Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι θεσμός του Δημοσίου Δικαίου και ταυτίζεται απόλυτα με την έννοια της Συνταγματικής κατοχύρωσης. Κύριος σκοπός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η διαχείριση των τοπικών κοινών υποθέσεων από ένα αντιπροσωπευτικό όργανο της τοπικής κοινωνίας. Η αναγκαιότητα της είναι μεγάλη και η ευθύνη της μεγαλύτερη, διότι επιφορτίζεται με όλες τις υπηρεσίες της Κεντρικής Διοίκησης και γι’ αυτό το λόγο, ο Δημόσιος Τομέας της οφείλει πολλά.

Ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο ελληνικό κράτος λειτούργησε για πρώτη φορά στην Αρχαία Ελλάδα, στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και αναδείχθηκε ιδιαίτερα κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας από τον Καποδίστρια (16-4-1828). Το 1833 καθιερώθηκε το Σύστημα της ενιαίας διαίρεσης της χώρας σε μονάδες Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εδώ διακρίνουμε σαφή την έννοια της Τοπικής Αυτονομίας.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελείται από την πρωτοβάθμια ΤΑ-τους Δήμους και τις Κοινότητες –και τη δευτεροβάθμια ΤΑ –τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Βάσει του διαχωρισμού, καταρτίσθηκε ο κώδικας Αποκέντρωσης και ανατέθηκε στους Δήμους η ακριβής παρακολούθηση και ανάληψη όλων των υποχρεώσεων που πηγάζουν από κοινωνικούς ή και άλλους νόμιμους ειδικούς λόγους με βάση τον Ν. ΔΝΖ/1912 περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων που ισχύει σήμερα. Οι αρμοδιότητες ης πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης διακρίνονται σε αποκλειστικές, συντρέχουσες
και γνωμοδοτικές και η διάκριση αυτή παίζει σπουδαίο ρόλο στην όλη τους υπόσταση. Από παλαιότερα οι οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης είχαν αρκετές αρμοδιότητες για το περιβάλλον. Τα τελευταία όμως χρόνια τους μεταβιβάστηκαν περισσότερες και νομοθετικά η δυνατότητα να μπορούν να τις ασκήσουν βάσει του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα.

Τα νομοθετήματα που αφορούν τις αρμοδιότητες της πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ειδικά τις περιβαλλοντικές αρμοδιότητες της είναι τα ακόλουθα:

Ο Ν.1650/86 αποτελεί τον πλέον σημαντικό νόμο για την προστασία του περιβάλλοντος. Βάσει του νόμου αυτού, το κύριο βάρος φέρει η Κεντρική Διοίκηση

Στην πρωτοβάθμια ΤΑ αναγνωρίζεται έως κάποιο βαθμό ο ρόλος της και προβλέπεται η δυνατότητα μεταβίβασης αρμοδιοτήτων, βάσει του Ν. 2647/1998 από μια Κεντρική Υπηρεσία (π.χ. Υπουργείο Δημόσιας Τάξης) στην περιφέρεια (ΟΤΑ) και η άσκηση αυτών από την αρμόδια ειδική Υπηρεσία του Δήμου (Δημοτική Αστυνομία) και είναι οι ακόλουθες

1) Προστασία των σπηλαίων,

2) Εφαρμογή διατάξεων για την κοινή ησυχία, την καθαριότητα, την ευκοσμία, την ευταξία και γενικά, την αισθητική των πόλεων.

3) Εφαρμογή του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού ( Γ.Ο.Κ) και των διατάξεών του για επικίνδυνες οικοδομές,

4) Αφαίρεση άδειας οικοδομής για τις ασφαλιστικές εισφορές,

5) Έλεγχος της τήρησης των διατάξεων που αφορούν το υπαίθριο εμπόριο και τις λαϊκές αγορές κ.α,

6) Έλεγχος τουριστικών επιχειρήσεων,

7) Έλεγχος του ωραρίου λειτουργίας κέντρων διασκέδασης και άλλων συναφών καταστημάτων,

8) Ρύθμιση κυκλοφορίας με σήματα και υποδείξεις τροχονόμων,

9) Έλεγχος στάθμευσης αυτοκινήτων,

10) Έλεγχος εκπομπών ρύπων και θορύβων από οχήματα,

11) Έλεγχος και τήρηση των υποχρεώσεων όσων επιτελούν έργα και εναποθέτουν υλικά ή εργαλεία στους δημοτικούς ή κοινοτικούς δρόμους,

12) Έλεγχος για την τήρηση των διατάξεων που αφορούν τη λειτουργία των καταστημάτων και των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος, θεάτρων, κινηματογράφων, ψυχαγωγικών παιδειών και εκμίσθωσης μοτοποδηλάτων,

13) Επίβλεψη εφαρμογής της διακοπής εργασιών λόγω έλλειψης μέτρων ασφαλείας και υγιεινής,

14) Έλεγχος της εφαρμογής διατάξεων που αφορούν την αλιεία στα εσωτερικά ύδατα (λιμνοθάλασσες, λίμνες, ιχθυοτροφεία, ποταμοί).

Επίσης από μια πλειάδα νόμων, προκύπτουν οι παρακάτω περιβαλλοντικές αρμοδιότητες οι οποίες αναφέρονται, επιγραμματικά:

1) Περιβαλλοντικής Υποδομής,
2) Γνωμοδοτικές,
3) Εμπορικές-Οικονομικές-Ελαγκτικές
4) Κατασταλτικές,
5) Πολεοδομικές- Χωροταξικές,
6) Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης
7) Προστασίας και Διαχείρισης του περιβάλλοντος

Βάση αυτών των αρμοδιοτήτων της Τ.Α και όλων των μέσων που παρέχει το Διοικητικό Δίκαιο, δηλαδή η έννομη προστασία του Περιβάλλοντος, μείζον στοιχείο της περιβαλλοντικής προστασίας αποτελεί ο ρόλος του Ενεργού Πολίτη. Το δικαίωμα συμμετοχής των πολιτών στην προστασία του περιβάλλοντος εκλαμβάνεται υπό την ευρεία έννοια του. Ως έννοια, η «Συμμετοχή» νοείται συνήθως ως εμπλοκή των πολιτών, δηλαδή των ατόμων των ευρισκομένων έξω του κυβερνητικού μηχανισμού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.Εννοούμε ακόμη, οποιαδήποτε παρέμβαση στη λήψη διοικητικής απόφασης, όπως για παράδειγμα, κινητοποιήσεις οργανωμένων ομάδων, επιστολές διαμαρτυρίας σε αρμόδιους φορείς από αντιπροσωπείες.

Τα χαρακτηριστικά στοιχεία της συμμετοχής του κοινού για τα περιβαλλοντικά θέματα είναι:

α) Το δικαίωμα της πληροφόρησης,
β) Η συμμετοχή του στη διοικητική διαδικασία λήψης αποφάσεων, και
γ) Η προσφυγή του στα ένδικα μέσα (εθνικά και κοινοτικά –Συνήγορος του Πολίτη) για παραλείψεις και νομικές παραβάσεις εκ μέρους της Διοίκησης

Με βάση τη Συνθήκη του Aarhus (Δανία 1998) –τη γνωστή Συνθήκη σχετικά με την πρόσβαση στις Πληροφορίες, την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη και τη δημόσια συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων σε θέματα περιβάλλοντος – η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε επίσημα την έννοια της «συμμετοχής των πολιτών» σε θέματα περιβάλλοντος δίδεται από τη διάταξη του άρθρου 10 παρ. 1 του Συντάγματος του 2001.

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
voutirakis@nah-nele.gr

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.