Συμμετοχή στη δημόσια διαβούλευση που ξεκίνησε για το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης 2007-2013, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
Παρότι, η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί τη βάση για την αειφόρο ανάπτυξης, σε καμιά περίπτωση όμως, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όχημα για την αποκλειστική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη μιας χώρας και ειδικότερα της Ελλάδας. Παρόλα αυτά, ακόμη και σήμερα βλέπουν το φως της δημοσιότητας και προωθούνται περιβαλλοντικές στρατηγικές που μπορούν να μας γυρίσουν πολλά χρόνια πίσω, τότε που τα ζητήματα του περιβάλλοντος είχαν προμετωπίδα και μόνο την οικονομική διάσταση με στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους. ¶λλωστε, δεν είναι λίγα εκείνα τα νομοθετήματα ή και σχέδια νόμου που αντιλαμβάνονται την περιβαλλοντική διάσταση ως οικονομικό θέμα, απόθεμα οικονομικό όπως λέγουν, αλλά και πράγμα.
Αξίζει να θυμηθούμε, τις διαδικασίες που έχουν ξεκινήσει για τον αποχαρακτηρισμό των δασών και των δασικών εκτάσεων μέσα από την αναθεώρηση του Καταστατικού Χάρτη της χώρας, το θεσμικό πλαίσιο για τα λατομεία, το σχέδιο νόμου για τον αιγιαλό και την παραλία, τους σχεδιασμούς για μια υδροβόρα και άκρατη τουριστική ανάπτυξη με τεράστιες μονάδες και γήπεδα γκολφ, τις συζητήσεις για δημιουργία τεράστιων διαμετακομιστικών και εμπορευματικών λιμανιών, για εξαγγελίες δημιουργίας μικρών και μεγάλων φραγμάτων στα φαράγγια και τα ψηλώματα, ακόμη και για δημιουργία λιμνοδεξαμενών, εκεί όπου στο μέλλον προβλέπεται ότι δεν θα βρέχει αρκετά.
Το περιβάλλον, όπως αναφέρεται στο πρόσφατο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης 2007-2013, που έχει δοθεί στη δημοσιότητα για διαβούλευση, το θεωρούν μεταξύ των άλλων και ως "οικονομικό απόθεμα". Αν μη τι άλλο η παραδοχή και μόνο αυτή μας γυρίζει δεκαετίες πίσω, όταν δεν είχαμε αντιληφθεί τη σημαντικότητα της περιβαλλοντικής μας ταυτότητας, όταν το περιβάλλον και η προστασία του ήταν στα αζήτητα και ασχολούνταν με αυτό οι λεγόμενοι τότε ρομαντικοί "οικολόγοι", ενώ ο υπέρ πάντων αγώνας της πολιτείας ήταν να προσελκύσει "τουριστικό ρεύμα", επενδύσεις για μεγάλες τουριστικές μονάδες, εκχωρήσεις δασικών και παραλιακών εκτάσεων, οικοπεδοποίηση από τη μία άκρη της χώρας μέχρι την άλλη, βιομηχανικά συγκροτήματα κ.ά.
Το πρόσφατο σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη, μεταξύ των άλλων επισημαίνει αδυναμίες, αστοχίες και ελλείψεις και οριοθετεί στόχους και δράσεις εφαρμογής για τις αναμενόμενες περιβαλλοντικές προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε ως χώρα. Όμως, η στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών και η εκπαίδευσή τους, ιδιαίτερα των περιφερειακών είναι απελπιστικά πτωχή, η διασύνδεση των εμπλεκόμενων Υπουργείων σχεδόν ανύπαρκτη και πρόσθετα από το υπόψη σχέδιο απουσιάζει και η οικονομική υποστήριξη για τις αναφερόμενες ως αναγκαίες δράσεις. Ενδεικτικές είναι ακόμη και οι κάθε είδους υστερήσεις στην εφαρμογή ή και στην προσαρμογή της Εθνικής με την Κοινοτική νομοθεσία.
Επίσης, ορισμένες απόψεις χρειάζονται εκ βάθρων αναδιατύπωση (κεφάλαιο 4), καθόσον με τη υπάρχουσα διατύπωση, υποβαθμίζεται η ουσιαστική προστασία και η διατήρηση του περιβάλλοντος ως στρατηγικού στόχου. Για παράδειγμα, δεν μπορείς να παραβλέπεις την υποχρέωση όλων για επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων και από την άλλη να θεωρείς ότι η προστασία και αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος αποτελούν βάση για την επίτευξη των στόχων που δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από το περιβάλλον. Και φαίνεται ότι είναι λίγο-πολύ οξύμωρο να μιλάμε για Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής, όταν και οι πλέον μη εξοικειωμένοι με τις περιβαλλοντικές έννοιες, οφείλουν να γνωρίζουν ότι το περιβάλλον συνιστά αναντικατάστατο οικολογικό απόθεμα για τη χώρα μας, το οποίο πάντοτε δεν ανανεώνεται. Αντίθετα, όταν μιλάμε και έχουμε να κάνουμε με οικονομικά αποθέματα, αυτά εκ των πραγμάτων υπόκεινται σε ανανέωση.
Εξάλλου, το ελληνικό περιβάλλον και τα περιβαλλοντικά ζητήματα που θα μας απασχολήσουν στο μέλλον ως χώρα και ως κοινωνία, δεν είναι μόνο τα απόβλητα και τα λύματα, για να δίνονται μέσα στο υπόψη σχέδιο τόσες πολλές λεπτομέρειες γι' αυτά. Επίσης, πουθενά δεν αναφέρεται στο Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη 2007-2013, τι θα γίνει με τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή της νομοθεσίας για τους Φορείς Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών, το Υδατικό Περιβάλλον, τη Διαχείριση και την Οικολογική ποιότητα των νερών, τις Πλημμύρες, τα Διασυνοριακά νερά, την ολοκληρωμένη πολιτική για την προστασία των Εδαφών, πως θα προσαρμοστεί η χώρα μας στις επερχόμενες Κλιματικές Αλλαγές;
Πέρα από αυτά, πουθενά δεν φαίνεται ότι υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική για τις αναγκαίες συνεργασίες με συναρμόδια Υπουργεία και φορείς, αλλά ούτε αγγίζονται ο ουσιαστικός και ξεκάθαρος διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων, καθώς και το συντονιστικό όργανο σε περίπτωση συναρμοδιοτήτων. Και διερωτώνται οι καθ' ύλην αρμόδιοι φορείς, γιατί να υιοθετήσουν τις επιλογές και προτεραιότητες που θέτει το ΥΠΕΧΩΔΕ; Σ' αυτό το τμήμα περιέχονται ζωτικής σημασίας επιλογές και στρατηγικές για τα διάφορα Υπουργεία, που παρουσιάζονται επιλεκτικά, αλλά απουσιάζουν έστω και ενδεικτικοί τρόποι, μέσα, δράσεις και προοπτικές υλοποίησής τους. Όσο για τις περιβαλλοντικές δράσεις σε περιφερειακό επίπεδο τα αντίστοιχα κείμενα του Εθνικού Σχεδίου είναι αποσπασματικά, απουσιάζουν οι προτεραιότητες και αναγκαίες επιλογές σε τοπικό επίπεδο, ενώ υπολείπεται η ενεργή συμμετοχικότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Σε αντιδιαστολή με το Εθνικό Σχέδιο Περιβαλλοντικής Στρατηγικής 2007-2013, παραθέτουμε μερικά στοιχεία από μια πρόσφατη Έκθεση της Βρετανικής Κυβέρνησης για τις περιβαλλοντικές και όχι μόνο προτεραιότητές της τα προσεχή χρόνια σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα. Και σταχυολογούμε τα πιο κάτω. "Ως προϋπόθεση για την αποτελεσματική υλοποίηση των περιβαλλοντικών δράσεων, αναγνωρίζεται η ανάγκη διαμόρφωσης κοινών μακροπρόθεσμων στόχων και ενός σταθερού πλαισίου συνεργασίας μεταξύ των κυβερνήσεων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των επιχειρήσεων και των πολιτών σε όσο το δυνατό μεγαλύτερη κλίμακα".
Κυρίως, αναγνωρίζει η βρετανική έκθεση, ως ζητήματα προτεραιότητας την εμπορία των ρύπων, την ευρύτερη συνεργασία σε θέματα τεχνολογικής ανάπτυξης, την ανάπτυξη δράσεων για τη μείωση της αποψίλωσης των δασών και την πλήρη ενσωμάτωση της κλιματικής αλλαγής στις αναπτυξιακές πολιτικές. Σύμφωνα με το συντάκτη αυτής της έκθεσης, το μήνυμα παραμένει κατά βάση αισιόδοξο, αλλά το πρόβλημα είναι πολύπλοκο με κοινωνικο-οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις. Ωστόσο, η απουσία εποικοδομητικής συζήτησης και η υιοθέτηση ανάλογων προσεγγίσεων, αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική και συνάμα οικονομική πρόκληση για την Ελλάδα, αλλά και τις τοπικές εξουσίες, γιατί είναι απαράδεκτο και επιζήμιο να αγκαλιάζουμε χωρίς προοπτικές ζητήματα μιας δήθεν ανάπτυξης, χωρίς περιβαλλοντικούς όρους ή και τεράστιες υποδομές με αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητα και περιβαλλοντική αδιαφορία.
(πηγή: ΕΣΣΑ 2007-2013,ΥΠΕΧΩΔΕ, 2006, http://www.sternreview.uk, 2006)
Δρ. Θόδωρος Κουσουρής, περιβαλλοντολόγος
e-mail: tkouss@gmail.com
.
ecocrete.gr . |
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΘΡΩΝ
Cavo Sidero
