Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ

Σήμερα η ανθρωπότητα έχει καταφέρει να συνδυάσει περισσότερο από κάθε άλλη φορά τους φόβους που απειλούν την ύπαρξή του. Τον φόβο των ενόπλων συρράξεων με αυτόν της τρομοκρατίας. Αυτά τα θέματα ήταν στην ατζέντα της διάσκεψης κορυφής του Ο.Η.Ε. που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες ημέρες στη Νέα Υόρκη παρουσία των ηγετών όλου του κόσμου. Στις πεντάλεπτες ομιλίες τους, οι πρόεδροι Πούτιν και Μπούς, απηύθυναν έκκληση για την συστράτευση όλων εναντίον της τρομοκρατίας και των ένοπλων συρράξεων κυρίως στην Αφρική, ενώ ο πρωθυπουργός της Τανζανίας και της Ελλάδας, προχώρησαν ένα βήμα περισσότερο, προτρέποντας τους ισχυρούς της γης ν 'αναζητήσουν την λύση στα προβλήματα αυτά, μέσα από τα αίτια που προκαλούν τη βία που εκδηλώνεται

Με την μια ή την άλλη μορφή. Η διαφορά των δύο απόψεων είναι τεράστια, γιατί οι μεν αντιμετωπίζουν αυτές τις καταστάσεις βίας, με την βία και την ισχύ των όπλων, ενώ οι δε θεωρούν ότι αν βρούμε τα αίτια της βίας και βοηθήσουμε με την κατανόηση και την παροχή βοήθειας τους εξαθλιωμένους λαούς, θα κάνουμε το πρώτο βήμα για την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια.

Υπάρχει όμως και ή άλλη όψη του νομίσματος των ένοπλων συγκρούσεων και της τρομοκρατίας, η οποία απαιτεί μια άλλη διάσκεψη κορυφής για να αντιμετωπισθεί : «αυτή δεν είναι άλλη από τον εφιάλτη της περιβαλλοντικής καταστροφής», γεγονός που, αλίμονο, αποδείχθηκε περίτρανα άλλη μια φορά στις τελευταίες ένοπλες συγκρούσεις του 20ου Αιώνα και στις - νέου τύπου - στρατιωτικές επιχειρήσεις «ηθικού», «ανθρωπιστικού»και «απελευθερωτικού» χαρακτήρα, τις οποίες πρόσφατα γνωρίσαμε.

Μόνο κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών στην Ο.Δ. της Γιουγκοσλαβίας, για παράδειγμα, πραγματοποιήθηκαν από τις 24 Μαρτίου μέχρι 8 Ιουνίου του 1999, 35. 000 αεροπορικές επιθέσεις από περισσότερα από χίλια αεροπλάνα και 206 ελικόπτερα. Χρησιμοποιήθηκαν περισσότεροι από 10.000 πύραυλοι με 79.000 τόνους εκρηκτικών κατασκευασμάτων από υλικά, όπως ο γραφίτης και το αμπεπλουτισμενο ουράνιο. Μόνο η παραγωγή αερίων καύσης από τις πτήσεις των Νατοϊκών αεροπλάνων κατά τη διάρκεια της επέμβασης ξεπερνά τη μόλυνση που επιφέρουν για εξ μήνες τα αυτοκίνητα σε μια μέση ευρωπαϊκή πόλη. Στο Ιράκ δεν μπορεί να γίνει αποτίμηση γιατί μετά τους βομβαρδισμούς οι εμφύλιες συρράξεις συνεχίζονται.

Καθόλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας ο πόλεμος έχει αφήσει τα σημάδια του, μερικές φορές μάλιστα εξαιρετικά μακράς διαρκείας, επάνω στο ανθρώπινο περιβάλλον. Ακόμη και σήμερα, μερικά πεδία μαχών των δύο παγκοσμίων πολέμων του 20ου Αιώνα, παραμένουν ακατάλληλα για την καλλιέργεια ή επικίνδυνα στον πληθυσμό λόγω αντικειμένων, κυρίως ναρκών και βλημάτων, που δεν εκρύχθηκαν ποτέ και βρίσκονται ακόμα ενσωματωμένα στη γη. Κατά τη διάρκεια των εργασιών κωδικοποίησης του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου (Δ.Α.Δ.), που εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια των ενόπλων συγκρούσεων, έμφαση δόθηκε για τον παραπάνω λόγο και στην προσπάθεια προστασίας του ανθρωπίνου περιβάλλοντος, γεγονός το οποίο αποτελεί μία φυσική και λογική εξέλιξη.

Φυσική εξέλιξη, καθόσον οι τάσεις που διαμορφώνουν τους κανόνες δικαίου τους εφαρμόσιμους σε περίοδο ειρήνης επηρεάζουν συχνά και την ανάπτυξη και εξέλιξη του «δικαίου του πολέμου», και λογική εξήγηση, αν ληφθεί υπόψη η εξαιρετικά σοβαρή περιβαλλοντική ζημιά που προκαλείται από ορισμένες μεθόδους και μέσα των σύγχρονων εχθροπραξιών. ¶λλωστε, η περιβαλλοντική ζημιά, κατά την διάρκεια μιάς ένοπλης σύγκρουσης δυστυχώς θα πρέπει να θεωρείται αναπόφευκτη. Επομένως, συγκεκριμένοι κανόνες έπρεπε να παραβλεφθούν για τον περιορισμό της περιβαλλοντικής βλάβης η οποία - αναπόφευκτα - θα προκληθεί από τις εχθροπραξίες.

Στις μέρες μας, έχει γίνει πλέον φανερό πώς έχει αλλάξει ο τρόπος διεξαγωγής των ενόπλων συγκρούσεων, αφού πρόκειται τις πιο πολλές φορές για μικρότερης έκτασης τοπικές συγκρούσεις, στις οποίες μάλιστα τις περισσότερες φορές δεν τολμούν ούτε τα εμπλεκόμενα μέρη να μιλούν για «πόλεμο» με την έννοια που ως τώρα γνωρίζαμε. Είναι επίσης όμως φανερό ότι πέρα από τις διακηρύξεις και τις λέξεις που κατά περίπτωση χρησιμοποιούμε, τα αποτελέσματα για τα πρόσωπα που μετέχουν σε μια ένοπλη σύγκρουση, αλλά και για το περιβάλλον στο οποίο αυτή λαμβάνει χώρα, είναι συνήθως τα ίδια: θάνατος και ηθική εξαθλίωση μετά, σε ένα – τις περισσότερες φορές – σοβαρά υποβαθμισμένο, αν όχι καταστρεμμένο από τη σύγκρουση περιβάλλον.

Ενώ όμως υπήρξε το 1992 στο Ρίο η Συνδιάσκεψη κορυφής, για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, την οποία ο πατήρ Μπούς σαμποτάρισε για να μη κληθεί να πληρώσει αυτός πρώτος τα κονδύλια για την ανάπτυξη των υπο ανάπτυξη χωρών, ο υιός προσυπέγραψε ευχαρίστως το ψήφισμα του Ο.Η.Ε για την καταστολή της Τρομοκρατίας και των Ένοπλων Συρράξεων, χωρίς να ενδιαφέρεται για τα αίτια που προκαλούν αυτή τη βία. Όμως η Συνδιάσκεψη του Ρίο έμεινε ιστορική και αναγνωρίζεται παγκόσμια, γιατί προωθεί την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από αρχές που αποσκοπούν στην ειρήνη και την αειφόρο ανάπτυξη και συγκεκριμένα :

Αρχή 23: «Το περιβάλλον και οι φυσικοί πόροι που βρίσκονται κάτω από τη μεγάλη πίεση του πολέμου, την κυριαρχία και την κατοχή πρέπει να προστατευθούν»

Αρχή 25: «Η ειρήνη, η ανάπτυξη και η περιβαλλοντική προστασία είναι αλληλοεξαρτούμενα και αδιαίρετα»

Αρχή 24: «Ο πόλεμος είναι συμφυώς καταστρεπτικός για το περιβάλλον και την ανάπτυξη. Τα κράτη πρέπει για το λόγο αυτό να σεβαστούν τη διεθνή νομοθεσία παρέχοντας σε περιόδους ενόπλων συγκρούσεων και να συνεργαστούν για την παραπέρα ανάπτυξη τους, όπως είναι απαραίτητο»

Αρχή 19: «Τα κράτη πρέπει να παράσχουν έγκαιρα σχετικές σε πιθανώς γειτονικά επηρεαζόμενες περιοχές, για δραστηριότητες που μπορεί να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, πέρα από τα σύνορα της χώρας των επιχειρήσεων»

Παρόλα αυτά όμως η ανθρωπότητα σήμερα 13 χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Ρίο, στέκεται γεμάτη αγωνία και φρίκη μπροστά στις ένοπλες συγκρούσεις. Ο αέρας του πολέμου βουίζει στο Ιράκ με χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες και αναρωτιούνται τα εκατομμύρια οι πληγωμένοι, οι στραβοί, οι κουλοχέρηδες, οι σακάτηδες των πολέμων (ειδικά του Β΄ παγκοσμίου πολέμου) που εδώ και χρόνια σέρνουν το μαρτύριο του πάνω στη γη, γιατί έγιναν τόσες θυσίες. Γιατί έγιναν καπνός όλα τα όνειρα για την ειρήνη; Ας ρωτήσουν τον κ. Μπούς και τον κ. Μπλέρ αυτοί ξέρουν.

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
spapekeek@her.forthnet.gr

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.