Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
Μαμάη 3 - 10440 Αθήνα
τηλ: 2108224481
http://www.ecorec.gr
e-mail: info@ecorec.gr
Αθήνα, 18 Ιανουαρίου 2007
ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΜΙΑ ΝΕΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΜΑΣ
1. Στην Ελλάδα καθυστερήσαμε υπερβολικά (1990-2001)
Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα η διαχείριση των αποβλήτων έχει παραμείνει ακόμα σε ξεπερασμένες πρακτικές που αντιπροσωπεύουν σοβαρή απειλή για την υγεία και το περιβάλλον, σπάταλη οικονομική επιλογή και αναποτελεσματική οργάνωση της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης. Αν και στη δεκαετία του '90 οι πολίτες ευαισθητοποιήθηκαν σε σημαντικό βαθμό, χάρη και στις δράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (η οποία συνέβαλε μέσα σε 17 χρόνια 1990-2007 στην ενημέρωση πάνω από 900.000 πολιτών άμεσα με εκδηλώσεις, παρουσιάσεις σε σχολεία, εκθέσεις και έντυπο υλικό), η πολιτεία άργησε να αναλάβει τις ευθύνες της.
Μόλις το 2001, μετά από 6 χρόνια νομοθετικής προεργασίας, διαμορφώθηκε ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο με επιμερισμό ευθυνών, υποχρεώσεων και εργαλείων, ώστε να υπάρξει μια διαφορετική, εναλλακτική διαχείριση ενός σημαντικού ποσοστού των αποβλήτων: νόμος 2939/ 3-8-2001 για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Στη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου συνέβαλαν διαφορετικοί φορείς, μεταξύ άλλων και η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, και άρα είναι προϊόν - στον ένα ή στον άλλο βαθμό - διαλόγου μεταξύ των βασικών κοινωνικών εταίρων.
Οι αργές διαδικασίες σε επίπεδο πολιτικής, σχεδιασμού και υποδομών για μια βιώσιμη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη ραγδαία αύξηση των αποβλήτων. Σήμερα έχουμε εντελώς διαφορετικά σκουπίδια: Περισσότερα σκουπίδια, περισσότερα υλικά συσκευασίας στα άχρηστα, αύξηση των ποσοστών συνθετικών υλικών που δεν υπήρχαν πριν, ως συνέπεια των αλλαγών που συντελούνταν σταδιακά στο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης. Τα πρότυπα της κατανάλωσης μας επηρεάζουν καθοριστικά την παραγωγή αποβλήτων. Τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών καταλήγουν στα σκουπίδια μας, αποτελώντας παράδειγμα μιας εξαιρετικά σπάταλης συμπεριφοράς.
Σε αριθμούς: Τις δεκαετίες 70, '80 και '90 τα σκουπίδια μας αυξήθηκαν ραγδαία. Από 2.000.000 τόνους το χρόνο τη δεκαετία του '70, ξεπερνούν σήμερα τους 5.000.000 τόνους ετησίως. Επίσης, άλλαξαν από άποψη σύστασης και σύνθεσης, με τα υλικά συσκευασίας (χαρτιά /χαρτόνια, πλαστικό, μέταλλα, γυαλί, μεικτές συσκευασίες) να αποτελούν σήμερα το 30-40% των στερεών αποβλήτων μας, φτάνοντας και ξεπερνώντας, ίσως τους 1.000.000 τόνους το χρόνο. Μαζί με τα έντυπα και άλλα χαρτιά κάθε είδους αυτά τα υλικά ξεπερνούν τους 1.300.000 τόνους το χρόνο.
2. Τέρμα στην ανοχή της ανεύθυνης διαχείρισης των αποβλήτων
Σήμερα υπάρχει σε πολλές περιοχές αδιέξοδο με την τελική διάθεση των αποριμμάτων. Στην Αττική δημιουργούνται εκρηκτικές καταστάσεις με τον υπάρχοντα και τους νέους χώρους ταφής. Ο προσωρινός χώρος ταφής στη Φυλή είναι ήδη υπερκορεσμένος, με τα σκουπίδια να έχουν ξεπεράσει τα 155 μέτρα ύψος. Το «ενδιάμεσο κύτταρο» ακόμα και αν λειτουργήσει με νόμιμο τρόπο θα επαρκεί για ένα το πολύ χρόνο. Εν τω μεταξύ καθημερινά οδηγούνται στο χώρο ταφής τουλάχιστον 6.000 τόνοι αποριμμάτων ημερησίως και άλλες αδιεκρίνιστες ποσότητες σε πλήρως ανεξέλεγτους χώρους. Ο υπάρχον χώρος επεκτείνεται αν και δεν τηρούνται πλέον στοιχειώδεις προδιαγραφές και διαδικασίες περιβαλλοντικής προστασίας, ενώ και οι περιοχές που αντιδρούν σε νέους χώρους ταφής, εδώ και πάνω από 20 χρόνια, δεν έχουν οργανώσει τη μέγιστη μείωση, ανακύκλωση και κομποστοποίηση των απορριμμάτων τους, για να ελαχιστοποιήσουν τα πραγματικά απόβλητα, παραμένοντας σε μια λογική όχι σε εμάς αλλά κάπου αλλού. Όταν κανένας αρνείται να δεχτεί κοντά του έστω και τα σκουπίδια του, η λύση δεν είναι κάπου αλλού αλλά ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ και ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ, με στόχο ΠΟΛΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ.
Σε αριθμούς: Ακόμα λειτουργούν ή δεν έχουν πραγματικά αποκατασταθεί πάνω από 2.200 ανεξέλεγκτοι χώροι διάθεσης των αποβλήτων μας (ΧΑΔΑ), ενώ ίσως να ξεπερνούν τις 10.000 οι «άτυποι» σκουπιδότοποι σε ρεματιές, βουνά, δάση.
Σημαντικό ποσοστό των σκουπιδιών μας συνεχίζει να καίγεται κάθε χρόνο, παράγοντας διοξίνη και άλλες τοξικές ουσίες, σε ποσότητες που θα μπορούσαν να σκοτώσουν πάνω από 80.000.000 ανθρώπους.
Τοξικές ουσίες περνάνε στην τροφική αλυσίδα και στο περιβάλλον θέτοντας σε κίνδυνο της υγεία μας. Αποτελούν, επίσης, σοβαρή απειλή οικονομικής καταστροφής, αφού μόνο η πυρκαγιά στη χωματερή Ταγαράδων στη Θεσσαλονίκη προκάλεσε σε ένα κτηνοτρόφο οικονομική ζημιά πάνω από 300.000 Ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε τις επιπτώσεις στο ευρύτερο περιβάλλον. Στο μεταξύ διοξίνη πέρασε σε τρόφιμα, ιδιαίτερα κρέας και γαλακτοκομικά, ενώ προκάλεσε σημαντική αύξηση των τερατογεννήσεων σε ζώα της περιοχής. Σε πόσες άλλες περιοχές συνεχίζεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη ή καύση των αποβλήτων χωρίς να υπάρχουν συστηματικές έρευνες για τις επιπτώσεις;
(Για περισσότερες πληροφορίες: δείτε τεύχος περιοδικού ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Νο 59)
Ο «πόλεμος των σκουπιδιών» μαίνεται σε διάφορες περιοχές, χωρίς πάντα να τίθεται το πρόβλημα στην ουσιαστική του διάσταση. Αν και δεν είναι ευρέως γνωστό, η Ελλάδα υποχρεώθηκε να καταβάλλει ως πρόστιμο 4.500.000 Ευρώ, εξαιτίας της καταδίκης της από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στην περίπτωση της χωματερής στον Κουρουπητό Χανίων. Ανάλογες περιπτώσεις έχουν παραπεμφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και υπάρχουν ήδη νέες καταδίκες, με πιο σημαντική αυτή της 6ης Οκτωβρίου 2005 (υπόθεση C-502/03) για τη λειτουργία ακόμα χιλιάδων παράνομων χωματερών (χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων).
Σε αριθμούς: Αν οι χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης δεν κλείσουν μέχρι το τέλος του 2007 και δεν αποκατασταθεί το περιβάλλον, είναι πιθανό ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα επιβάλει πρόστιμο στην Ελλάδα που μπορεί να είναι και 20.000.000 Ευρώ εφάπαξ και 40.000.000 Ευρώ ανά εξάμηνο μέχρι να συμμορφωθούμε ως χώρα στις υποχρεώσεις μας για τερματισμό της ανεξέλεγκτης απόρριψης των αποβλήτων μας στο περιβάλλον. Αν δεν νοιαστούμε για το περιβάλλον και για την υγεία μας, ίσως αυτό να κοστίσει πολύ ακριβά ΚΑΙ στην τσέπη μας.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια η ανεύθυνη διαχείριση των απορριμμάτων από τους ΟΤΑ συναντούσε την ανοχή των κυβερνήσεων, των πολιτών αλλά και της δικαιοσύνης. Σήμερα εκτός από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σημαντικό ποσοστό των πολιτών αλλά και η δικαιοσύνη φαίνεται να μην ανέχονται άλλο την ανευθυνότητα και την εγκληματική απέναντι στο περιβάλλον και την υγεία συμπεριφορά.
Δύο σημαντικές αποφάσεις και ελληνικών δικαστηρίων: Πολλές προσφυγές πολιτών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στη συνέχεια η παραπομπή υποθέσεων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, αλλά και δύο αποφάσεις ελληνικών δικαστηρίων δημιουργούν μια άλλη "κατάσταση" από νομική άποψη:
- Στις 9/12/2004 το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Ευρυτανίας κήρυξε ενόχους τους αντιδημάρχους του Δήμου Καρπενησίου για το 2003 και το 2004 σε ποινή φυλάκισης ενός έτους, χρηματική ποινή 1500 Ευρώ και 1 ευρώ για ηθική βλάβη, ποινές με τριετή αναστολή. Η δίκη έγινε μετά από μηνυτήρια αναφορά 18 πολιτών για την ανεξέλεγκτη απόρριψη και διάθεση στερεών αποβλήτων με ευθύνη του Δήμου (αναλυτικά στοιχεία περιοδικό ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Νο 52, τεύχος Οκτ-Δεκ 2004).
- Μια δεύτερη σημαντική απόφαση δικαστηρίου, στις αρχές Δεκεμβρίου 2006, δημιουργεί νέα δεδομένα. Το Πρωτοδικείο Κορίνθου με απόφαση του δίνει προθεσμία 60 ημερών για να κλείσει ο Δήμος Κορινθίων το χώρο ανεξέλεγκτης διαχείρισης των απορριμμάτων που λειτουργεί, όπου καίγονται τα απόβλητα, μετά από προσφυγή κατοίκων των περιοχών καλλιθέας, Νεάπολης και Φιλοθέης. Σε περίπτωση που ο Δήμος δεν τον κλείσει μέσα σε 60 μέρες, υποχρεούται να καταβάλει 3000 Ευρώ τη μέρα για κάθε μέρα που συνεχίζεται η λειτουργία του χώρου.
Πως μπορούμε να συμβάλλουμε όλοι στον τερματισμό της ανευθυνότητας: Αν ο Δήμος της περιοχής σας δεν τερματίσει άμεσα την ανεξέλεγκτη διαχείριση των απορριμμάτων, προσφύγετε στη δικαιοσύνη και ζητήστε να τερματιστεί αυτή η εγκληματική πρακτική. Υπάρχει ήδη δεδικασμένο σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο.
3. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για ταφή ανεπεξέργαστων αποβλήτων
Ακόμα και σήμερα η κεντρική και τοπική διοίκηση επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους κυρίως στο να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν Χώρους Υγειονομικής Ταφής των Αποβλήτων και να περιορίσουν την ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων στο περιβάλλον, χωρίς πάντως επιτυχία σε όλες τις περιπτώσεις. Οι πολίτες αντιδρούν στη χωροθέτηση ΧΥΤΑ στην περιοχή τους ακόμα και για τα δικά τους απόβλητα, προτείνοντας να πάνε κάπου αλλού.
Εδώ και πολλά, όμως, χρόνια τόσο η ευρωπαϊκή όσο και η εθνική νομοθεσία υποχρεώνουν όλους να ακολουθήσουν μια συγκεκριμένη ιεραρχία στη διαχείριση των αποβλήτων:
(α) Δεσμευόμαστε πλέον ρητά από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία για την εφαρμογή αυτής της ιεραρχίας στην πολιτική διαχείρισης αποβλήτων, σύμφωνα με την οποία προηγείται η πρόληψη και η μείωση των αποβλήτων, ακολουθεί η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης και η αξιοποίηση – ανάκτηση ενέργειας κι έπονται η τελική ταφή ή άλλες μέθοδοι τελικής διάθεσης των υπολειμμάτων.
(β) Η πρόταση της ΕΕ για νέα Οδηγία Πλαίσιο για τη Θεματική Στρατηγική για Απόβλημα θέτει συγκεκριμένους και πιο φιλόδοξους στόχους για την πρόληψη αποβλήτων, ενώ δεύτερη στην ιεραρχία τίθεται η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση κι ακολουθεί Τρίτη στη σειρά η ανακύκλωση υλικών.
(γ) Επίσης, η Οδηγία 2004/12/ΕΚ που θα πρέπει να ενσωματωθεί σύντομα στο εθνικό δίκαιο, θέτει πολύ πιο φιλόδοξους στόχους για την ανακύκλωση υλικών συσκευασίας (π.χ. ανακύκλωση χαρτιού ή μετάλλων στο 55%, ξύλινων συσκευασιών 15% κα).
(δ) Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, σε ευρωπαϊκό επίπεδο μειώνεται ραγδαία η ταφή αποβλήτων (σε χώρους ταφής καταλήγει σήμερα το 48% των αποβλήτων, σε σύγκριση με το πάνω από 75% πριν από μερικά χρόνια), έχει σταθεροποιηθεί η ποσότητα που καίγεται (18%) και αυξάνεται σημαντικά το ποσοστό της ανακύκλωσης και κομποστοποίησης συνολικά (ήδη 33%), με ορισμένες χώρες να έχουν πετύχει πολύ πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα, ενώ άλλες έχουν μείνει αρκετά πίσω και πρέπει να καλύψουν μεγαλύτερη διαδρομή.
Αν και οι φορείς της κεντρικής και περιφερειακής διοίκησης μιλάνε ακόμα για δημιουργία Χώρων Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ), τέτοιοι χώροι δεν επιτρέπονται πια από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Από τον Οκτώβριο 2002, σύμφωνα με τους κανονισμούς του Ταμείου Συνοχής της Ε.Ε. (που χρηματοδοτεί τα περισσότερα έργα υποδομών στην Ελλάδα) για να χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκούς πόρους έργα Χώρων Ταφής Αποβλήτων πρέπει να ικανοποιούνται μια σειρά προϋποθέσεις. Σημαντική είναι μεταξύ άλλων η προϋπόθεση που τίθεται ότι οι Χώροι Ταφής θα είναι μόνο για τα υπολείμματα (ΧΥΤΥ) και όχι για όλο τον όγκο των σκουπιδιών, ενώ επικίνδυνα απόβλητα που υπάρχουν ακόμα και στα οικιακά μας απορρίμματα δεν μπορούν να καταλήγουν σε Χώρους Ταφής για μη επικίνδυνα απορρίμματα. «Οι δήμοι που θα εξυπηρετούνται από τους χρηματοδοτούμενους από ευρωπαϊκούς πόρους Χώρους Ταφής Αποβλήτων θα δέχονται μόνο προεπεξεργασμένα απόβλητα και τα συστήματα προ-επεξεργασίας (διαλογή, ανακύκλωση μη οργανικών υλικών) καθώς και το σύστημα συλλογής των ειδικών αποβλήτων (π.χ. ηλεκτρικά - ηλεκτρονικά, μπαταρίες, οχήματα, ελαστικά κλπ) για να μειωθεί ο όγκος και η επικινδυνότητα θα είναι σε λειτουργία στις περιοχές αυτές πριν την 31/12/2004» (από τον Κανονισμό χρηματοδοτήσεων του Ταμείου Συνοχής, Οκτώβριος 2002).
Σε αριθμούς: Η ευρωπαϊκή νομοθεσία (Οδηγία 31/99) και η Κοινή Υπουργική Απόφαση 29407/ 3508/16-12-02 προβλέπουν ότι στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων θα καταλήγουν υπολείμματα και όχι ανεπεξέργαστα απόβλητα, ενώ τίθενται ποσοτικοί στόχοι και χρονοδιάγραμμα για να μειωθούν τα οργανικά απόβλητα (αποφάγια και κλαδέματα) κατά 25%, 50% και 65% αντίστοιχα μέχρι το 2010, το 2013 και το 2020 (σε σχέση με το 1999), μετά την 3χρονη παράταση της επίτευξης των στόχων από την Ελλάδα.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Αν κάποιος χώρος ταφής δέχεται ανεπεξέργαστα απόβλητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να ζητήσει πίσω τη χρηματοδότηση που έχει δώσει για την κατασκευή του. Οι όροι που τίθενται από τις Περιφέρειες στην απόφαση έγκρισης για τη χρηματοδότηση ενός έργου κατασκευής Χώρων Ταφής Αποβλήτων δεν είναι μόνο τυπικοί αλλά και ουσιαστικοί, όταν αναφέρονται σε χώρους που θα δέχονται μόνο υπολείμματα.
4. Η αρχή για την ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων έγινε το 2001
Αν και καθυστερημένα, η Ελλάδα έχει πλέον ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο:
- Νόμος 2939/3-8-2001 για εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων συσκευασίας και άλλων προϊόντων και τα προεδρικά διατάγματα
- Π. Δ. 116/5-3-2004 για Οχήματα μετά το Τέλος Κύκλου Ζωής ,
- Π. Δ 82/2-3-2004 για χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια (απόβλητα λιπαντικά έλαια),
- Π. Δ 109/5-3-2004 για χρησιμοποιημένα ελαστικά,
- Π. Δ 115/5-3-2004 για μπαταρίες (ηλεκτρικές στήλες) και συσσωρευτές
- Π. Δ 117/5-3-2004 για ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά είδη
- η Κοινή Υπουργική Απόφαση 29407/ 3508/16-12-02 «μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων» που ενσωματώνει μεταξύ άλλων στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 31/99 «για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων».
Από το 2003 και το 2004 τρέχουν πλέον οι υποχρεώσεις των εγκεκριμένων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, των φορέων δηλαδή που έχουν την ευθύνη να πετύχουν τους στόχους της νομοθεσίας για τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση, αξιοποίηση κι ανακύκλωση των συσκευασιών, οχημάτων, ελαστικών, μπαταριών και συσσωρευτών, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών. ορυκτελαίων και συσκευασιών τους.
5. Τα πρώτα αποτελέσματα φαίνονται πια. Αλλά δεν επαρκούν
Από το 2003, που ξεκίνησε το πρώτο Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (το ΣΣΕΔ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ ), οι δράσεις και τα έργα για την ανακύκλωση και την εναλλακτική διαχείριση πολλών ρευμάτων αποβλήτων, που κατέληγαν στο περιβάλλον, βρίσκονται σε εξέλιξη και ανάπτυξη, αλλού με γρηγορότερους κι αλλού με αργούς ρυθμούς.
5.1. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ
Στόχοι της νομοθεσίας: Μέχρι τέλος του 2005 αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας με ανακύκλωση κι ανάκτηση ενέργειας σε ποσοστό 50-65% κατά βάρος, ώστε να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 25-45% του βάρους του συνόλου των υλικών συσκευασίας και τουλάχιστον το 15% του βάρους κάθε υλικού συσκευασίας.
5.1.1. Τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα
Τα προγράμματα ανακύκλωσης συσκευασιών και χαρτιού, με ευθύνη του ΣΣΕΔ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ (Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης κι Ανακύκλωσης):
- έχουν επεκταθεί σε περίπου 70 Δήμους (μεταξύ των οποίων 34 Δήμοι στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη, Καλαμάτα, Χανιά, Ρέθυμνο, Κατερίνη, Λαμία, Ηράκλειο, Ζάκυνθο, Κέρκυρα), τους Δήμους των νομών Καρδίτσας, Τρικάλων κα
- εξυπηρετούν στον ένα ή στο άλλο βαθμό σήμερα περισσότερους από 3-4 εκατομμύρια κατοίκους.
- έχουν διαθέσει στους δήμους 27.000 κάδοι ανακύκλωσης και 103 ειδικά οχήματα που χρησιμοποιούνται από τους ΟΤΑ για συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών. Σε κάποιους δήμους η πυκνότητα των κάδων είναι ικανοποιητική αλλά σε άλλους (π.χ. Δήμος Αθηναίων) οι κάδοι έχουν τοποθετηθεί μόνο ή κυρίως σε κεντρικούς άξονες.
- Σήμερα λειτουργούν 13 ΚΔΑΥ-Κέντρα Διαλογής/διαχωρισμού Ανακυκλώσιμων Υλικών συσκευασίας (Μαρούσι, Ασπρόπυργος, Λαμία, Χανιά, Θεσσαλονίκη, Θέρμη, Πάτρα, Πιερία, Καλαμάτα, Κέρκυρα, Ηράκλειο, Ζάκυνθος, Καρδίτσα) στα οποία απασχολούνται 400 άτομα.
Αναπτύσσεται πια η συνεργασία του ΣΣΕΔ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ με υπάρχοντα προγράμματα και υποδομές εμπόρων και φορέων που συνέλεγαν μέχρι τώρα σημαντικές ποσότητες συσκευασιών από εμπορικές και βιομηχανικές δραστηριότητες, δημιουργώντας βάσιμες ελπίδες για ουσιαστική αύξηση των συνολικών ποσοτήτων που συλλέγονται και ανακυκλώνονται.
5.1.2. Τι πρέπει να γίνει μέσα στο 2007:
- Υπάρχουν ακόμα πολλοί δήμοι που δεν έχουν μπει στο πρόγραμμα. Οι πολίτες πρέπει να πιέσουν ατομικά αλλά και πιο συλλογικά, ιδιαίτερα τους μεγάλους Δήμους (Αθήνα, Πειραιά, Περιστέρι κλπ), ώστε να συνεργαστούν μέσα στο 2007 με σοβαρότητα στην προσπάθεια μείωσης κι ανακύκλωσης.
- Η συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών από τους μπλε κάδους πρέπει να γίνεται από τους Δήμους συστηματικά ώστε αυτοί να μην ξεχειλίζουν και δημιουργείται η εντύπωση στους δημότες ότι οι υπηρεσίες καθαριότητας αδρανούν.
- Τα προγράμματα ανακύκλωσης πρέπει να επεκταθούν σε όλα τα νησιά, που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα διαχείρισης των απορριμμάτων.
- Χρειάζεται πλέον και μεγαλύτερη εξειδίκευση των προγραμμάτων, όπως για παράδειγμα: ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας που παράγονται στα επιβατηγά και άλλα πλοία, μια και η ποσότητά τους είναι σημαντική, συνεργασία με τις τουριστικές επιχειρήσεις για μείωση κι ανακύκλωση των απορριμμάτων τους στην πηγή, χωριστή συλλογή σε τακτική βάση των συσκευασιών που απορρίπτονται από τα εμπορικά κέντρα και σημαντικές συγκεντρώσεις ομοειδών επιχειρήσεων (κεντρικές αγορές, ανθαγορά κα)
- Απαιτείται μεγαλύτερη υπευθυνότητα και από τους ίδιους τους πολίτες, ώστε να μειώσουν, μέσα από τις επιλογές τους, την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουν, να ξεχωρίζουν στο σπίτι και στη δουλειά τα προς ανακύκλωση υλικά, να μην τα επιβαρύνουν με άλλα σκουπίδια (κυρίως αποφάγια). Η συστηματική, εξειδικευμένη και μακροχρόνια ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση των πολιτών συμβάλει καθοριστικά στην κριτική κατανάλωση και στη σωστή συμμετοχή των πολιτών στα προγράμματα ανακύκλωσης.
- Σήμερα τοποθετείται ένας μπλε κάδος ανακύκλωσης για όλα τα υλικά συσκευασίας (χαρτιά, μέταλλα, πλαστικά, γυαλί κα). Είναι η ώρα πια να επιδιωχθεί καλύτερος διαχωρισμός των υλικών προς ανακύκλωση στην πηγή, με τοποθέτηση ενός επιπλέον, χωριστού κάδου για χαρτιά/χαρτόνια. Ο μπλε κάδος να παραμείνει για τα υπόλοιπα υλικά συσκευασίας –γυαλί, μέταλλα, πλαστικά. Με αυτόν τον τρόπο θα βελτιωθεί η απόδοση των προγραμμάτων, θα αυξηθεί η δυνατότητα των ΚΔΑΥ να επεξεργαστούν μεγαλύτερες ποσότητες ανακυκλώσιμων υλικών και θα μειωθούν τα ποσοστά των υπολειμμάτων που παραμένουν μετά τη διαλογή (σήμερα το ποσοστό αυτό είναι σχετικά υψηλό, της τάξης του 20-30%, κι αποτελείται κυρίως από μικροχαρτάκια, πλαστικά αλλά και αποφάγια).
- Η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ανακύκλωση υλικών και σττην ελαχιστοποίηση του RDF
5.2. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΠΑΤΑΡΙΩΝ (ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ) και ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΧΗΜΑΤΩΝ
Στόχοι της νομοθεσίας: Σύμφωνα με το ΠΔ 115/2004 επιδιώκεται μέχρι τέλος του 2006 συλλογή τουλάχιστον του 30% (κι ανακύκλωση του 80% κατά βάρος των υλικών που εμπεριέχονται) όλων των χρησιμοποιημένων ηλεκτρικών στηλών και τουλάχιστον του 70% (κι ανακύκλωση του 95% κατά βάρος των υλικών που εμπεριέχονται) όλων των χρησιμοποιημένων συσσωρευτών της βιομηχανίας και των οχημάτων.
5.2.1. Τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα
Μπαταρίες
Με ευθύνη του ΣΣΕΔ ΑΦΗΣ, και λόγω της μεγάλης ανταπόκρισης των πολιτών, έχουν τοποθετηθεί μέχρι τα τέλη 2006 πάνω από 16.504 ειδικοί κάδοι για την χωριστή συλλογή (οικιακών) μπαταριών σε πολλές περιοχές της χώρας. 3.100 κάδοι τοποθετήθηκαν σε Δήμους, Κοινότητες και Δημόσιους φορείς, 5.100 σε σχολεία, 2.300 σε επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και σε αλυσίδες σουπερμάρκετ, 2200 σε ειδικά εμπορικά καταστήματα κα. Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί αποδεικνύονται οι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι πολίτες. Μόνο τον Νοέμβριο 2006 υπήρχαν 912 νέα αιτήματα για κάδους συλλογής μπαταριών. Αναλογικά η Ελλάδα είναι η 4η χώρα σε αριθμό κάδων.
Το 2006 συλλέχθηκε περίπου το 9-10% των μπαταριών που διακινήθηκαν το 2006 στην ελληνική αγορά, περίπου 218 τόνοι φορητών μπαταριών (περίπου 7.500.000 τεμάχια) και από αυτές ανακυκλώθηκαν περίπου 160 τόνοι (5.400.000 τεμάχια) σε εργοστάσια ανακύκλωσης στην Σουηδία, Γερμανία και Ελβετία, ενώ οι υπόλοιπες μπαταρίες έχουν αποθηκευτεί για να ανακυκλωθούν αργότερα.
Συσσωρευτές
Το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών, ΣΥΔΕΣΥΣ, έχει 3.450 σημεία συλλογής (π.χ. συνεργεία, Δήμοι, βιομηχανίες) με στόχο να φτάσει τα 4.500 σημεία συλλογής με έμφαση και στα νησιά, παραμεθόριες περιοχές για χρησιμοποιημένους συσσωρευτών μολύβδου – οξέως και νικελίου – καδμίου. Το 2006 συλλέχτηκαν συνολικά (από το συλλογικό σύστημα αλλά και από ιδιώτες) 27.000 τόνοι συσσωρευτών μολύβδου – οξέως και 180 τόνοι νικελίου – καδμίου κι πήγαν για ανακύκλωση όλες οι ποσότητες, από τις οποίες 75% είναι ανακύκλωση υλικών και το 25% αφορά στην εξουετέρωση επικίνδυνων υλικών (ηλεκτρολύτης κα). Συνολικά, εκτιμάται ότι παράγονται 35.000 τόνοι συσσωρευτών από τις βιομηχανίες και τα οχήματα.
5.2.2. Τι πρέπει να γίνει μέσα στο 2007:
Μπαταρίες
Χρειάζεται, μέσα στο 2007 να επιτευχθούν οι ποσοτικοί στόχοι που έχουν τεθεί από το ΠΔ 115/2004 (συλλογή μέχρι 31/12/2006, τουλάχιστον του 30% κ.β όλων των χρησιμοποιημένων μπαταριών, ανακύκλωση μέχρι 31/12/2006 τουλάχιστον του 80% κ.β των συλλεγομένων χρησιμοποιημένων μπαταριών) με ενημέρωση των πολιτών, πύκνωση των σημείων συλλογής και καλύτερη εξυπηρέτηση, αντί να παραπεμφθεί για αργότερα η επίτευξη των στόχων που έχει θέσει η ΕΕ (η Ελλάδα μαζί με ορισμένες άλλες χώρες πίεσαν στην ΕΕ για να τεθούν λιγότερο φιλόδοξοι στόχοι σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου, δηλαδή συλλογή φορητών μπαταριών στο 25% μέχρι το 2012).
Συσσωρευτές
Ένα κύριο πρόβλημα είναι η ενδυνάμωση των μηχανισμών (περιβαλλοντικού) ελέγχου, ώστε να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι της νομοθεσίας για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων συσσωρευτών Pb –Οξέως και Ni-Cd, τη διασφάλιση της περιβαλλοντικά υπεύθυνης συλλογής και της διαλογής των χρησιμοποιημένων συσσωρευτών και την ανακύκλωση τους. Σημαντική είναι και η ευθύνη των ΟΤΑ και των φορέων του δημοσίου να παραδίδουν σε νόμιμες διαδικασίες τους χρησιμοποιημένους συσσωρευτές.
5.3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ ΕΛΑΙΩΝ (ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΩΝ) ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΤΟΥΣ
Στόχοι της νομοθεσίας: Σύμφωνα με το ΠΔ. 82/2004 πρέπει μέχρι 31/12/2006 να συλλέγεται το 70% κατά βάρος των συλλέξιμων ποσοτήτων (85.000 ΜΤ) αποβλήτων λιπαντικών ελαίων (ορυκτεαλαίων), δηλαδή 60,000ΜΤ και εξ αυτών να αναγεννάται τουλάχιστον το 80% κατά βάρος δηλαδή 48,000ΜΤ.
5.3.1. Τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα
Το 2005 συλλέχθηκαπερίπου 30.000 τόνοι Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων που οδηγήθηκαν 100 % στην ανακύκλωση (αναγέννηση). Το 2006 συλλέχτηκε μια ποσότητα 36.000 ΜΤ χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων που οδηγήθηκαν 100 % στην ανακύκλωση, προστατεύοντας το περιβάλλον από μια κατηγορία επικινδύνων αποβλήτων, παράγοντας ταυτοχρόνως πρώτη ύλη – ορυκτέλαια – που χρησιμοποιείται στη θέση παρθένων ορυκτελαίων.
5.3.2. Τι πρέπει να γίνει μέσα στο 2007:
Ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων των ΟΤΑ πρέπει να συμετάσχουν με μεγαλύτερη υπευθυνότητα, σταματήσουν να συνεργάζονται με φορείς που δεν οδηγούν τα ορυκτέλαια που παραλαμβάνουν για αναγέννηση αλλά τα εμπορεύονται, πιθανώς, παράνομα ως καύσιμα για βιοτεχνίες, θερμοκήπια και άλλες δραστηριότητες, με σοβαρό κίνδυνο για το περιβάλλον και την υγεία μας.
Συσκευασίες Ορυκτελαίων
Τα αποτελέσματα της ΚΕ.Π.Ε.Δ το 2005 ήταν συλλογή για ανακύκλωση 3.350 τόνων Αποβλήτων Συσκευασιών Λιπαντικών (Πλαστικό, Μέταλλο, Χαρτί και Ξύλο), ενώ το 2006 εκτιμάται ότι συλλέχθηκαν για ανακύκλωση πάνω 3.600 τόνοι, επιτυχγάνοντας όχι μόνο την ανακύκλωση χρήσιμων πρώτων υλών αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος από τα υπολείμματα ορυκτελαίων που παραμένουν μέσα στη συσκευασία.
5.4. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑ ΤΕΛΟΣ ΖΩΗΣ
Στόχοι της νομοθεσίας: Μέχρι το αργότερο έως την 1/1/2006, για όλα τα Οχήματα μετά το τέλος Κύκλου Ζωής τους, η επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση αυξάνεται τουλάχιστον στο 85 % κατά μέσο βάρος ανά όχημα και ανά έτος, η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσή τους αυξάνεται τουλάχιστον στο 80 % κατά μέσο βάρος ανά όχημα και ανά έτος.
5.4.1. Τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα
Το 2005 συλλέχθηκαν για ανακύκλωση 6.551 οχήματα (από τα οποία 560 ήταν εγκαταλειμμένα και παραδόθηκαν από τους Δήμους και 5991 απευθείας από ιδιώτες), ενώ το 2006 (μέχρι 30/11) συλλέχθηκαν 20.128, από τα οποία 3.709 από Δήμους και 16329 απευθείας από ιδιώτες.
Σε 17 νομούς της χώρας λειτουργούν σήμερα 27 συμβεβλημένες με το ΣΣΕΔ ΕΔΟΕ εγκαταστάσεις παραλαβής των οχημάτων που αποσύρονται (από τις οποίες 3 στην Αττική και 4 στη Θεσσαλονίκη), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι μονάδες αυτές παραλαμβάνουν με δικά τους μεταφορικά μέσα τα προς απόσυρση οχήματα.
5.4.2. Τι πρέπει να γίνει μέσα στο 2007:
Αν και αυξήθηκε ο αριθμός των οχημάτων που συλλέχθηκαν το 2006, παραμένει η ανάγκη να καλυφθεί όλη η χώρα με σημεία παράδοσης το ταχύτερο (ο υπάρχον σχεδιασμός της ΕΔΟΕ προβλέπει την πανελλαδική εξάπλωση του δικτύου σταδιακά μέχρι το 2009), και να βελτιωθεί η απόδοση των προγραμμάτων μια και τα οχήματα μετά τέλος ζωής στην Ελλάδα φτάνουν δεκάδες χιλιάδες κάθε χρόνο.
5.5. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ
Στόχοι της νομοθεσίας: Μέχρι το αργότερο έως τις 31 Ιουλίου 2006, η αξιοποίηση των μεταχειρισμένων αποβλήτων ελαστικών οχημάτων θα πρέπει να είναι τουλάχιστον στο 65 % των αποσυρόμενων ελαστικών ( η ανακύκλωση θα πρέπει να φθάνει τουλάχιστον στο 10 %).
- Απαγορεύεται η υγειονομική ταφή ολόκληρων και τεμαχισμένων ελαστικών από τον Ιούλιο του 2003 και τον Ιούλιο 2006 αντίστοιχα
5.5.1. Τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα
Το εγκεκριμένο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης για τα μεταχειρισμένα ελαστικά, η ECOELASTIKA, περισυλλέγει μεταχειρισμένα ελαστικά στο μεγαλύτερο τμήμα της ηπειρωτικής χώρας και σε μέρος της νησιωτικής (καλύπτει 39 νομούς και τα νησιά της Ρόδου, Κεφαλονιάς, Λέσβου και Ζακύνθου). Σημεία συλλογής είναι βουλκανιζατέρ, συνεργεία, αναγομωτήρια και διαλυτήρια αυτοκινήτων εφόσον τα τελευταία συνεργάζονται με το εγκεκριμένο σύστημα της ΕΔΟΕ. Η Ecoelastika έχει αναλάβει το κόστος συλλογής, μεταφοράς και τελικής διάθεσης των μεταχειρισμένων ελαστικών.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις το 2005 απορρίφθηκαν 45.670 τόνοι χρησιμοποιημένων ελαστικών. Τη χρονιά αυτή (2005) η ECOELASTIKA διαχειρίστηκε συνολικά 24.869 τόνους μεταχειρισμένων ελαστικών εκ των οποίων το 56 % ανακυκλώθηκε, 21 % κατέληξε για ενεργειακή αξιοποίηση στην τσιμεντοβιομηχανία ενώ τα υπόλοιπα ελαστικά παρέμειναν αποθηκευμένα.
Η ECOELASTIKA διαχειρίστηκε μέχρι και τον Οκτώβριο 2006 συνολικά 33.785 τόνους, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι τα τέλη του 2006 θα έχουν συλλεχθεί πάνω από 45.000 τόνοι χρησιμοποιημένων ελαστικών, σε συνολική εκτιμούμενη ποσότητα αποβλήτων ελαστικών 46.000 τόνους (με έτος αναφοράς το 2005).
Σήμερα συνεργάζονται για την ανακύκλωση των ελαστικών ήδη 5 βιομηχανικές μονάδες που λειτουργούν κανονικά, ενώ άλλες 3 είναι σε δοκιμαστικό στάδιο ή αναμένεται να λειτουργήσουν σύντομα. Οι περισσότερες μονάδες κατασκευάστηκαν πρόσφατα, ως αποτέλεσμα της νομοθεσίας και των στόχων που θέτει.
5.5.2. Τι πρέπει να γίνει μέσα στο 2007:
- Δημιουργία δευτερογενών αγορών για τα προϊόντα της επεξεργασίας των χρησιμοποιημένων ελαστικών, ιδιαίτερα με την θέσπιση προδιαγραφών για χρήση των προϊόντων αυτών στα μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά έργα (αυτοκινητόδρομοι, διάδρομοι αεροδρομίων, σιδηρόδρομοι, μονωτικά υλικά κλπ).
- Βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της μεταφοράς χρησιμοποιημένων ελαστικών, με μεγαλύτερη χρήση των συνδυασμένων μεταφορών (σιδηρόδρομος κα)
5.6. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ
Στόχοι της νομοθεσίας: Xωριστή συλλογή Αποβλήτων Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών Ειδών στην πηγή, 4 κιλά ανά κάτοικο, περίπου 44.800 τόνοι κάθε χρόνο, από το 2006 έως και το 2008. Το 2009 οι στόχοι θα αναπροσαρμοστούν μάλλον σε υψηλότερα επίπεδα. Εξάλειψη μιας σειράς επικίνδυνων υλικών από τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές από το 2006.
5.6.1. Τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα
Σήμερα έχουν αναλάβει την ευθύνη τους σύμφωνα με τις νομοθετικές υποχρεώσεις τους το 81% των παραγωγών και εισαγωγέων ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών. Έχει ξεκινήσει η συλλογή από κατοικίες και γραφεία ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων με ευθύνη της ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΕ. Λειτουργεί σήμερα μια μονάδα επεξεργασίας κι ανακύκλωσης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών (κυρίως μεγάλων οικιακών συσκευών και τηλεπικοινωνιακού –πληροφορικού υλικού και μικρών συσκευών) στους Αγ. Θεοδώρους, ενώ έχει δρομολογηθεί η κατασκευή τουλάχιστον άλλων δύο εργοστασίων ανακύκλωσης στις αρχές 2007. Στα πλαίσια της «Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος» για συνεργασία, η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε. έχει παραλάβει 10 προτάσεις για τη δημιουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας ΑΗΗΕ στην Ελλάδα.
Το 2006 συλλέχθηκαν για περιβαλλοντικά υπεύθυνη ανακύκλωση περίπου 12.000 τόνοι ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, στο μεγαλύτερο μέρος τους από ιδιώτες.
5.6.2. Τι πρέπει να γίνει μέσα στο 2007:
Αν και οι Δήμοι που έχουν υπογράψει σύμβαση και συνεργάζονται με την ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΕ ανέρχονται στους 174 και σε πολλούς από αυτούς έχει τοποθετηθεί ένα κοντέινερ για τη συλλογή και προσωρινή αποθήκευση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, οι ποσότητες που συλλέχθησαν από Δήμους δεν ξεπέρασαν τους 500 τόνους. Μέχρι σήμερα, οι διακινητές ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών δεν έχουν αναλάβει τις υποχρεώσεις τους να παραλαμβάνουν για ανακύκλωση παλιές συσκευές κάθε φορά που παραδίδουν μια νέα συσκευή. Είναι απαραίτητη η περιβαλλοντική αναβάθμιση και η υποστήριξη με κίνητρα των ατόμων (παλιατζήδες, τσιγγάνοι, μετανάστες κα) που συλλέγουν σήμερα συσκευές από το δρόμο, με στόχο την αξιοποίηση των υλικών που έχουν οικονομική αξία (χωρίς να τηρούνται σήμερα περιβαλλοντικές προδιαγραφές).
6. Η κοινωνική σημασία της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης
Είναι καιρός να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας – παραγωγοί προϊόντων, καταναλωτές, πολίτες γενικότερα, κεντρική διοίκηση και αυτοδιοίκηση. Η αξιοποίηση των αποβλήτων, η επανένταξη σε παραγωγικές διαδικασίες υλικών, η εκπαίδευση και η κατάρτιση, καινοτόμα προγράμματα «μηδενικών αποβλήτων», υποστήριξη δομών κοινωνικής οικονομίας, αναδιοργάνωση υπηρεσιών και δομών μπορούν να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα όχι μόνο στη βελτίωση του περιβάλλοντος και της ζωής μας αλλά και δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξη μιας βιώσιμης κυκλικής οικονομίας. Η «κρίση των σκουπιδιών» θα μπορούσε αφυπνίσει την κοινωνία και τις δημιουργικές δυνάμεις της για μια πιο βιώσιμη ανάπτυξη. Και σε αυτό ο ρόλος των περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων είναι σημαντικός.
• Οι νέες οικονομικές δραστηριότητες και υποδομές, δημιουργούν μόνιμες και κοινωνικά χρήσιμες θέσεις απασχόλησης, συμβάλλοντας στη μείωση της ανεργίας.
• Υλοποιήθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη σε όλη την Ελλάδα πολλές δεκάδες επενδύσεις, υποδομές και επιχειρηματικές δραστηριότητες, που σχετίζονται με την ανακύκλωση και την εναλλακτική διαχείριση υλικών και προϊόντων, που δημιουργούν νέα δεδομένα στη διαχείριση των απορριμμάτων και πρακτικά αλλάζουν την αντίληψη που είχαμε μέχρι σήμερα για το τι είναι σκουπίδια.
• Σύμφωνα με την Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη «Θεματική Στρατηγική για την Πρόληψη και την Ανακύκλωση των Αποβλήτων» (ΘΣΠΑΑ) δημιουργούνται 250 θέσεις εργασίας ανά 10.000 τόνους αποβλήτων που ανακυκλώνονται, 20-40 αν η ίδια ποσότητα αποτεφρωθεί και 10 αν καταλήξει σε ταφή. Μπορούμε να προσθέσουμε λόγω εμπειρίας μας ότι οι δραστηριότητες επαναχρησιμοποίησης δημιουργούν ως και 500 θέσεις εργασίας ανά 10.000 τόνους υλικών, χωρίς να επηρεάζουν τις θέσεις εργασίας στους τομείς παραγωγής νέων προϊόντων. Επιπλέον, η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση προσφέρουν ευκαιρίες εργασίας και εκπαίδευσης σε άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αγορά εργασίας, όπως για παράδειγμα τα άτομα με ειδικές ανάγκες, περιορισμένες ικανότητες και μακροχρόνια άνεργα.
7. Σοβαρά προβλήματα παραμένουν και απαιτούν γενναίες αποφάσεις και σημαντικές δράσεις
Είναι φανερό ότι η πορεία της ανακύκλωσης στη χώρα μας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει, όμως, σημαντικότατα βήματα και κατακτήσεις, τα οποία θα πρέπει να επιταχυνθούν αποφεύγοντας ταυτόχρονα τα λάθη, που μπορούν να μας πάνε πίσω. Ως Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης θέλουμε να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον της ανακύκλωσης και σε αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλλουμε με κριτική διάθεση, αλλά και με δημιουργικές προτάσεις και πρωτοβουλίες. Δεν χρειάζεται ούτε μηδενισμός των μέχρι σήμερα προσπαθειών ούτε χαλάρωση και επανάπαυση σε όσα έχουν επιτευχθεί, αλλά ένταση των προσπαθειών, βελτίωση των προγραμμάτων, διόρθωση λαθών, ένταση της ενημέρωσης με εξειδικευμένο και στοχευμένο τρόπο, συνεργασία των κοινωνικών εταίρων και φορέων, δέσμευση από την πολιτική ηγεσία (που σήμερα αδρανεί χαρακτηριστικά), εντονότερη κινητοποίηση των πολιτών και των περιβαλλοντικών – κοινωνικών φορέων
(α) Παρά την ουσιαστική δουλειά που γίνεται από το Γραφείο Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και ¶λλων Προϊόντων του ΥΠΕΧΩΔΕ, από τα περισσότερα εγκεκριμένα εθνικά ή περιφερειακά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης και από την εθνική Επιτροπή Παρακολούθησης Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΕΠΕΔ) υπάρχουν σοβαρές καθυστερήσεις και λανθασμένες επιλογές από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, όπως:
• Εδώ και 2,5 χρόνια είναι έτοιμο το σχέδιο αλλά δεν προχωράει το Προεδρικό Διάταγμα για την δημιουργία του αναγκαίου Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και ¶λλων Προϊόντων, που θα παρακολουθεί και θα οργανώνει όλα τα θέματα σχετικά με την ανακύκλωση και την εναλλακτική διαχείριση στην Ελλάδα. Η δουλειά που πρέπει να κάνει ο Οργανισμός είναι τεράστια και η καθυστέρηση της δημιουργίας του πηγαίνει πίσω όλες τις δράσεις για την ανακύκλωση, δεν επιτυγχάνεται η συστηματική παρακολούθηση και υποστήριξη, όπου χρειαστεί των εγκεκριμένων Συστημάτων, καθυστερούν οι διαδικασίες στην οικονομία για τη δημιουργία πολλών νέων θέσεων απασχόλησης κ.α.
• Επίσης, για 2,5 χρόνια δεν προχωράει το Προεδρικό Διάταγμα για την εναλλακτική διαχείριση των Αποβλήτων από Κατεδαφίσεις, Εκσκαφές και Οικοδομές (μπάζα), παρόλο που και στην περίπτωση αυτή είναι έτοιμο το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος. Μέχρι σήμερα έχουν εξετασθεί από την ΕΠΕΔ και έχει υπάρξει θετική εισήγηση προς τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ για 10 προτάσεις φορέων που επενδύουν σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης και διαχείρισης των μπάζων, οι οποίοι συναντάνε, όμως, σημαντικά εμπόδια στο έργο τους λόγω του νομοθετικού κενού. Όμως, τα μπάζα, που ξεπερνούν τα 5.000.000 τόνους ετησίως, συνεχίζουν να καταλήγουν ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον και να δημιουργούν σοβαρά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, χρεώνοντας το μέλλον για τη διαχείρισή τους.
(β) Στους βιολογικούς καθαρισμούς της Ψυτάλλειας και της Μεταμόρφωσης, με ευθύνη της πολιτείας και της ΕΥΔΑΠ, δεν προβλέφθηκε έγκαιρα ο τρόπος διαχείρισης της τελικής παραγόμενης λάσπης, η οποία μέχρι το 2005 κατέληγε στα ¶νω Λιόσια δημιουργώντας βουνά λάσπης για μελλοντική διαχείριση και συνέβαλε μαζί με το τεράστιο ύψος του βουνού των απορριμμάτων (πάνω από 150 μέτρα ύψος) στη γνωστή κατάρρευση του ΧΔΑ ¶νω Λιοσίων το 2003 και την σημαντική ζημιά σε τμήμα του ΕΜΑΚ, που τότε βρισκόταν υπό κατασκευή. Σήμερα, έχει ήδη δρομολογηθεί πάνω στην Ψυτάλλεια μονάδα αποξήρανσης της λάσπης, που θα ελαχιστοποιεί το βάρος της λάσπης. Όμως, θα πρέπει να συζητηθεί δημοσίως και η τελική κατάληξη αυτής της αποξηραμένης λάσπης.
(γ) Το μεγάλο Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) στο ΧΔΑ των ¶νω Λιοσίων, έπρεπε να λειτουργεί από το 2001 και να επεξεργάζεται 1200 τόνους απορριμμάτων ημερησίως (t/d) και 300 t/d λάσπη από την Ψυτάλλεια. Παράλληλα, το πρόβλημα του ΕΜΑΚ επιδεινώθηκε με τις οικονομικές διαφορές μεταξύ ΕΣΔΚΝΑ – Εργολάβου και ΥΠΕΧΩΔΕ, από το μεγάλο κόστος λειτουργίας του και από το ποιος θα το επωμισθεί, καθώς από το ποιος θα αναλάβει τη διαχείρισή του. Για αρκετό διάστημα λειτούργησε σε πιλοτική βάση, προσπαθώντας να επιτύχει τις ποιοτικές προδιαγραφές των διαχωρισμένων υλικών για τις οποίες σχεδιάσθηκε, και ταυτόχρονα παράγοντας μεταξύ άλλων σημαντικές ποσότητες RDF (πλαστικά, χαρτιά και άλλα καύσιμα υλικά από τα απορρίμματα), τις οποίες δεν είναι εύκολο να τις διαθέσει. Επειδή τα απορρίμματα που πηγαίνουν στην μονάδα μηχανικής ανακύκλωσης (ΕΜΑΚ) προέρχονται από το ανακάτεμα όλων των σκουπιδιών (οργανικά, αποφάγια, υλικά συσκευασίας, χαρτιά κα) η ποιότητα των υλικών όπως το χαρτί και τα πλαστικά δεν είναι καλή για την ανακύκλωση και έτσι μετατρέπονται σε ένα ανάμεικτο υλικό, το RDF που η μόνη λύση για αυτό είναι να υποκαταστήσει το μαζούτ σε κλιβάνους ειδικών μονάδων. Επειδή δημιουργούνται προβλήματα κατά την καύση του και απαιτεί ειδικές ρυθμίσεις και βελτιωμένα συστήματα αντιρρύπανσης π.χ. σε αδειοδοτημένες για αυτό τσιμεντοβιομηχανίες, άρα και αυξημένο κόστος για να διατεθεί σε αυτές, ώστε να θεωρηθεί ότι γίνεται (ενεργειακή) αξιοποίησή του.
(δ) Αν γίνονταν διαλογή στην πηγή, πριν τα σκουπίδια οδηγηθούν στη μονάδα μηχανικής ανακύκλωσης, δεν θα προέκυπταν αυτές οι τεράστιες ποσότητες των «υπολοίπων», που αποτελούνται σε σημαντικό ποσοστό από χαρτιά και πλαστικά, που επειδή ανακατεύθηκαν με ζουμιά και άλλα υλικά, δεν ανακυκλώνονται πια εύκολα ως πρώτες ύλες. Αλλά είναι ακόμα πιο σοβαρό αυτό που έγινε για το 2005, με ευθύνη του ΥΠΕΧΩΔΕ στα τέλη του 2006 και για το οποίο η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης επισήμανε έγκαιρα και σε όλους τους τόνους τις διαφωνίες της: το ΥΠΕΧΩΔΕ θεώρησε - χωρίς αυτό να τεκμηριώνεται από πουθενά - ότι μια ποσότητα 41.000 τόνων ανάμεικτων υλικών που προέκυψε το 2005 από το ΕΜΑΚ μπορεί να υπολογιστεί ως αξιοποίηση με τη χρήση αυτών των υλικών μέσα στο χώρο ταφής ως «τοιχεία» και πολύ περισσότερο που για αυτή τη χρήση έπρεπε να καταβληθεί στον ΕΣΔΚΝΑ το ποσό των 4.000.000 Ευρώ, από τα χρήματα που συγκεντρώνονται από τους υπόχρεους παραγωγούς και διακινητές συσκευασιών για αποτελεσματική ανακύκλωση ή έστω πραγματική (ενεργειακή) αξιοποίηση. Μια τέτοια χρήση υλικών μέσα στο χώρο του ΧΥΤΑ δεν αποδεικνύεται από καμμία μελέτη ή από τη νομοθεσία ότι είναι πράγματι «αξιοποίηση» με τον ορισμό που δίνει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η ΕΠΕΔ δεν έχει ενημερωθεί αναλυτικά πως προέκυψε αυτό το ποσό και πως αιτιολογείται η δαπάνη αυτή.
Μέχρι τώρα υπήρχε δέσμευση ότι από τα χρήματα που συγκεντρώνονται από τους υπόχρεους θα χρηματοδοτείται η απόκτηση υποδομών, η αγορά και δωρεάν παραχώρηση κάδων και οχημάτων για τους δήμους και γενικά η επέκταση των προγραμμάτων συλλογής για ανακύκλωση, σε τελική ανάλυση όμως το επιπλέον κόστος που προκύπτει είτε αυτό αφορά τους ΟΤΑ είτε τα εμπορικά και βιομηχανικά απόβλητα συσκευασίας για την επίτευξη υψηλότερων στόχων ανακύκλωσης κι αξιοποίησης. Θα ήταν απαράδεκτο να επαναλειφθεί κάτι τέτοιο και για μια ποσότητα 60.000 τόνων που παρήχθη το 2006 ως RDF και να πληρωθούν στο ΕΣΔΚΝΑ για τη χρήση του ως «τοιχεία» μέσα στον χώρο ταφής άλλα 6.000.000 Ευρώ.
(ε) Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης επιμένει στη μέγιστη δυνατή διαλογή στην πηγή και στην ελαχιστοποίηση των παραγόμενων υπολειμμάτων (συμπεριλαμβανομένου του RDF που μπορεί μεν να καεί για την παραγωγή ενέργειας κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, αλλά αφενός συνεπάγεται σημαντικό κόστος και αφετέρου έτσι σπαταλώνται πρώτες ύλες που δεν έχουν επιστρέψει στην παραγωγή). Η βέλτιστη διαλογή στην πηγή είναι προτιμότερη τόσο από την άποψη της ποιότητας των ανακυκλώσιμων υλικών όσο και από οικονομική άποψη.
(στ) Αν και βρίσκονται σε εξέλιξη πολλά προγράμματα ενημέρωσης και πληροφόρησης των πολιτών στους ΟΤΑ που υλοποιούνται προγράμματα ανακύκλωσης, απαιτείται μεγαλύτερη και πιο ουσιαστική προσπάθεια των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης, των ΟΤΑ αλλά και των ίδιων των πολιτών και των κοινωνικών φορέων. Τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα τα ηλεκτρονικά μπορούν να παίξουν ουσιαστικό ρόλο, αν και μέχρι σήμερα έχουν θίξει αυτά τα θέματα μόνο ελάχιστα και αποσπασματικά.
8. Να πούμε ξεκάθαρο όχι στην καύση, ναι στη μείωση κι ανακύκλωση των αποβλήτων
Τελευταία επανέρχεται και το θέμα της καύσης ως μια «μαγική λύση» που θα εξαφανίσει τα σκουπίδια μας. Υπάρχουν όμως κάποια αρχικά θέματα πριν συζητήσει κάποιος για την καύση των απορριμμάτων, τα οποία νομίζουμε αγνοούνται από όσους με καλή, ίσως, πρόθεση θέτουν θέμα καύσης (αν και βέβαια υπάρχουν ισχυρά λόμπι που προωθούν αυτή την τεχνολογία):
(α) Δεν υπάρχει μαγική λύση που να μας απαλλάσσει χωρίς κόπο από τα σκουπίδια, όποια λύση και αν επιλέγουμε. Η ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων είναι απαραίτητη και η τεχνολογία θα έρθει συμπληρωματικά να υποβοηθήσει στη βάση επιλογών που έχουμε όμως κάνει. Η καύση, λοιπόν, πρέπει να αντιμετωπίζεται μέσα από αυτή την οπτική. ΚατΆ αυτή την έννοια έχει μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα αλλά δεν είναι μαγική λύση όπως τείνουν να νομίζουν μερικοί. Η μείωση των σκουπιδιών, η αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης είναι μονόδρομοι σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και εντελώς αναγκαίο «κακό» σε μια χώρα που δεν έχει την πολυτέλεια να σπαταλάει φυσικούς πόρους που δεν διαθέτει. Αλλά τότε, πώς θα είναι οικονομικά βιώσιμη μια μονάδα καύσης που πρέπει να παράγει αντί να καταναλώνει ενέργεια, αν μέσα από τα σκουπίδια αφαιρούνται τα «καύσιμα» (αλλά ανακυκλώσιμα) υλικά, όπως το χαρτί και τα πλαστικά;
(β) Η τεχνολογία της καύσης, όπως και κάθε άλλη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, εξελίσσεται και οι τεχνικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές για την εφαρμογή της εξελίσσονται, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εξαφανίστηκαν τα περιβαλλοντικά και άλλα προβλήματα που προκαλεί η καύση. Πριν ληφθεί, λοιπόν, οποιαδήποτε απόφαση που είναι δεσμευτική για τα επόμενα 15-20 χρόνια, πρέπει κανείς να έχει σταθμίσει επακριβώς τις συνέπειες και τα προβλήματα που πρέπει να επιλύσει. Αν σήμερα δεν βρίσκεται εύκολα χώρος ταφής, πόσο εύκολο είναι όσοι σήμερα διαμαρτύρονται για ένα ΧΥΤΑ, να δεχτούν στην αυλή τους μονάδα καύσης καθώς και χώρο ταφής τοξικών υπολειμμάτων;
(γ) Όσο πιο αυστηρό γίνεται το πλαίσιο εφαρμογής μιας τεχνολογίας, όπως είναι η καύση, τόσο πιο μεγάλο είναι το κόστος που συνεπάγεται η επιλογή κατασκευής και λειτουργίας μιας μονάδας καύσης. Μεταξύ άλλων, πρέπει λοιπόν να σταθμίσει κανείς τι και πόσο είναι διατεθειμένος να πληρώσει για μια τεχνολογική λύση, όπως η καύση, για να περιορίσει το πρόβλημα της ταφής των απορριμμάτων. Πρέπει να εκτιμήσει λοιπόν σωστά τα συνοδευτικά μέτρα και κόστη που συνεπάγεται μια καύση (δημιουργία και λειτουργία ειδικών χώρων ταφής για υπολείμματα, που είναι πλέον αυξημένης τοξικότητας, διαχείριση φίλτρων και άλλου υλικού ως τοξικών αποβλήτων, εφαρμογή κανονισμών που ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας). Θα δέχονταν εύκολα η κοινωνία να αυξηθούν κατακόρυφα τα τέλη καθαριότητας που συνεπάγεται μια εγκατάσταση καύσης και μέχρι πόσο θα μπορούσαν να πληρώνουν οι πολίτες;
(δ) Η καύση είναι μια τεχνολογία που προϋποθέτει – για να περιοριστούν αλλά όχι να εξαφανιστούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία – πολύ καλή οργάνωση, τεχνογνωσία και άκαμπτη εφαρμογή κανόνων (διαλογής, σταθερής ποιότητας του προς καύση υλικού, εκπαίδευσης, λειτουργίας της μονάδας). Μια αστοχία σε αυτό θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες στην όλη διαχείριση. Το να κλείσει μια βδομάδα ένας χώρος ταφής είναι σοβαρό πρόβλημα. Το να αχρηστευθεί ή να αστοχήσει μια μονάδα καύσης θα είναι η καταστροφή, γιατί δεν θα υπάρχει εναλλακτική λύση. Είναι σε θέση οι όποιοι φορείς διαχείρισης να αναλάβουν μια τέτοια ευθύνη για τα επόμενα είκοσι ή τριάντα χρόνια; Δυστυχώς, η εμπειρία μας δείχνει (μονάδα μηχανικής ανακύκλωσης στα Λιόσια, μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στην Ψυττάλεια) ότι υπάρχει στη χώρα μας σοβαρό θέμα αξιόπιστης διαχείρισης ακόμα και σχετικά πιο απλών μονάδων. Τι μας διαβεβαιώσει ότι δεν θα επαναληφθεί η τραγωδία;
(ε) Η συζήτηση για την καύση (με όποιες παραλλαγές της) έχει ανοίξει αλλά ένας δημόσιος διάλογος θα πρέπει να είναι βασισμένος σε πραγματικά στοιχεία και τη διεθνή εμπειρία, κάτι που δεν συμβαίνει μέχρι τώρα. Ας μην ξεχνάμε, πάντως, ότι ναι μεν κατασκευάζονται νέα εργοστάσια καύσης, αλλά πολλά περισσότερα κλείνουν ή έχουν αστοχήσει παγκοσμίως και κυρίως τα νέα σχέδια είναι περιορισμένα (από 56 προτάσεις στη Βρετανία, μόνο μία έχει φτάσει να συζητιέται). Στις περισσότερες χώρες (ιδιαίτερα στην Α. Ευρώπη και την Ασία) υπήρξαν μεγάλες αστοχίες που άφησαν ατελείωτα έργα και μεγάλα χρέη στις κοινωνίες. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι η πρώτη ελληνική μονάδα καύσης απορριμμάτων που λειτούργησε στη Ζάκυνθο αντιμετώπισε τεράστια προβλήματα λειτουργίας και καταστράφηκε τελικά μερικούς μήνες μετά, από πυρκαγιά!
(στ) Στη συζήτηση για τη διαχείριση των αποβλήτων πρέπει να εμπλακεί η κοινωνία αλλά το περιεχόμενο της συζήτησης πρέπει να αφορά τη συνολική πολιτική διαχείρισης των αποβλήτων και όχι το τελευταίο στάδιο της. Η συζήτηση (δημόσια, άμεση αλλά και μέσω των ΜΜΕ) και οι θέσεις που εκφράζονται πρέπει να αφορούν στο πώς θα μειώσουμε δραστικά την ποσότητα των αποβλήτων που θα πάνε για ταφή, πως θα επανεντάξουμε σε μια κυκλική οικονομία (με επαναχρησιμοποίηση κι ανακύκλωση) τα υλικά που σήμερα καταλήγουν στα άχρηστα, πώς θα αλλάξει το μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης για να γίνει πιο βιώσιμο και τέλος, βέβαια, στο που θα πάνε τα υπολείμματα με ασφαλή τρόπο. Η συζήτηση δεν μπορεί να είναι του στυλ «όχι σε μας τα απόβλητα, να πάνε αλλού» γιατί δεν υπάρχει «κάπου αλλού».
(ζ) Να ξεκινήσει τώρα μαζικά η διαλογή των οργανικών υλικών (αποφάγια, κλαδέματα) στην πηγή και η κομποστοποίησή τους είτε σε επίπεδο οικιάς (οικιακή κομποστοποίηση) είτε σε επίπεδο Δήμου. Στην Αττική για παράδειγμα 3-5 μονάδες κομποστοποίησης θα μείωναν του λάχιστον κατά 40-45% την ποσότητα των αποβλήτων και σε συνδυασμό με την ανακύκλωση των συσκευασιών και του έντυπου υλικού (εφημερίδες, περιοδικά κα) καθώς και των αποβλήτων από οικοδομές – εκκσκαφές και κατεδαφίσεις θα μπορούσαν να περιορίσουν τα σκουπίδια μας σε ένα ποσοστό υπολειμμάτων της τάξης του 20%. Έτσι κι αλλιώς έχουμε ως χώρα την υποχρέωση να μειώσουμε άμεσα την ποσότητα των οργανικών που καταλήγουν σε χώρους ταφής αποβλήτων.
9. Σύστημα κοστολόγησης των αποβλήτων που προωθεί τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση κι ανακύκλωση
Η κοστολόγηση των αποβλήτων πρέπει να στηριχθεί σε άλλες αρχές. Σήμερα ο πολίτης πληρώνει τέλη καθαριότητας με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας ή της επιχείρησής του, την αντικειμενική αξία της περιοχής ή το είδος της δραστηριότητας, παράμετροι εντελώς άσχετοι με την παραγωγή των αποβλήτων. Οι Δήμοι καταβάλουν στον διαχειριστή του ΧΥΤΑ κόστος με βάση το πληθυσμιακό κριτήριο, κυρίως. Με την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών διαλογής και ανακύκλωσης, η κοστολόγηση πρέπει να στηριχθεί στην αρχή «πληρώνω ανάλογα με τα απόβλητα που παράγω», ώστε να υπάρχουν ισχυρά οικονομικά εργαλεία για τη μείωση των αποβλήτων που δεν αξιοποιούνται.
Τέλη καθαριότητας για τους δημότες: Ο δημότης (νοικοκυριό ή επιχείρηση) πρέπει να πληρώνει με βάση την ποσότητα των αποβλήτων που πετάει και δεν αξιοποιεί, ένα σύστημα που εφαρμόζεται σε πάρα πολλές περιοχές με απλά ή πιο σύνθετα συστήματα. Π.χ. θα μπορούσε ο πολίτης να πληρώνει τα τέλη μέσω της αγοράς ειδικών σάκων για τα υπολείμματα, ώστε να πληρώνει λίγα χρήματα αν ευθύνεται για την παραγωγή λίγων αποβλήτων ή περισσότερα αν δεν συμβάλει στη μείωση κι αξιοποίηση των αποβλήτων.
Χρέωση τελών για Δήμους: Οι Δήμοι πρέπει να πληρώνουν πιο ακριβά κάθε τόνο αποβλήτων που καταλήγει για ταφή, ώστε να έχουν ισχυρό κίνητρο για ελαχιστοποίηση των παραγόμενων αποβλήτων.
Εισφορές παραγωγών-διακινητών προϊόντων: Οι παραγωγοί και διακινητές προϊόντων, με βάση την νέα νομοθεσία «περί ευθύνης του παραγωγού για ολόκληρο τον κύκλο ζωής των προϊόντων», πρέπει να εξασφαλίζουν με τις εισφορές τους την οικονομική βιωσιμότητα της συλλογής κι επεξεργασίας των αποβλήτων τους. Κατά συνέπεια έχουν οικονομικό κίνητρο να μειώσουν την ποσότητα αλλά και την επικινδυνότητα των αποβλήτων προϊόντων τους, αφού η μείωση των αποβλήτων θα συνεπάγονταν και μείωση του κόστους εναλλακτικής διαχείρισης και κατά συνέπεια της εισφοράς στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης που καλούνται να καταβάλουν.
Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
Μαμάη 3 - 10440 Αθήνα
τηλ: 2108224481
http://www.ecorec.gr
e-mail: info@ecorec.gr
.
ecocrete.gr . |
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΘΡΩΝ
Cavo Sidero
