α) Το θεσμικό πλαίσιο.
Παρά το γεγονός ότι η ελληνική νομοθεσία ορίζει με σαφήνεια: α)Την ποιότητα του νερού κατανάλωσης σύμφωνα με την Κ.Υ.Α 2600/01 (οδηγία 98/83 ΕΚ). β) Την μέθοδο απολύμανσης του νερού ύδρευσης σύμφωνα με την Υγειονομική Διάταξη Υ.Μ.5673/4-12-57, στην πράξη διαπιστώνεται ότι υπάρχουν πολλά κενά και παραλείψεις στην εφαρμογή της. Οι κυριότεροι λόγοι αυτής της αδυναμίας είναι:
- Η έλλειψη οικονομικών πόρων για την αντιμετώπιση των δαπανών επεξεργασίας του νερού
- Η έλλειψη της απαιτούμενης υποδομής (εργαστήρια) για την οργάνωση των απαιτούμενων δειγματοληψιών και αναλύσεων
- Τα προβλήματα από την κακή χλωρίωση, η οποία εκφράζεται είτε με φαινόμενα υποχλωρίωσης (ατελής απολύμανση), είτε υπερχλωρίωσης, που προκαλεί παραγωγή επιβλαβών για την υγεία χλωροπαραγόγων. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν γίνεται καθόλου χλωρίωση, ενώ αλλού η χλωρίωση γίνεται στις δεξαμενές, αλλά όχι στο δίκτυο, όπως απαιτείται από τους κανονισμούς.
- Τα προβλήματα από την κακή ποιότητα των δικτύων ύδρευσης. Τα δίκτυα αυτά είτε λόγω παλαιότητας, είτε λόγω υλικού κατασκευής δημιουργούν μεγάλες απώλειες αλλά και μολύνσεις, ειδικά όταν συνορεύουν με τα δίκτυα αποχέτευσης ή και απορροφητικούς βόθρους.
Σχετικά με την εξασφάλιση της ποιότητας επεξεργασίας, εξοπλισμού και υλικών των δικτύων η Υ2/2600/01 διάταξη στο άρθρο 10. προβλέπει:
«Οι υπεύθυνοι λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα, ώστε να εξασφαλίζεται ότι κάθε ουσία ή κάθε υλικό νέων εγκαταστάσεων που χρησιμοποιείται για την παρασκευή ή τη διανομή νερού ανθρώπινης κατανάλωσης και οι προσμείξεις που προέρχονται από αυτές τις ουσίες ή υλικά νέων εγκαταστάσεων δεν παραμένουν στο νερό ανθρώπινης κατανάλωσης σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από εκείνες που απαιτούνται για τους σκοπούς της χρήσης τους και δεν υποβαθμίζουν, άμεσα ή έμμεσα, την προστασία της ανθρώπινης υγείας».
Όσον αφορά την απολύμανση του ύδατος των υδρεύσεων, σύμφωνα με το άρθρο 2 της Υ.Μ5673/4.12.57 Υγ. Διάταξης, γίνεται κυρίως με χλώριο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και άλλη μέθοδος, μετά από έγκριση με Απόφαση του Υπ. Υγείας και Κ.Α, για την οποία προαπαιτείται:
- η υποβολή των απαραίτητων στοιχείων και η εκτέλεση των απαραίτητων δοκιμών
- κατάλληλη τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητα και τον τρόπο παρακολούθησης της μεθόδου.
Οι άλλες μέθοδοι απολύμανσης, οι οποίες είναι πιο αποτελεσματικές, αλλά πολύ δαπανηρές είναι: με χρήση Όζοντος (Ο3), με Υπεριώδη ακτινοβολία, με Ιώδιο, Βρώμιο, με ¶ργυρο.
Mε Υγ. διάταξη Υ2/2600/01, η οποία αναφέρει ότι, οι υπεύθυνοι λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα δημιουργείται σύγχυση εφόσον σε επίπεδο υπουργείων δεν αναλαμβάνει κανένας την ευθύνη όσον αφορά τα προβλήματα της ποιότητας του πόσιμου νερού. Το μέγεθος αυτής ανευθυνότητας προκύπτει και κατά την διάρκεια κοινοβουλευτικού ελέγχου, όπου σε ερωτήσεις βουλευτών σχετικά με το θέμα δεν δίνεται απάντηση ή το θέμα παραπέμπεται σε άλλο υπουργείο.
Προσωπικά γνωρίζω ότι συναρμόδια υπουργεία είναι τα εξής: ΥΠΕΧΩΔΕ, ΥΠ. ΑΝ, ΓΕΩΡΓΙΑΣ και Υγείας και Πρόνοιας, όσον αφορά γενικά την διχείριση των υδάτινων πόρων της χώρας και της Δημόσιας Υγείας.
β) Τα προβλήματα ποιότητας πόσιμου νερού, θέμα κοινοβουλευτικού ελέγχου και προστασίας της Δημόσιας Υγείας.
Ο βουλευτές Ν. Ηρακλείου κ. Μανόλης Στρατάκης και Ν. Θεσσαλονίκης κ. Χάρης Καστανίδης, αναφερόμενοι στα προαναφερθέντα προβλήματα και καλύπτοντας Γεωγραφικά την επικράτεια, από την Κρήτη μέχρι την Βόρεια Ελλάδα, έκαναν τις παρακάτω ερωτήσεις στα πλαίσια κοινοβουλευτικού ελέγχου :
Μανόλης Στρατάκης: «Σε παλαιότερη συνάντηση που πραγματοποίησαν οι αρμόδιοι φορείς της Κρήτης με θέμα τον έλεγχο και τη διασφάλιση της ποιότητας πόσιμου νερού στο νησί, διαπιστώθηκε ότι δεν γίνονται οι απαραίτητες αναλύσεις που να πιστοποιούν την ασφάλεια του πόσιμου το οποίο φτάνει στους καταναλωτές, με ενδεχόμενο σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.
Επειδή οι έλεγχοι, που πραγματοποιούνται είναι μόνο περιστασιακοί, αφού υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις εποπτών υγείας, αλλά κυρίως γιατί υπάρχει μόνο ένα διαπιστωμένο εργαστήριο σε ολόκληρη την Κρήτη στο οποίο στέλνονται τα δείγματα από όλους του δήμους και νομαρχίες του νησιού.
Επειδή στο σοβαρό αυτό ζήτημα για τη δημόσια υγεία χρήζει άμεσης παρέμβασης από την Πολιτεία.
Επειδή στην ερώτησή μου 9288/28-3-06 δεν δόθηκε καμιά απάντηση επιβεβαιώνοντας την αδιαφορία της πολιτείας.
Ερωτάται ο υπουργός:
1) Εάν προτίθεται να δώσει άμεσα εντολή για την ίδρυση αξιόπιστων εργαστηρίων για τον έλεγχο της ποιότητας της ποιότητας του πόσιμου νερού, που θα καλύπτουν τις ανάγκες του Ν. Ηρακλείου, αλλά και ολόκληρης της Κρήτης.. 2) Αν προτίθεται να ενισχύσει τους αρμόδιους φορείς με προσωπικό και υλικό εξοπλισμό, προκειμένου να μπορούν νΆ ανταποκριθούν στην πιστοποίηση πόσιμου νερού και στην προστασία της δημόσιας υγείας»
Χάρης Καστανίδης: «Με βάση την έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Χημικών Μηχανικών του Τμήματος Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, την υφισταμένη κατάσταση της ποιότητας του νερού και των τεχνολογιών που εφαρμόζονται στις περιοχές αυτές, ώστε το νερό να καταστεί κατάλληλο προς πόση, επισημαίνονται πολλά και σοβαρά προβλήματα για τη Δημόσια Υγεία:
α) Η παλαιότητα των μέσων χλωρίωσης, που συνεπάγεται τη μη ικανοποιητική απολύμανση του νερού. β) Η ανίχνευση βαρέων μετάλλων και αρσενικού σε ορισμένες υδροληψίες γ) Η ανίχνευση υψηλών συγκεντρώσεων σε μαγνήσιο και σίδηρο. δ) Η παρουσία νιτρικών, λόγω της εκτεταμένης κτηνοτροφίας και της μη ορθολογικής λίπανσης των γειτονικών καλλιεργειών με γεωτρήσεις. ε) Το υψηλό μικροβιακό φορτίο, εξαιτίας εισροής λυμάτων λόγω γειτνίασης των αγωγών ύδρευσης, με αγωγούς αποχέτευσης ή απορροφητικούς βόθρους. στ) Η αδυναμία ελέγχου των αγωγών μεταφοράς του πόσιμου νερού από τις πηγές προς τις δεξαμενές ειδικά για την μη αντικατάσταση σωλήνων αμιαντοτσιμέντου. Εκτιμάται ότι στην Ελληνική επικράτεια είναι σήμερα εγκατεστημένα περίπου 44.000 χλμ. σωληνώσεις
για τη διοχέτευση πόσιμου νερού, χωρίς να είναι γνωστή η διαβρωτική ικανότητα των νερών που μεταφέρουν και κατά συνέπεια η ύπαρξη ινών αμιάντου ως προϊόντων
διάβρωσης των σωλήνων.
Η ποιότητα του πόσιμου νερού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την προστασία της Δημόσιας Υγείας των πολιτών και οφείλει νΆ αποτελεί προτεραιότητα της πολιτείας.
Ερωτάται ο Υπουργός:
1) Tι μέτρα προτίθεται να πάρει για τον έλεγχο της ποιότητας των υδάτων, ώστε να προστατεύεται αποτελεσματικά υγεία των πολιτών; 2) Πρόκειται να γίνουν έργα αναβάθμισης του υδρευτικού συστήματος;
Ο Υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Καλογιάννης, περιορίστηκε στην απάντησή του προς τον κ. Μανόλη Στρατάκη, νΆ αναφερθεί στο πλήθος των φορέων που είναι συναρμόδιοι για την ποιότητα για την ποιότητα του νερού, ρίχνοντας το βάρος της ευθύνης στους Ο. Τ. Α, και στα Υπουργεία Εσωτερικών και Υγείας. Για το τελευταίο είπε, ότι έχει δρομολογήσει τη δημιουργία περιφερειακού εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας στο Ηράκλειο.
γ) Ενημέρωση, έλεγχος, εφαρμογές νέων τεχνολογιών
Όπως προκύπτει από τα προαναφερθέντα, αλλά και από καταγγελίες καταναλωτών από όλη την Ελλάδα για τις οποίες τοποθετήθηκε ο συνήγορος του πολίτη (βλέπε δημοσίευμα για την υποβάθμιση του πόσιμου νερού), είναι σαφές ότι μεγάλο ποσοστό των νερών των ελληνικών δικτύων ύδρευσης είναι ακατάλληλο προς πόση, σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα ακατάλληλο και για την άρδευση.
Είναι λοιπόν αναγκαίο για την προστασία της υγείας των καταναλωτών και την βιώσιμη διαχείριση του πόσιμου νερού, να υπάρξουν δράσεις και αρχές, όπως :
1) Ενιαία και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των τεχνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραμέτρων της διαχείρισης του πόσιμου νερού.
2) Διαχείριση της ζήτησης, αντί της ζημιογόνου περιβαλλοντικά, αλλά και αδιέξοδης οικονομικά πολιτικής της διαχείρισης της προσφοράς του νερού.
3) Οικονομική θεώρηση του νερού, και κοστολόγηση του σύμφωνα με την πλήρη αξία του, η οποία αντανακλά την αξία της πλέον πολύτιμης εναλλακτικής ή δυνητικής χρήσης του.
4) Αποκεντρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων με την ένταξη και συμμετοχή στην όλη διαδικασία των τελικών χρηστών του νερού, εκπροσώπων δηλαδή όλων των συναρμόδιων και άμεσα ενδιαφερομένων και άμεσα ενδιαφερομένων τοπικών και κοινωνικών φορέων, καθώς ανάμειξη και εμπλοκή και του ιδιωτικού τομέα.
5) Σαφής ενημέρωση, για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, από άποψη ποιότητας του νερού ύδρευσης που διανέμεται στο δίκτυο.
6) Αναγκαία επιστημονική και τεχνική υποδομή που θα εξασφαλίσει τις απαραίτητες εγγυήσεις ότι το νερό των δικτύων ύδρευσης θα είναι σύμφωνο με τις επιταγές των κοινοτικών οδηγιών και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
7) Αντιμετώπιση των αφανών διαρροών στο δίκτυο (ένα φαινόμενο που κοστίζει ακριβά στην υγεία και την τσέπη μας), οι οποίες δημιουργούν μεγάλες απώλειες στο εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης σε περίπτωση διακοπών του νερού και αντιστροφής των πιέσεων, αναγκάζεται το μολυσμένο νερό από το εξωτερικό περιβάλλον να εισχωρήσει στο εσωτερικό των αγωγών. Η πρόταση των ειδικών για τα τις περιπτώσεις αυτές είναι η χρήση νέων τεχνολογιών, και ειδικότερα η χρήση νέου τύπου αισθητήρων πολλαπλών δυνατοτήτων. Ένας μικροεπεξεργαστής φροντίζει για την ταξινόμηση των μετρήσεων και για την μεταφορά των δεδομένων σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Με την τεχνολογία αυτή μπορεί να επιμεριστεί ένα υφιστάμενο δίκτυο σε ζώνες και να δομηθεί ένα κεντρικό σύστημα μέσω του οποίοι να μπορεί παρακολουθείται ολόκληρο το δίκτυο καθημερινά.
8) H χρήση φίλτρων νερού στις βρύσες από τους καταναλωτές, είναι μια προσωπική επιλογή, που έρχεται να υποκαταστήσει την αδιαφορία της πολιτείας για την ποιότητα πόσιμου νερού. Στη περίπτωση αυτή οι καταναλωτές πρέπει:
- Να απαιτούν πάντα ενημέρωση για τις προδιαγραφές των φίλτρων που αγοράζουν.
- Να γνωρίζουν ότι όλα τα φίλτρα ΔΕΝ κάνουν για όλες τις δουλειές. Για τη σωστή επιλογή να απευθύνονται σε εξειδικευμένους τεχνικούς.
- Να συγκρίνουν πάντα τις «πολύ ακριβές λύσεις», με άλλες φθηνότερες, ελέγχοντας πάντα τις προδιαγραφές και όχι την διαφήμιση.
Πηγές:
1) Δελτίο τύπου του Ελληνικού Ινστιτούτου Περιβάλλοντος (Ε.Ι.Π.Α).
2) Πρακτικά Συνεδρίου T.E.E με τίτλο: Τεχνολογία Περιβάλλοντος για τον 21 αιώνα, HELECO ΅99
Διαδίκτυο:
3) in. gr.
4) Περιβάλλον & Δίκαιο
5) Περ. Ecotec.
Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
manolisboyt2007@yahoo.gr
.
ecocrete.gr . |
Cavo Sidero
