ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΓΡΙΩΝ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΦΥΤΩΝ ΣΟΒΑΡΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥΣ

Οι άνθρωποι επιδίδονται σε διάφορες παράνομες ενασχολήσεις για την απόκτηση πλούτου. Τρεις είναι οι κυριότερες από αυτές: τα ναρκωτικά, το εμπόριο των όπλων και η συλλογή και το εμπόριο αγρίων ζώων και φυτών. Εκτιμάται ότι ο τζίρος του τελευταίου ετησίως φθάνει τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η τίγρη της Σιβηρίας αριθμεί λιγότερα από 400 άτομα. Την κυνηγούν επειδή τα κόκαλά της και άλλα μέρη της χρησιμοποιούνται σε συνταγές φαρμάκων της ¶πω Ανατολής. Ο μαύρος ρινόκερος αριθμεί λιγότερα από 2000 άτομα. Όλα τα είδη ρινόκερου είναι σε κίνδυνο. Υπάρχουν γύρω στους 50 έως 150 ρινόκερους της Σουμάτρας και πολύ λιγότεροι της Βιρμανίας. Ο ρινόκερος της Ιάβας ευρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση, καθώς και ο ινδικός, ενώ ο λευκός ρινόκερος φαίνεται να έχει διαφύγει επί του παρόντος τον κίνδυνο.

Οι ορακγκουτάγκοι συναντώνται μόνο στα δάση της Σουμάτρας και του Βόρνεο. Ο κύριος λόγος που ο πληθυσμός τους έχει υποστεί πλήγμα είναι η καταστροφή των βιοτόπων. Επί πλέον όμως αποτελούν περιζήτητο είδος σε ιδιωτικές συλλογές. Οι γορίλες έχουν παρόμοια τύχη. Ένας γορίλας πουλήθηκε πρόσφατα στα σύνορα του Καμερούν και Γκαμπόν για 8 δολάρια. Η τιμή στην ευρωπαϊκή αγορά είναι 15.000 δολάρια.

Από τα ακριβότερα είδη είναι οι παπαγάλοι της Νότιας Αμερικής, που μπορούν να πουληθούν για 10.000 δολάρια ο καθένας ή περισσότερο. Ένα είδος, το Cyanopsi spixii, που υπήρχε στη Βραζιλία, στα μέσα του 1980 στοίχιζε μέχρι 40.000 δολάρια το άτομο. Το 1987 υπήρχαν μόνο δύο πουλιά ελεύθερα. Το 1990 απέμεινε μόνο ένα αρσενικό. Η μοίρα του είδους καθορίζεται πλήρως από μια απλή λέξη χωρίς συναισθηματισμό : εξαφάνιση.

Όλα αυτά τα ζώα και όχι μόνο, διοχετεύονται στις αγορές των πλουσίων της Ευρώπης, της Αμερικής, της Ιαπωνίας και της Σαουδικής Αραβίας. Κύριοι σταθμοί διοχέτευσης είναι η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, Η Γαλλία και το Βέλγιο στην Ευρώπη, η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία, η Ταϊβάν και η Σαουδική Αραβία στην Ασία και στο Μεξικό στην Αμερική.

Τα είδη που ευρίσκονται κοντά στην εξαφάνιση προστατεύονται από την διεθνή συμφωνία CITES, που ξεκίνησε προ 30 ετών και έχει υπογραφεί από 120 κράτη. Η Ελλάδα την υπέγραψε μόλις στις 6 Ιανουαρίου του 1993 και ήταν η τελευταία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προέβη σε αυτήν την ενέργεια. Οι Οδηγίες της συμφωνίας Αγνοούνται από πολλές χώρες, ακόμη και από αυτές που έχουν υπογράψει.. Εφόσον υπάρχει βραχυχρόνιο οικονομικό κίνητρο, τα μέτρα προστασίας είναι ευχολόγια.

Αλλά η συλλογή, το εμπόριο και η εξαφάνιση των ζώων αποτελεί τη μία όψη της υπόθεσης. Υπάρχει μια άλλη, ίσως θλιβερότερη εκείνη των φυτών. Όταν μιλάμε για εξαφανίσεις, συνήθως έχουμε στο μυαλό μας μεγάλα ζώα όπως τίγρεις, ρινόκερους λεοπαρδάλεις. Εν τούτοις τα φυτά ευρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο και είναι ολιγαριθμότερα των ζώων. Σήμερα είναι γνωστά 248.000 είδη φυτών, σε αν, σε αντίθεση με 1.032.000 είδη ζώων. Εκτιμάται ότι για κάθε είδος φυτού υπάρχουν 11 είδη ζώων, και ένα έως δύο είδη φυτών εξαφανίζονται την ημέρα στον πλανήτη. Στον πλανήτη. Το 2000 έως το 1/4 των φυτικών ειδών είχαν εξαφανισθεί. Ο ρυθμός εξαφάνισης τότε θα φθάσει το ένα είδος ανά ώρα. Τα φυτά χάνονται πολύ γρηγορότερα από τα ζώα.

Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί πάνω από 6.000 είδη φυτών, εκ των οποίων τα 749 ενδημικά. Από αυτά τα 5 έχουν εξαφανισθεί και τα 460 κινδυνεύουν. Συγκριτικά, το Ηνωμένο Βασίλειο με 2 φορές την έκταση της Ελλάδας έχει 15 ενδημικά είδη φυτών, και η Γαλλία με τετραπλάσια έκταση έχει 65. Μόνο η Κρήτη, με 2.000 είδη φυτών, έχει 157 ενδημικά. Πάνω από 100 κινδυνεύουν. Η ποικιλία αυτή οφείλεται στην πολυμορφία των βιοτόπων, που μπορεί να είναι αμμώδεις παραλίες έως όρη ύψους 2.500 μέτρων, απομονωμένα οροπέδια ή κοιλάδες, δύσβατα βραχώδη μέρη και φαράγγια. Χάρη στην ποικιλία της βλάστησης, η Κρήτη ανήκει στο Μεσογειακό Κέντρο Γενετικής Ποικιλίας.

Η χλωρίδα της Κρήτης, της Ελλάδας, αλλά και της Αριζόνας, της Σουμάτρας και των ¶λπεων απειλούνται σε ένα βαθμό από τη συλλογή και το εμπόριο. Η έκταση αυτής της πρακτικής στην Ελλάδα δεν είναι γνωστή, αλλά υφίσταται. Υπάρχει μια μόδα εξωτικών φυτών στις δυτικές χώρες, και ερασιτέχνες και επαγγελματίες συλλέκτες είναι έτοιμοι να ικανοποιήσουν τη ζήτηση. Παγκοσμίως η όλη επιχείρηση έχει τζίρο πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Η αλυσίδα περιλαμβάνει τοπικούς συλλέκτες, δωροδοκία τελωνειακών αρχών, ανθοκήπια και γενικούς διανομείς. Στην Ελλάδα η συλλογή φυτών από ντόπιους και ξένους είναι συνήθης και ανεμπόδιστη. Αλλά και μόνη η τουριστική παρενόχληση και καταπάτηση αρκεί, τώρα που και οι πιο απόμακρες περιοχές είναι προσβάσιμες. Στην Κρήτη πολλοί βιότοποι είναι εύθραυστοι. Υπάρχουν είδη ορχιδέας που καταλαμβάνουν ελάχιστα τετραγωνικά μέτρα και ίσως ήδη έχουν εξαφανισθεί.

Στο εμπόριο φυτικών ειδών μπορεί να περιλάβει κανείς τα τροπικά δάση, τους εκπληκτικούς ρυθμούς συρρίκνωσης των οποίων ακούμε καθημερινά από τα Μ.Μ.Ε.

Πολλά είδη δένδρων που θεωρούσαμε άφθονα μόλις πριν λίγα χρόνια, τώρα σπανίζουν Τα βραζιλιανό τριανταφυλλόξυλο είναι τυπική περίπτωση. Επί 300 χρόνια χρησιμοποιείται στην κατασκευή επίπλων και μουσικών οργάνων ποιότητας. Με την καταστροφή των παρακτίων δασών του Ατλαντικού δεν είναι σίγουρο ως πότε θα είναι διαθέσιμο. Κάθε ημέρα γινόμαστε και φτωχότεροι.

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
spapekeek@her.forthnet.gr

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.