ΓΙΑΤΙ Η ΚΡΗΤΗ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Η ΦΛΟΡΙΝΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

«Η Κρήτη μπορεί να γίνει η Φλόριντα της Ευρώπης» – μια δήλωση με βαρύνουσα πολιτική, κοινωνικο-οικονομική και πολιτιστική σημασία όπως και η ίδια δήλωση που έγινε αναφορικά με την Ελλάδα πριν από αρκετά χρόνια. Διαβάζοντας ανάμεσα από τις γραμμές της δεν μπορεί παρά να διακρίνει κανείς το διαρκές αίσθημα κατωτερότητας και την ασίγαστη ξενομανία (οι ξένοι είναι καλύτεροι), τον λανθάνοντα ραγιαδισμό και τον καταστροφικό μιμητισμό που δεν έφεραν τίποτα καλό σ’ αυτό τον τόπο αλλά, αντίθετα, έθαψαν αυτό που τώρα διακηρύσσεται διεθνώς ως η πεμπτουσία της αειφόρου ανάπτυξης: την πολιτιστική ταυτότητα και την τοπική αυτάρκεια. Παρακάτω παραθέτω τους κυριότερους λόγους για τους οποίους η Κρήτη δεν πρέπει να αφεθεί να γίνει η Φλόριντα της Ευρώπης αλλά να παραμείνει (ή μάλλον να επανέλθει σ’) αυτό για το οποίο πλάστηκε: η λεβεντογέννα μεγαλόνησος.

Γιατί δεν πρέπει να γίνει η Κρήτη η Φλόριντα της Ευρώπης;

• Για να μην αποκτήσει όλα τα ελαττώματα αυτής της πολιτείας των ΗΠΑ

Η Φλόριντα, ακόμα και στις ΗΠΑ, δεν είναι πρότυπο προς μίμηση. Αντίθετα, όπως είναι γνωστό, συχνά υποδηλώνει την άναρχη, θορυβώδη, ‘πλαστική’ και μη αυθεντική τουριστική και αστική ανάπτυξη, το συνωστισμό, την καταστροφή υπέροχων (υδρο)βιοτόπων, τα περιβαλλοντικά προβλήματα, την παραβατικότητα κάθε μορφής (εγκληματικότητα, εμπόριο ναρκωτικών, λαθρομετανάστευση, κ.ά.), το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Από αυτά τα προβλήματα δυστυχώς μαστίζεται ήδη αρκετά η Κρήτη, αλλά και οι περισσότερες αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές της χώρας, όπως το δείχνουν συχνά οι στατιστικές, οι μελέτες, τα πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί άραγε να μην απαλειφθούν αυτά τα προβλήματα αλλά να ενταθούν; Για να οικτίρουν ακόμα περισσότερο την Κρήτη όσοι την εκτιμούν και γιατί να εξασθενήσει και να γίνει θύμα πιέσεων;

• Για να μη θάψει αλλά να αναδείξει ακόμα περισσότερο:

Τον ανθρωπογενή πολιτιστικό της πλούτο, αρχίζοντας από τον Μινωϊκό πολιτισμό και φτάνοντας στον 20ο αιώνα (βλ. μεταξύ πολλών άλλων, Α.Θ. Βασιλάκη «Οι 147 πόλεις της αρχαίας Κρήτης», Ηράκλειο Κρήτης, 2000).

Την Κρητική παράδοση στον τρόπο ζωής και τη διατροφή, παγκόσμιο πρότυπο πια, που, αλίμονο, εγκαταλείπεται από τους Κρητικούς για χάρη άλλων προτύπων αλλά ευτυχώς υιοθετείται από άλλους λαούς (!).

Την παράδοση της στη φιλοξενία, στα γράμματα, στις τέχνες, στο εμπόριο που έρχεται από τα βάθη των αιώνων και συνεχίζεται στις μέρες μας με τους επιχειρηματίες της και την πρόοδο της στην τεχνολογία (Forthnet, ΙΤΕ, κ.λπ.).

• Για να μην καταστρέψει περισσότερο

Τη σθεναρή οικονομία της που αντέχει ακόμα παρ’ όλες τις αλλαγές που έχει υποστεί μέσα στο χρόνο

Το περιβάλλον της που στενάζει κάτω το βάρος πλήθους προβλημάτων και καταστροφών

Το πολυδιαφημισμένο Κρητικό τοπίο που κι αυτό έχει αλλοιωθεί τόσο από την ‘ανάπτυξη’ όσο κι από την εγκατάλειψη

Τ’ απάτητα βουνά της, τ’ ακρογιάλια της τα ονειρεμένα, τα φαράγγια και τα οροπέδια της, το κρι-κρι, το δίχταμο, και το φλισκούνι της.

• Γιατί το χρωστά:

Πρώτ’ απ’ όλα στους σημερινούς Κρητικούς και σ’ όλους όσους τη διάλεξαν σαν τόπο και τρόπο ζωής (κι αλλάζουν ακόμα και το επίθετο τους για να ακούγεται Κρητικό!). Και σ’ αυτούς που θα γεννηθούν για να ‘ναι περήφανοι για τον τόπο τους.

Στους Κρητικούς που γέννησε και λάμπρυναν τ’ όνομα της – πολιτικούς με πρώτο τον εθνάρχη Βενιζέλο, διανοούμενους (Μουσούρους, Τσουδερούς, Κορνάρο, Καζαντζάκη, Πρεβελάκη, Γαλανάκη, Καρυστιάνη), καλλιτέχνες (Θεοτοκόπουλο, Θεοφάνη τον Κρήτα, Μαρκόπουλο, Ξυλούρη, Λουδοβίκο των Ανωγείων), επιστήμονες (Καφάτο, Ορφανουδάκη) για να αναφέρουμε μόνο λιγοστούς.

Στους εραστές της απ’ όλες τις μεριές της γης, εύπορους και μη,  που αποζητούν να τη γνωρίσουν και να τη ζήσουν μυθική, ατόφια, αυθεντική, ατίθαση, όμορφη, γενναία και μοναδική. Και που απογοητεύονται όταν έρχονται και δεν βρίσκουν το όνειρο, όταν η διαφήμιση αποδεικνύεται παραπλανητική, όταν βρίσκουν μια Κρήτη πάσχουσα και που γενναία παλεύει να μην υποκύψει στις λαβωματιές της.

• Γιατί Κρήτη ευημερεί κι έχει τη δυνατότητα να γίνει αυτή το πρότυπο και το παράδειγμα

Αποκαθιστώντας την οικονομία και το περιβάλλον της, αξιοποιώντας τον αστείρευτο φυσικό και πολιτιστικό της πλούτο, ξεπερνώντας τα προβλήματα που της φόρτωσε η αλόγιστη ανάπτυξη, τουριστική και μη, τιθασεύοντας τη δυναμική της για να δημιουργήσει πρωτότυπα ‘προϊόντα’, για να ξεχωρίσει κι όχι να μιμηθεί άλλους τόπους ούτε να καταντήσει μεταπράτης  αλλότριων προϊόντων και τρόπων ζωής. Για να είναι ένας άξιος τόπος ζωής για τους κατοίκους της, ένας τόπος φιλοξενίας για πλούσιους και φτωχούς ξένους, κι όχι μόνο ένας κοινός τουριστικός προορισμός όπως τόσοι άλλοι. Για να τη ζηλέψει η Φλόριντα και να θελήσει να γίνει ...η Κρήτη της Αμερικής!

Είναι αλήθεια ότι οι καιροί είναι δύσκολοι, οι αλλαγές ταχύτατες και κρίσιμες, και οι αντοχές των τόπων δοκιμάζονται. Αλλά η πορεία προς το μέλλον δεν είναι μια και μοναδική ούτε μπορεί να ακολουθήσει ολέθριες συνταγές του τύπου «όταν θα σταματήσουν οι επιδοτήσεις στη γεωργία ...μόνο ο τουρισμός είναι η εναλλακτική που έχετε ...». Δυσκολίες υπήρχαν σ’ όλες τις εποχές και οι πορείες που ακολούθησαν οι τόποι που επέζησαν, μέσα σ’ αυτούς κι η Κρήτη, ήταν πάντα διαφορετικές και ανεπανάληπτες. Και σε δύσκολους καιρούς, τα μηνύματα που στέλνονται πρέπει να δείχνουν στη διαφορετικότητα κι όχι στη μίμηση, στην ομογενοποίηση, στη μετάλλαξη σε διεθνοποιημένα πρότυπα,. Να δείχνουν στους ξένους ίσως αλλά στα καλά τους κι όχι στα ελαττώματα τους. Να δείχνουν πως να εγκαταλειφθούν κακές συνήθειες για να πάει ο τόπος μπροστά αντλώντας δύναμη από τις ρίζες του, γιατί μόνο έτσι επιβιώνουν και μεγαλώνουν οι ζωντανοί οργανισμοί.

Να θυμίσω τον αείμνηστο μεγάλο οικονομολόγο Ξενοφώντα Ζολώτα που στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όταν η Ελλάδα εκμοντερνιζόταν και εξευρωπαϊζόταν, άφησε άναυδους τους ακροατές του στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με τους λόγους του στα Αγγλικά φτιαγμένους μόνο με Ελληνικές λέξεις (από τις 50 τόσες χιλιάδες που έχει εξάγει η Ελληνική γλώσσα). Και τον Αριστοτέλη που εν έτει 2005 ακόμα αποτελεί βάση και αναφορά καινούριων επιστημονικών και τεχνολογικών ιδεών σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης (βλ. και το: www.axiosvios.gr)

Ποιος θέλει, λοιπόν, να γίνει η Κρήτη η Φλόριντα της Ευρώπης; Γιατί να ευχόμαστε ένα τέτοιο μέλλον στην Κρήτη που δεν «ήταν νησί, ήταν θεριό που κείτονταν στη θάλασσα, ήταν η γοργόνα, η αδελφή του Μεγαλέξανδρου»;

Ελένη Καπετανάκη-Μπριασούλη
Καθηγήτρια, Τμήμα Γεωγραφίας
Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη
e-mail: e.briassouli@aegean.gr 

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.