη.
Οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, έχουν μεγάλες ελλείψεις νερού ιδιαίτερα το 2007.
Το Ε.Μ.Π. αναφέρει ότι, αντιμετωπίζουμε τη μεγαλύτερη ξηρασία της τελευταίας επταετίας. Μάλιστα περίπου το 60% των βροχοπτώσεων έπεσαν τον Οκτώβριο του 2006 υπό μορφή καταιγίδων, με αποτέλεσμα το νερό αυτό να χαθεί στη θάλασσα, επειδή δεν πρόλαβε να εισχωρήσει στον υδροφόρο ορίζοντα.
Από αυτή την εκτεταμένη ανομβρία τα νησιά του Αιγαίου πλήττονται περισσότερο, αφού πέρα από τη μείωση της αγροτικής παραγωγής, σφοδρό πλήγμα θα δεχθεί και ο τουρισμός, καθώς τα υδατικά αποθέματα. στην περιοχή είναι ανύπαρκτα,
Ειδικά στο Ηράκλειο της Κρήτης στο τρίμηνο από το Νοέμβριο του 2006 έως τον Ιανουάριο του 2007 είχαμε μόλις 130 χιλιοστά νερού, ποσό ρεκόρ ανομβρίας.
Το πολύτιμο αυτό αγαθό, που έχει χαρακτηριστεί ως ο « χρυσός του 21ου αιώνα», είναι σπάνιο και σε άλλες χώρες.
Στην Αυστραλία ύστερα από μια μακρά περίοδο ξηρασίας, οι αρχές της χώρας προετοιμάζουν τους πολίτες στην ιδέα ότι αργά ή γρήγορα θα αναγκασθούν να πίνουν νερό, που θα προέρχεται από επεξεργασία και ανακύκλωση νερού υπονόμων.
«Είναι δυσάρεστες αυτές οι αποφάσεις, αλλά δεν υπάρχει επιλογή: ή πίνεις νερό ή πεθαίνεις. Είναι ρευστό χρυσάφι, ζήτημα ζωής ή θανάτου», λέει ο Πίτερ Μπίτι πρωθυπουργός του Κρατιδίου Κουισλάντ.
«Μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται αποκρουστικό, αλλά είναι μια μέθοδος, που ήδη εφαρμόζεται στο Ισραήλ, τη Σιγκαπούρη, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και σε μερικά μέρη της Ευρώπης». Σύμφωνα με τις υπηρεσίες ύδρευσης του Κουισλάντ Αυστραλίας,οι ποσότητες νερού που εισέρευσαν στους ταμιευτήρες του κρατιδίου το Δεκέμβριο του 2006 ήταν 80% λιγότερες από ό,τι το 2004, την πιο στεγνή χρονιά.
Το πρόβλημα της έλλειψης πόσιμου ή γλυκού νερού, είναι αποτέλεσμα και της ανισοκατανομής των υδάτων παγκόσμια. Η επιφάνεια της γης καλύπτεται από τεράστιες ποσότητες νερού που δυστυχώς μόνο το 3% θεωρείται πόσιμο ή γλυκό νερό ενώ το υπόλοιπο 97% αποτελεί το νερό των θαλασσών και των ωκεανών.
Ένας άλλος παράγοντας έλλειψης, είναι η υπερκατανάλωση και ρύπανση του αγαθού αυτού. Η γενική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, κυρίως όμως η εκρηκτική πληθυσμιακή αύξηση των μεγάλων αστικών κέντρων έχει επιφέρει δυσανάλογη αύξηση της ζήτησης νερού και εξΆ ίσου δυσανάλογη σπατάλη με αποτέλεσμα οι πηγές τροφοδότησης με νερό χρήσης μεγάλων περιοχών του πλανήτη να στερέψουν σταδιακά. Η ραγδαία όμως αύξηση του πληθυσμού έχει και έναν άλλο σημαντικό και εξίσου θλιβερό αποτέλεσμα.: την ραγδαία αύξηση της μόλυνσης όλων σχεδόν των υδάτινων αποθεμάτων. Αυτή η ρύπανση προέρχεται τόσο από τα λύματα οικιακής χρήσης των φυτοφαρμάκων, ζιζανιοκτόνων και χημικών λιπασμάτων.
2. Αειφόρος διαχείριση των υδατικών πόρων
Μετά από την παραπάνω καταγραφή, που αφορά τον περιορισμό των υδάτινων πόρων παγκόσμια απαιτείται επαναπροσδιορισμός της υδατικής πολιτικής σύμφωνα με την αποδοχή και τις αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Ο επαναπροσδιορισμός χρειάζεται την υιοθέτηση και υλοποίηση τεσσάρων βασικών αρχών, με τις οποίες επιτυγχάνονται ταυτόχρονα, τόσο ο στόχος της διατήρησης της περιβαλλοντικής ακεραιότητας, με την προστασία και αναβάθμιση των υδατικών συστημάτων, όσο και εκείνος της οικονομικής ανάπτυξης, με την ικανοποίηση των αναγκών σε νερό.(Ι. Μυλόπουλος)
α. Ενιαία και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των τεχνικών, οικονομικών, περιβαλ- λοντικών και κοινωνικών παραμέτρων της διαχείρισης των υδατικών πόρων.
β. Διαχείριση της ζήτησης, αντί της ζημιογόνου περιβαλλοντικά, αλλά και αδιέξοδης οικονομικά πολιτικής της διαχείρισης της προσφοράς του νερού.
γ. Οικονομική θεώρηση του νερού, και κοστολόγηση του σύμφωνα με την πλήρη αξία του, η οποία αντανακλά την αξία της πλέον πολύτιμης εναλλακτικής ή δυνητικής χρήσης του.
δ. Αποκεντρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων με την ένταξη και συμμετοχή στην όλη διαδικασία των τελικών χρηστών του νερού, εκπροσώπων δηλαδή όλων των συναρμοδίων και άμεσα ενδιαφερομένων τοπικών και κοινωνικών φορέων, καθώς και ανάμειξη και εμπλοκή και του ιδιωτικού τομέα.
3) Αντιμετώπιση με αφαλάτωση:
Μια δοκιμασμένη τεχνολογία στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας, τουλάχιστον για τα άνυδρα νησιά του Αιγαίου, όπου οι καταστροφικές συνέπειες της ξηρασίας αναμένεται να πλήξουν σοβαρά τον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή, είναι αυτή της αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού.
Τα οικονομικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα μέχρι σήμερα υποστηρίζουν την μέθοδο της αφαλάτωσης. Το Δημόσιο από το 2004 έως το 2006 ξόδεψε για τη μεταφορά νερού στα άνυδρα νησιά του Αιγαίου, περίπου 25,5 εκατομμύρια ευρώ. Με τα χρήματα αυτά θα είχαν κατασκευασθεί 15 μονάδες αφαλάτωσης θαλασσινού νερού συνολικής παραγωγής 30.000 κυβικών μέτρων την ημέρα με κόστος 0,4 ευρώ ανά κυβικό –ενώ μόνο το 2006 δαπανήθηκαν πάνω από δαπανήθηκαν πάνω από 9,5 εκατ. ευρώ για μεταφορά νερού. Φέτος, λόγω της εκτεταμένης ανομβρίας από τον Οκτώβριο έως τον Φεβρουάριο, το παραπάνω ποσό αναμένεται να εκτιναχθεί στα ύψη.
«Σε περιοχές όπου το κόστος της αφαλάτωσης γίνεται ανταγωνιστικό σε σχέση με τη μεταφορά νερού από υδροφόρες, η κατασκευή μονάδων αφαλάτωσης σαφώς και συμφέρει. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον συγκεκριμένο τομέα έχουν μειώσει το κόστος παραγομένου νερού κάτω από 0,5 ευρώ ανά κυβικό μέτρο. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο στις μέρες μας που μας επιτρέπει να λειτουργούμε μια μονάδα αφαλάτωσης με τηλεχειριστήριο από χιλιόμετρα μακριά. Από τη Σύρο, για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να ελέγχουμε μονάδες αφαλάτωσης σε γύρω νησιά», επισημαίνει ο κ. Γ. Τσακίρης καθηγητής Εγγειοβελτικών Έργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων του ΕΜΠ.
Όσον αφορά το κόστος μεταφοράς του νερού στις Κυκλάδες, αυτό πλησιάζει τα 8,21 ευρώ /κυβικό μέτρο, ενώ στα Δωδεκάνησα τα 4, 8 ευρώ. Την ίδια ώρα το κόστος ενός κυβικού μέτρου αφαλατωμένου νερού από τη θάλασσα δεν ξεπερνάει τα 0,8 ευρώ, συνυπολογίζοντας και τα έξοδα λειτουργίας και συντήρησης της μονάδας. Ένα επι πλέον βασικό στοιχείο είναι ότι οι μονάδες αφαλάτωσης έχουν λειτουργία καθΆ όλη τη διάρκεια του έτους ανεξάρτητα από καιρικές συνθήκες.
Όσον αφορά την ποιότητα του νερού που παράγεται από αφαλάτωση, με κατάλληλη επεξεργασία μπορεί η γεύση του να μην διαφέρει ιδιαίτερα από αυτή του γλυκού νερού. «Επειδή από το αφαλατωμένο νερό απουσιάζουν τα άλατα, πρέπει να γίνεται ανάμιξη με ποσότητες υφάλμυρου νερού, ώστε να έχουμε ικανοποιητικό επίπεδο γεύσης. Ωστόσο, υπάρχουν υποψίες, χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, ότι η μακρόχρονη χρήση νερού που δεν περιέχει άλατα δεν κάνει καλό στην υγεία.»
4) Ενέργεια που απαιτείται για την αφαλάτωση:
H ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή ενός κυβικού μέτρου νερού σε μονάδα αφαλάτωσης δεν είναι καθόλου μικρή, αν λάβει κανείς υπόψη του τα προβλήματα ηλεκτροδότησης που αντιμετωπίζουν τα νησιά του Αιγαίου το καλοκαίρι. Σε συνδυασμό μάλιστα με την ανομβρία που, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, θα θέσει εκτός δικτύου τις υδροηλεκτρικές μονάδες παραγωγής ενέργειας, το πρόβλημα γιγαντώνεται. Για παράδειγμα, μια μονάδα αφαλάτωσης τελευταίας τεχνολογίας καταναλώνει 2,3 κιλοβατώρες ανά κυβικό μέτρο παραγόμενου νερού.
«Μία καλή λύση ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της λειψυδρίας σε συνδυασμό με τα ελλείμματα ενέργειας που παρουσιάζονται το καλοκαίρι στα νησιά, είναι οι μονάδες αφαλάτωσης που λειτουργούν με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά στοιχεία» (Γ. Καλδέλλης. ΤΕΙ Πειραιά ). Σε αυτές τις μονάδες, το κόστος παραγόμενου νερού από τη θάλασσα φτάνει τα 3-4 ευρώ ανά κυβικό μέτρο ενώ ταυτόχρονα δεν αντλείται ρεύμα από το επιβαρημένο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες δίκτυο. Με δύο τέτοιες μονάδες αφαλάτωσης που παράγουν από 1000 κυβικά μέτρα νερό, θα μπορούσαμε να καλύψουμε τις ανάγκες των Κυκλάδων το καλοκαίρι..
Δεν είναι όμως μόνο οι Κυκλάδες και τα νησιά του Αιγαίου που αντιμετωπίζουν, το πρόβλημα της έλλειψης νερού. Στη χώρα μας, αλλά και στο πλανήτη ολόκληρο, υπάρχουν πάρα πολλές παράκτιες περιοχές, όπου η έλλειψη πόσιμου νερού, έστω και υφάλμυρου, είναι η ίδια ή και χειρότερη. Στις περιοχές αυτές, όπως και στα νησιά, το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι υψηλό και αυτό έχει ως αποτέλεσμα η παραγωγή φρέσκου νερού μέσω αφαλάτωσης να έχει επίσης υψηλό κόστος. Όμως στις περισσότερες περιοχές υπάρχει υψηλό ηλιακό και αιολικό δυναμικό ώστε να προσφέρεται η δυνατότητα συνδυασμού τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ( Α.Π.Ε) με συστήματα αφαλάτωσης για την παραγωγή φρέσκου νερού. Η λύση αυτή είναι σήμερα τεχνικά και οικονομικά εφικτή αλλά και περιβαλλοντικά αποδεκτή.
Μειονέκτημα των μονάδων αφαλάτωσης είναι τα απόβλητα άλμης που δημιουργούνται κατά την επεξεργασία του θαλασσινού ή του υφάλμυρου νερού, τα οποία διοχετεύονται χωρίς να υπάρχουν περιοριστικά μέτρα από την πολιτεία και καταστρέφουν τη θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα.
Πηγές:
1) Οι Εφαρμογές των Α.Π.Ε: 3Ο Εθνικό Συνέδριο. Ε.Μ.Π.
2) ΗELECO 99: Πρακτικά Συνεδρίου με τίτλο: Τεχνολογία Περιβάλλοντος για τον 21ο Αιώνα.
3) Διαδίκτυο in.gr & Google.com
Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
manolisboyt2007@yahoo.gr
.
ecocrete.gr . |
Cavo Sidero
