Προστασία και ανάδειξη

Το πολιτιστικό περιβάλλον της χώρας μας είναι ιδιαίτερα πλούσιο και πολυποίκιλο και αποτελεί έναν, εξίσου με το φυσικό περιβάλλον, ανεκτίμητο και ευαίσθητο πόρο. Η Ελλάδα δεν αποτελεί απλά μία χώρα με πολύ μεγάλη ιστορία αλλά και μια χώρα που ο πολιτισμός της είχε καθοριστικές επιδράσεις στην ανάπτυξη του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού. Η πολιτιστική της κληρονομιά περιλαμβάνει πολύ μεγάλο αριθμό μνημείων διαφόρων εποχών και αρχαιολογικών χώρων. Ορισμένα από αυτά είναι αναγνωρισμένα ως διεθνούς σημασίας.Περιλαμβάνει επίσης μεγάλο αριθμό από ιδιαίτερα αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς και διατηρητέα κτίσματα καθώς και ανθρωπογενή τοπία ιδιαίτερου κάλους. Στην πολιτιστική κληρονομιά ανήκουν επίσης τα ήθη, τα έθιμα και οι λαϊκές παραδόσεις, η γλώσσα και οι φιλοσοφικές αντιλήψεις της κλασικής αρχαιότητας.

Παράλληλα η Ελλάδα έχει να επιδείξει σημαντικά επιτεύγματα στους τομείς της σύγχρονης πολιτιστικής έκφρασης ( μουσική, εικαστικές τέχνες, θέατρο, κινηματογράφο, λογοτεχνία)

Η διατήρηση και ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου και ιδιαίτερα της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας συνδέεται με τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας του έθνους αλλά και με την ακτινοβολία της χώρας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Συνδέεται επίσης με την μεγαλύτερη ανάπτυξη και ποιοτική αναβάθμιση των υπαρχουσών τουριστικών δραστηριοτήτων αλλά και τη δημιουργία νέων δραστηριοτήτων, ήπιας μορφής. Ιδιαίτερη σημασία έχει, να συνδεθεί η προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς με την παράλληλη προβολή άλλων στοιχείων πολιτιστικής έκφρασης και ιδιαίτερα με το θέατρο, την μουσική και τις φιλοσοφικές αντιλήψεις της κλασικής αρχαιότητας.. Ειδικότερα αναγνωρίζεται ότι η ποιότητα του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος των πόλεων και των περιαστικών χώρων καθώς και η ευκολία πρόσβασης σε αυτό αποτελεί σήμερα αναπόσπαστο στοιχείο της ποιότητας ζωής των κατοίκων αλλά και κριτήριο προσέλκυσης νέων οικονομικών δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα εκείνων που απασχολούν προσωπικό με ειδικά προσόντα.

Από πλευράς χωρικής κατανομής τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι βρίσκονται διάσπαρτα στον ελληνικό χώρο με μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στην Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Πελοπόννησο, και Νότιο Αιγαίο ( Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Κρήτη), στα Ιόνια Νησιά, στην Ήπειρο ( Μέτσοβο, Ζαγόρια) και στην Μαγνησία ( Πήλιο Σποράδες).

Ορισμένες περιοχές της χώρας (Δελφοί, Αρχαία Ολυμπία κ.α) έχουν καταφέρει να διατηρήσουν και να αξιοποιήσουν την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά που διαθέτουν, σε συνδυασμό με τη διατήρηση του αξιόλογου φυσικού περιβάλλοντος κύρια επειδή αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας πόρο για την τουριστική βιομηχανία. ¶λλες περιοχές διαθέτουν πλούσια πολιτιστική κληρονομιά που παραμένει αναξιοποίητη είτε λόγω γεωγραφικής θέσης ή δυσκολιών προσπέλασης είτε λόγω γενικότερης υποβάθμισης του περιβάλλοντος τους, είτε λόγω έλλειψης κινήτρων και οικονομικής υστέρησης.

Κίνδυνοι – Απειλές για το πολιτιστικό περιβάλλον

Οι σοβαρότερες απειλές στο πολιτιστικό περιβάλλον της χώρας προέρχονται:

α) Από την ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλεί διάβρωση στα μνημεία, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις όπου το πρόβλημα είναι πολύ οξύ έχουν εκπονηθεί ειδικές μελέτες και ήδη λαμβάνονται προστατευτικά μέτρα.

β) Από τη γενικότερη ρύπανση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος που προκαλείται από την ανάμειξη ασυμβίβαστων μεταξύ χρήσεων γης, τις μεγάλες πυκνότητες με ταυτόχρονο περιορισμό των ελεύθερων –πράσινων χώρων και τα ύψη των κτιρίων, την αναρχία στη μορφή δόμησης συχνά με τη χρήση υλικών αταίριαστων με το περιβάλλον, τις κάθε λογής διαφημιστικές πινακίδες και κακότεχνες επιγραφές, κατασκευές και εγκαταστάσεις στο επάνω οριζόντιο επίπεδο των κτιρίων ( καπνοσυλλέκτες, κεραίες,ηλιακοί θερμοσίφωνες κ.λ.π ) και στους κοινόχρηστους χώρους ( σκάλες, κιόσκια κ.λ.π.) και τα διάφορα απορρίμματα, όλα στοιχεία που μειώνουν το αποτέλεσμα της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα στο ευρύτερο περιβάλλον της.

γ) Από πιέσεις που σχετίζονται με την κερδοσκοπία πάνω στη γή στο σύνολο των πόλεων και των οικισμών της χώρας. Η κερδοσκοπία πάνω στη γή έχει αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την καταστροφή αρχιτεκτονικά αξιόλογων κτισμάτων αλλά και ολοκλήρων οικισμών με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον με αποτέλεσμα την αλλοίωση της φυσιογνωμίας τους και τη μετατροπή τους σε απρόσωπα οικιστικά αθροίσματα.

δ) Από αναπτυξιακές πιέσεις που σχετίζονται με την τουριστική δραστηριότητα. Οι παραδοσιακοί οικισμοί –εκτός από ορισμένους που κηρύχθηκαν έγκαιρα διατηρητέοι με κατάλληλα προστατευτικά μέτρα – δέχονται ισχυρές πιέσεις αλλοίωσης από την τουριστική ανάπτυξη τόσο στο ανθρωπογενές όσο και στο φυσικό περιβάλλον. Τις μεγαλύτερες πιέσεις δέχονται οι παράκτιοι και νησιωτικοί οικισμοί.

ε) Από αυθαίρετη δόμηση που αλλοιώνει τη φυσιογνωμία των παραδοσιακών οικισμών και των ανθρωπογενών τοπίων ιδιαίτερου κάλους. Η αυθαίρετη δόμηση με τις διαστάσεις που έχει προσλάβει στην Ελλάδα έχει συχνά αποβεί καταστροφική σε παραδοσιακούς οικισμούς και ανθρωπογενή τοπία ιδιαίτερου κάλλους.

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
voutirakis@nah-nele.gr

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.