Το νερό που λείπει

Οι πρώτες βροχές έκαναν την γη να πρασινίσει. Η Κρήτη ζει το φθινόπωρο μια σύντομη δεύτερη άνοιξη, όπως θα ’λεγε ο μεγάλος Γερμανός βοτανολόγος και μελετητής της ελληνικής χλωρίδας Helmut Baumann. Το νερό, που έλειπε στο μακρύ και άνυδρο καλοκαίρι, πότισε ξανά άφθονο την διψασμένη γη, μόλις ο ουρανός άνοιξε τους κρουνούς του. Χοχλιοί και φθινοπωρινά αγριολούλουδα έσπευσαν να επωφεληθούν από το τέλος της θερινής ξηρασίας

Η φθινοπωρινή άνοιξη δεν είναι όμως για όλους, ούτε και το πρασίνισμα της γης. Τα αποψιλωμένα πρανή των «καθαρισμένων» οικοπέδων έγιναν βούρκος και μερικά κατρακύλησαν προς τα κάτω μεταβάλλοντας τους δρόμους σε λασποδρόμια. Οι ντόπιοι καταφεύγουν στα αυτοκίνητά τους για να γλιτώσουν από την βροχή, όχι όμως και από το μποτιλιάρισμα. Μέσα από τα θαμπωμένα τζάμια των οχημάτων τους βλέπουν τους εναπομείναντες τουρίστες πηδούν αδέξια τις λακκούβες των δρόμων ζητώντας προστασία από τα νερά και τα αυτοκίνητα στα ανύπαρκτα πεζοδρόμια του Ρεθύμνου.

Προσεκτική, όπως κάθε φθινόπωρο, η ΔΕΥΑΡ έβαλε τους φορτωτές να ανοίξουν τα στόμια των οχετών της παντορροϊκής μας αθλιότητας, ώστε τα νερά της βροχής να βρίσκουν, μαζί με τα λύματα, ελεύθερη την διέξοδο προς την θάλασσα. Στις σύντομες ανάπαυλες του καιρού, οι τουρίστες καταλαμβάνουν τις πλαστικές ξαπλώστρες πλάι στους ανοιγμένους οχετούς για να δώσουν την τελευταία τους μάχη με τον ήλιο και το μαύρισμα. Συνύπαρξη ομβρίων, λυμάτων και ανθρώπων στο πλαίσιο μιας ιδιότυπης πολυπολιτισμικότητας;

Οι ξαφνικές βροχές του φθινοπώρου γενούν και άλλες σκέψεις. Η Κρήτη έχει άφθονα νερά, αλλά το νερό είναι άνισα κατανεμημένο στον χώρο και τον χρόνο. Βρέχει στον βορρά, δεν βρέχει στον νότο. Οι βροχοπτώσεις είναι άφθονες στα δυτικά, φτωχές στα ανατολικά. Το καλοκαίρι δεν βρέχει σχεδόν καθόλου, το μεγαλύτερο μέρος των βροχών πέφτει τον χειμώνα. Νερό, όπως είπαμε, υπάρχει άφθονο στην Κρήτη, αλλά το νερό λείπει. Τι φταίει; Φταίει η κακοδιαχείριση, φταίει η διάσπαρτη δόμηση, φταίνε οι κλοπές του νερού, φταίνε πάνω απ’ όλα  οι απώλειες του δικτύου.

«Είναι σαν να θέλουμε να φάμε ένα φρούτο και για να το φτάσουμε, κόβουμε το κλαδί πάνω στο οποίο φυτρώνει», με αυτά τα λόγια περιέγραψε την κατάσταση που επικρατεί στην διαχείριση του νερού ο Πέτρος Λυμπεράκης, βιολόγος και ερευνητής στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο, στην ραδιοφωνική εκπομπή του Περιβαλλοντικού.  Γιατί τι άλλο παρά κόψιμο του κλαδιού είναι το Φράγμα των Ποταμών ή η μεταφορά στο Ρέθυμνο του νερού από την λίμνη του Κουρνά;

Το νερό είναι ένα μυστήριο υγρό. Είναι ατελείωτο αλλά περιορισμένο. Χωρίς το νερό δεν θα υπήρχε ζωή.  Ατελείωτο είναι γιατί  ανανεώνεται συνεχώς. Περιορισμένο γιατί η ανανέωση αργεί και εμείς το θέλουμε εδώ και τώρα, όχι μόνο στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα που επιθυμούμε. Και αυτό δεν μας βγαίνει πάντα.

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια γεώτρηση κοντά στην θάλασσα. Πόσο νερό μπορούμε να αντλήσουμε; Τόσο όσο είναι δυνατόν να ανανεωθεί από το νερό της βροχής, θα ’λεγε κανείς. Σωστό ή λάθος;

Σωστό, αν δεν υπάρχουν σοβαρές εποχιακές διακυμάνσεις στην άντληση και την ανανέωση και αν δεν μας νοιάζει τίποτε άλλο παρά να έχουμε το νερό που εμείς οι ίδιοι χρειαζόμαστε (ή πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε). Λάθος αν υπάρχουν σοβαρές εποχιακές διακυμάνσεις . Λάθος, αν μας νοιάζει η διατήρηση της άγριας χλωρίδας και πανίδας.

Το πρώτο λάθος είναι ότι αν δεν λάβουμε υπόψη τις εποχιακές διακυμάνσεις στην άντληση και την ανανέωση κινδυνεύουμε να δούμε σε κάποια χρονική στιγμή να πέφτει και το θαλασσινό νερό να εισβάλει και να εκτοπίζει το γλυκό. Και τότε αντίο γεώτρηση για μερικές τουλάχιστον δεκαετίες. Έτσι έγινε στην γεώτρηση του Πλατανιά. Το νερό το αντλούμε κυρίως το καλοκαίρι, αλλά αυτό ανανεώνεται από τις βροχές του χειμώνα. Κάποτε η στάθμη έπεσε περισσότερο απ’ όσο έπρεπε και στην συνέχεια ακούσαμε τον κ. Δήμαρχο να ανακοινώσει με βαριά και θλιμμένη φωνή στα ραδιόφωνα ότι δυστυχώς την γεώτρηση την χάσαμε. Είναι το κλαδί που κόψαμε για να φάμε το φρούτο, όπως θα έλεγε και ο κ. Λυμπεράκης.

Το δεύτερο λάθος είναι ότι δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο και ότι το νερό το χρειαζόμαστε, όχι μόνο εμείς αλλά και όλα  τα άλλα πλάσματα του Θεού. Χωρίς νερό δεν θα υπήρχαμε, χωρίς νερό δεν θα υπήρχαν ούτε αυτά. Αν τους στερήσουμε τις πηγές γλυκού νερού θα πάψουν να υπάρχουν και ο κόσμος μας θα έχει γίνει φτωχότερος.

Σωστή διαχείριση σημαίνει ακριβώς να μη κόβουμε το κλαδί για να φάμε το φρούτο και ότι το φρούτο θα πρέπει να το μοιραζόμαστε δίκαια με τους υπόλοιπους κατοίκους αυτού του κόσμου ή όπως θα το διατύπωναν οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών, «το νερό αποτελεί έναν ανανεώσιμο αλλά περιορισμένο φυσικό πόρο που θα πρέπει να διαχειριζόμαστε, συνυπολογίζοντας  και την «οικολογική» του χρήση». Αυτό ακριβώς απαιτεί και η οδηγία-πλαίσιο για το νερό που καλούμαστε να εφαρμόσουμε.

Δήμος Τσαντίλης

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.