Περί parking στην Δημοκρατίας

Το μέλλον του Ηρακλείου θα πρέπει να στηριχθεί σε πολιτικές που θα απομακρύνουν τα αμάξια και τα μηχανάκια από το κέντρο της πόλης και θα επιβάλλουν περιοριστικούς όρους στην ελεύθερη κίνηση των μηχανοκίνητων τροχοφόρων στις υπόλοιπες γειτονιές του Ηρακλείου. Πρέπει να επινοηθούν κίνητρα και εναλλακτικές λύσεις που θα αποθαρρύνουν τους οδηγούς από το να διανύουν μεγάλες χιλιομετρικές αποστάσεις μέσα στην πόλη. Το μεγάλο ερώτημα... Ποια θα είναι αυτά; Θα βοηθήσει ένας υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων στη Λεωφόρο Δημοκρατίας σε μια θέση που αποτελεί σήμερα ένα εν δυνάμει ενιαίο μνημειακό σύνολο, μια παρακαταθήκη για το σημερινό και αυριανό Ηράκλειο; Σε μια θέση που βρίσκεται ένας από τους λίγους πνεύμονες πρασίνου της Πόλης μας;

Στο κείμενο που ακολουθεί η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου δεν δίνει μια οριστική απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα. Φωτίζει, μόνο, διάφορες πλευρές του θέματος και διερευνά ορισμένες από τις επιπτώσεις της κατασκευής και της λειτουργίας του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων στη θέση αυτή.

Το έργο του Υπόγειου Σταθμού Αυτοκινήτων στην Λεωφόρο Δημοκρατίας προωθεί η Δημοτική Αρχή Ηρακλείου και δηλωμένη πρόθεση της είναι αυτό να κατασκευασθεί με τη μέθοδο της αυτοχρηματοδότησης, που σημαίνει αρχικά κατασκευή του έργου από ιδιώτες και έπειτα μακροχρόνια εκμετάλλευση του από τους ίδιους. Τα όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για το έργο περιγράφονται μέσα στην Επικαιροποίηση Αρχιτεκτονικής Προμελέτης με τίτλο «Υπόγειος Σταθμός Αυτοκινήτων στη Λεωφόρο Δημοκρατίας». Παράλληλα με το έργο του Υπόγειου Σταθμού Αυτοκινήτων, και υπό τον ίδιο κωδικό, προωθείται το έργο για το γειτονικό Πάρκο Γεωργιάδη, ένα σημαντικό χώρο πρασίνου για το Ηράκλειο.

1. Χρηματοδότηση. Η κατασκευή του υπόγειου σταθμού – σε περίπτωση που αυτή εγκριθεί – θα πληρωθεί τελικά από την τσέπη του καταναλωτή είτε προτιμηθεί η «αυτοχρηματοδότηση» από ιδιωτικά κεφάλαια όπως έχει ήδη αποφασιστεί είτε προτιμηθεί η λύση της κατασκευής από ένα δημόσιο φορέα (διάφορες εναλλακτικές έχουν προταθεί). Στην πρώτη περίπτωση, οι χρήστες του υπόγειου σταθμού θα αποπληρώσουν τον ιδιώτη που θα αναλάβει την κατασκευή του σταθμού με τη μέθοδο της αυτοχρηματοδότησης και εν συνεχεία την εκμετάλλευση του για αρκετά χρόνια. Το αντίτιμο αναμένεται να είναι υψηλότερο στη περίπτωση που συμμετέχουν ιδιώτες στην εκμετάλλευση του έργου.

2. Σκοπιμότητα και συμβατότητα με την κυκλοφοριακή μελέτη. Για την κατασκευή του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων οι απαιτήσεις σε χρηματοδοτικούς πόρους είναι τεράστιες. Δεδομένης, λοιπόν, αυτής της τεράστιας εκτροπής πόρων και του κόστους ευκαιρίας από τη μη χρησιμοποίηση των ίδιων πόρων για άλλες απαραίτητες ανάγκες, θεωρούμε απαραίτητο όρο να εξηγήσει η Δημοτική Αρχή τη σκοπιμότητα της κατασκευής του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων και να καταθέσει συγκεκριμένα επιχειρήματα για την κυκλοφοριακή ωφελιμότητα και την συμβατότητα αυτού του έργου με την κυκλοφοριακή μελέτη για την πόλη του Ηρακλείου, εντός και εκτός των τειχών. Επίσης, να προβεί σε μια αξιολόγηση άλλων εναλλακτικών λύσεων που ενδεχομένως αφήνει ανοικτές η κυκλοφοριακή μελέτη και να παρουσιάσει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της καθεμιάς. Όσον αφορά ειδικότερα στην κυκλοφοριακή μελέτη για την Παλιά Πόλη του Ηρακλείου, σημειώνουμε εδώ ότι – αντίθετα από ότι συνέβη με την εκτός των τειχών πόλη – η Δημοτική Αρχή έχει επιδείξει μεγάλη καθυστέρηση στην έγκριση και εφαρμογή της. Σε κάθε περίπτωση ένας μεγάλος υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων στις παρυφές της Παλιάς Πόλης δημιουργεί τετελεσμένα για την κυκλοφοριακή εικόνα και το κυκλοφοριακό μέλλον της Οι όποιοι όροι λειτουργίας του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων δεν μπορούν από μόνοι τους να καθορίσουν αν ο τελευταίος θα αποτελέσει μια υποδομή με θετική ή αρνητική συμβολή στην γενική κυκλοφοριακή εικόνα του Ηρακλείου.

3. Αποκατάσταση της επέμβασης. Η κατασκευή του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων δίπλα στο ενιαίο σήμερα κέλυφος των ενετικών τειχών θα προκαλέσει μια πολύ μεγάλη, μη αναστρέψιμη και δύσκολα αποκαταστάσιμη στο μέλλον επέμβαση. Υπάρχει σχέδιο για την αποκατάσταση του χώρου μετά το πέρας της λειτουργίας του υπόγειου σταθμού; Με λίγα λόγια, θα μπορέσει ποτέ να απομακρυνθεί ο υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων, όταν κριθεί ότι έχει λήξει ο χρόνος ωφέλιμης λειτουργίας του; Αυτό είναι ένα ερώτημα που τα τελευταία χρόνια τίθεται για όλα τα έργα, μεγάλα και μικρά, τα οποία έχουν επιπτώσεις στο φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον. Ιδιαίτερα, δε, όταν ο χώρος πραγματοποίησης των εκάστοτε έργων είναι ένας χώρος με μνημειακή ταυτότητα που συνδυάζει ευαίσθητα και χαρακτηριστικά στοιχεία του αστικού τοπίου.

4. Προσκτίσματα, κατασκευές. Εκτός από τον βασικό κορμό του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων πολλά θα είναι τα βοηθητικά κτίρια, τα μηχανήματα και οι κατασκευές που θα χωροθετηθούν σε εξωτερικό χώρο περιμετρικά από αυτόν και θα επηρεάσουν, αναπόφευκτα, τη γενικότερη όψη του αστικού τοπίου είτε στη Λεωφόρο Δημοκρατίας, είτε γύρω από την κάτω είσοδο του υπόγειου σταθμού επί της Λεωφόρου Ικάρου. Απαριθμούμε: το ηλεκτροστάσιο επί της Λ. Ικάρου, το οποίο θα αποτελέσει μια μόνιμη παρέμβαση έξω από το συνολικό όγκο του έργου και η οποία θα είναι ορατή. Το πλυντήριο αυτοκινήτων επί της Λ. Ικάρου θα είναι καθώς φαίνεται μερικώς ή καθόλου «χωνεμένο» μέσα στον βασικό όγκο του έργου, καθώς στο δώμα του προβλέπεται φύτευση για αισθητικούς λόγους. Επίσης, ακυρωτικά μηχανήματα, μπάρες, αυτόματες μηχανές πληρωμής στάθμευσης και στις δύο εισόδους και στέγαστρα από μεταλλικό σκελετό και υαλοπίνακες. Ακόμα, εξαερισμοί (υπερυψωμένοι ή μη) τοποθετημένοι δίπλα στο πεζοδρόμιο της Λ. Δημοκρατίας. Τέλος, το υπέργειο κτίριο απόληξης πυρήνα χώρου στάθμευσης, θα κτιστεί σε χώρο απαλλοτριωμένο από το Πάρκο Γεωργιάδη. Αν και έχουν επιβληθεί κάποιοι περιορισμοί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (βαφές εξωτερικών εγκαταστάσεων με γαιώδη χρώματα και αυστηρή οριοθέτηση τους, αποκατάσταση του πρανούς βορείως της Λ. Δημοκρατίας), έχουμε βάσιμους φόβους ότι βρισκόμαστε μπροστά σε κίνδυνο υποβάθμισης της γενικότερης όψης της Λ. Δημοκρατίας καθώς επίσης και της όψης των τειχών από την Λ. Ικάρου.

5. Όχληση. Η λειτουργία του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων θα προκαλέσει σημαντική ηχορύπανση, ατμοσφαιρική επιβάρυνση καθώς και θερμική ρύπανση στους εγγύτερους σ’ αυτό δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, λόγω κυρίως της κατασκευής του κυκλικού κόμβου και των νέων κυκλοφοριακών χαρακτηριστικών που θα αποκτήσει η περιοχή (περισσότερα αυτοκίνητα και μεγαλύτερος χρόνος παραμονής τους με αναμμένες τις μηχανές). Ας συνυπολογίσουμε στους επιβαρυντικούς παράγοντες και τους εξαεριστήρες επί της Λ. Δημοκρατίας. Όλες οι παραπάνω μορφές όχλησης και περιβαλλοντικής υποβάθμισης αναμένεται να είναι αρκετά πιο οξυμένες από ότι σήμερα. Το Πάρκο Γεωργιάδη, που γειτνιάζει και εν μέρει ταυτίζεται με το χώρο όπου σχεδιάζεται η κατασκευή, λόγω του μικρού του βάθους και του μεγάλου παρόδιου μετώπου δεν έχει την δυνατότητα να προφυλάσσεται σε ικανό βαθμό από αυτές.

6. Μεταβίβαση του έργου στο Δήμο. Η παράδοση του αυτοχρηματοδοτούμενου από ιδιωτικά κονδύλια έργου στη Δημοτική Διαχείριση μετά από αρκετά χρόνια δεν είναι μια απλή υπόθεση. Εάν δεν υπάρξει μια καλή και αποδοτική συμφωνία, καθώς και όροι που να δεσμεύουν τον ιδιώτη, είναι πολύ πιθανό ο Δήμος Ηρακλείου να παραλάβει έναν υπόγειο σταθμό με ανάγκες συντήρησης και αντικατάστασης εξοπλισμού υπερβολικά μεγάλες, έναν σταθμό στον οποίο θα πρέπει εκ νέου να επενδύσει σεβαστούς χρηματοδοτικούς πόρους. Από την μέχρι τώρα εμπειρία στην σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα, θα λέγαμε ότι χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην πρόσφατη στη χώρα μας τάση για την κατασκευή και την εκμετάλλευση δημόσιων έργων από ιδιωτικά συμφέροντα.

7. Εμβέλεια και γενίκευση χρήσης. Θα υπάρξει τιμολογιακή πολιτική για τον υπόγειο σταθμό σε περίπτωση που κατασκευαστεί; Πώς θα διαμορφωθούν οι τιμές; Από την ελεύθερη αγορά και με αυστηρά κερδοσκοπικά κριτήρια; Μήπως έτσι κινδυνεύουμε να κατασκευάσουμε έναν υπόγειο σταθμό αυτοκινήτων που δεν θα εξυπηρετεί λόγω ακριβού αντιτίμου τα αυτοκίνητα της γειτονιάς (Ανάληψη, οδός Πεδιάδος, οδός Αβέρωφ), αλλά κυρίως τα αυτοκίνητα κάποιων ευκατάστατων επισκεπτών και κατοίκων αυτής της πόλης, που θα βολεύουν τις ανάγκες τους στο κέντρο; Τελικά, ο υπόγειος σταθμός θα λάβει το χαρακτήρα ενός συνοικιακού σταθμού που θα αποφορτίσει από αυτοκίνητα τις γειτονιές της Ανάληψης και της Πεδιάδος; Θα δοθούν σοβαρά κίνητρα (χρηματοδοτικά ή ανταποδοτικά) στους κατοίκους για να χρησιμοποιήσουν σε μόνιμη βάση τον υπόγειο σταθμό; Δεν θα ήταν σωστό, μάλιστα, αυτό να προτεινόταν ως βασική στρατηγική χρήση του υπόγειου σταθμού, από τη στιγμή που αυτές οι ίδιες γειτονιές είναι που θα υποστούν και την τρίχρονη όχληση (θόρυβος, σκόνη, καυσαέριο, καταστροφή χώρων αναψυχής, κ.ά.) από την κατασκευή του υπόγειου σταθμού και την «προσωρινή» καταστροφή του Πάρκου Γεωργιάδη;

8. Ασφάλεια και επιτήρηση. Ανεξάρτητα από την επιλογή ή μη της κάθετης αντιστήριξης για την κατασκευή του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων, μέσα στο Πάρκο θα φιλοξενηθεί μόνιμα το υπέργειο μονώροφο κτίριο απόληξης πυρήνα του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων, κτίριο που εκτός από τη μόνιμη απαλλοτρίωση του χώρου του Πάρκου, θα αλλοιώσει αισθητικά και το γειτονικό χώρο του ηρώου. Λόγω της ισχυροποίησης του ιδεολογικού και επιχειρηματικού συνασπισμού υπέρ της επιτήρησης των δημόσιων και ιδιωτικών χώρων μέσα ή κοντά σε μεγάλες εγκαταστάσεις, αλλά και των διαφαινόμενων προθέσεων της Ελληνικής Πολιτείας, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούμε σε αυξημένη παρακολούθηση μέσα και γύρω από τον υπόγειο σταθμό αυτοκινήτων. Στη ζώνη αυτή της ηλεκτρονικής παρακολούθησης πιθανότατα θα συμπεριληφθεί και το Πάρκο Γεωργιάδη.

9. Περιβαλλοντικό φορτίο. Συχνά με την κατασκευή τέτοιων έργων καλλιεργείται η εντύπωση ότι μέσα από προηγμένες τεχνικά λύσεις ο άνθρωπος είναι ικανός να καταφέρει τα πάντα και να λύσει δύσκολα χωροταξικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Στην ουσία δεν υπάρχουν πολλές καθαρές, απλές και οικονομικές λύσεις σε περιβαλλοντικά, χωροταξικά και ενεργειακά προβλήματα. Στην περίπτωση του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων της Λεωφόρου Δημοκρατίας για να επιτευχθεί η εξοικονόμηση χώρου θα απαιτηθεί η μεταφορά της επιβάρυνσης σε άλλους τομείς όπως είναι ο ενεργειακός, ο πολιτισμικός – μνημειακός και το φυσικό περιβάλλον. Το συνολικό φορτίο στο περιβάλλον, στους ενεργειακούς και φυσικούς πόρους δεν θα αλλάξει καθόλου, πιθανότατα δε θα αυξηθεί. Είναι βέβαιο ότι αυτή η «λύση» δεν συμβαδίζει με τους στόχους για μια αειφορική διαχείριση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Με άλλα λόγια η Πόλη μας θα χρειαστεί να δαπανήσει περισσότερους πόρους (φυσικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς) για να αντιμετωπίσει προβλήματα που θα μπορούσε να λύσει πιο απλά με δραστικότερα μέτρα όπως περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου και βελτίωση των δημόσιων συγκοινωνιών..

Διαβάζοντας τη μελέτη, αποκομίσαμε την εντύπωση ότι πρόκειται για μια ακόμα χωροταξικά ανώριμη, περιβαλλοντικά επιβαρυντική, περίπλοκη και ασαφή «μεγάλη ιδέα» της Δημοτικής Αρχής του Ηρακλείου. Μια πρόταση που θα ήταν επικίνδυνο να υλοποιηθεί αν πρώτα δεν δοθούν ικανοποιητικές απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτουμε παραπάνω. Οι «μεγάλες ιδέες», ενέχουν και τον κίνδυνο μιας μεγάλης καταστροφής, όπως έχει αποδειχτεί συχνά...

Να προτείνουμε το αυτονόητο: ουσιαστικό και όχι προσχηματικό δημόσιο διάλογο για τη χρησιμότητα ή όχι του υπόγειου σταθμού στον οποίο θα μπορέσουν να συμμετάσχουν και οι Πολίτες. Ήδη, υπάρχουν συλλογικότητες Πολιτών του Ηρακλείου που ασχολούνται επισταμένα με το θέμα του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων και το θέμα της υποτιθέμενης «ανάπλασης» του Πάρκου Γεωργιάδη.

Το θεμελιώδες ερώτημα, πάντως, αιωρείται αναπάντητο από τη Δημοτική Αρχή: υπάρχει ένα ολιστικό, καθολικό σχέδιο για την Πόλη του Ηρακλείου ή απλά προχωρούμε σε αποσπασματικές, κατακερματισμένες προσεγγίσεις στα προβλήματα της πόλης μας;

Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.