Για τη βιώσιμη ανάπτυξη στις Κυκλάδες

25/05/2005

Του Νίκου ΣΥΡΜΑΛΕΝΙΟΥ*

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, ουσιαστικά χάρις στα κονδύλια της Ε.Ε., έχουν προχωρήσει και υλοποιηθεί αρκετά έργα μικρά και μεγάλα, σημαντικά και λιγότερο σημαντικά.

Το ερώτημα όμως για μας είναι: Σε ποια στρατηγική, με ποιες προτεραιότητες, για ποια ανάπτυξη, εντάσσονται και προωθούνται τα συγκεκριμένα έργα ή και δεν εντάσσονται και δεν προωθούνται επίσης κάποια άλλα.

Πολλοί – σχεδόν όλοι - τα τελευταία χρόνια μιλούν για την περίφημη πλέον αειφορική (βιώσιμη) ανάπτυξη, την οποία υποτίθεται ότι υιοθετούν για ισορροπία της ανάπτυξης, προστασία του περιβάλλοντος, διατήρηση των φυσικών πόρων.

Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική. Μια γρήγορη ματιά στα νησιά μας, ιδιαίτερα στα μεγάλα, πείθει και τους πλέον δύσπιστους, ότι τα τελευταία χρόνια, θα 'λεγα τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες, συντελείται μια εγκληματική αλλοίωση της κυκλαδικής φυσιογνωμίας. Όλα σχεδόν έχουν παραδοθεί στο αδηφάγο, γρήγορο και βραχυπρόθεσμο κέρδος, χωρίς βεβαίως αυτό να έχει επιδράσει στη ριζική αλλαγή τόσο του επιπέδου διαβίωσης και απασχόλησης όσο και στη μαζική αντιστροφή της τάσης για συγκράτηση του πληθυσμού και ιδιαίτερα των νέων για όλη τη διάρκεια του έτους. Το διπλάσιο ποσοστό ανεργίας (15-20%), κατά τους χειμερινούς μήνες, είναι ενδεικτικό για την επιβεβαίωση αυτής της πραγματικότητας. Η άνιση ανάπτυξη και η απομόνωση, ιδιαίτερα των μικρών νησιών, τόσο για το κυκλαδικό μας σύμπλεγμα όσο και για ολόκληρο το Αιγαίο, εξακολουθούν να είναι το κύριο χαρακτηριστικό. Ταυτόχρονα, η χωρίς δυνατότητα αντιστροφής καταστροφή του περιβάλλοντος υποθηκεύει το όποιο αναπτυξιακό μέλλον, αφού τα νησιά μας από τόποι προσέλκυσης του τουρισμού, λόγω του απαράμιλλου φυσικού τους κάλλους, μετατρέπονται σταδιακά σε ζώνες προσομοίωσης του αστικού χώρου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, δηλαδή σε ζώνες απώθησης των επισκεπτών. Κυρίως αυτών που προσδοκούμε να επιμηκύνουν την τουριστική περίοδο και που δεν θέλουν στις διακοπές τους να μεταφέρουν τον αστικό τρόπο ζωής μαζί τους (θόρυβο, κυκλοφοριακό, εκκωφαντική μουσική, συνωστισμό στις παραλίες κ.λπ, κ.λπ.).

Παράλληλα η ανάπτυξη αυτή εξαντλεί τους φυσικούς πόρους (κυρίως το λιγοστό νερό) και μας γεμίζει με σκουπίδια, λύματα και βοθρολύματα, για τα οποία οι αντίστοιχες υποδομές απορρόφησής τους προχωρούν με ρυθμό χελώνας ή είναι ακόμα στα σπάργανα.

Το μείζον λοιπόν πρόβλημα είναι αν υιοθετούμε επί της ουσίας τη βιώσιμη (αειφορική) ανάπτυξη ή απλώς την εξαγγέλλουμε για να τηρούμε τα προσχήματα, ικανοποιώντας απλώς φραστικά τις περιβαλλοντικές αρχές της Ε.Ε., καθώς και το πλαίσιο των παγκόσμιων περιβαλλοντικών συναντήσεων του Ρίο και του Γιοχάνεσμπουργκ.

Αν δεχτούμε λοιπόν αυτή την αρχή, τότε το επόμενο βήμα είναι να χαράξουμε αντίστοιχες στρατηγικές και στόχους ανάπτυξης, διαμορφώνοντας μαζί με τις τοπικές κοινωνίες τις τοπικές Agenda 21, δηλαδή τη βιώσιμη ανάπτυξη για τον 21ο αιώνα.

¶μεσα συναρτημένο και παρεπόμενο θέμα με το παραπάνω είναι το χωροταξικό, που αποτελεί και ένα από τα κύρια θέματα του συνεδρίου σας.

Εμείς ως Συν-Κυκλαδική Πρωτοβουλία, επειδή ακριβώς θεωρούμε ότι το χωροταξικό αποτελεί τη βάση της τοπικής ανάπτυξης, ήδη από το Μάϊο του 2003 οργανώσαμε ειδική θεματική ημερίδα και διατυπώσαμε συγκεκριμένες θέσεις και προτάσεις. Βασική αρχή μας είναι ότι ο καθορισμός των ζωνών των διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων, μέσα από ένα σύστημα πολλαπλών κριτηρίων, αποτελεί την αφετηρία για τη χάραξη και την επιτυχία αυτού του σχεδιασμού. Δεύτερο στοιχείο είναι η προσαρμογή των όρων δόμησης με τις αντίστοιχες ζώνες, ενώ τρίτο στοιχείο αποτελεί η τάση για κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης με αντίστοιχη σχεδιασμένη επέκταση των υπαρχόντων οικισμών.

Το δίλημμα για μας δεν είναι με το Σηφουνάκη ή με την ανάπτυξη, αλλά με το χωροταξικό σχεδιασμό για βιώσιμη ανάπτυξη.

Δεύτερο μεγάλο ζήτημα αποτελεί η στρεβλή και λαθεμένη λογική προώθησης και χρηματοδότησης των έργων, αφού παρά τα ΜΟΠ και τα τρία ΚΠΣ, δεν έχει ξεπεραστεί ούτε η άνιση ανάπτυξη, ούτε η νησιωτική απομόνωση, ούτε η ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών και των κοινωνικών υποδομών, που θα εξασφαλίζουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή.

Η μέχρι σήμερα κατανομή των χρηματοδοτήσεων και ανεξάρτητα από το βαθμό απορρόφησης των κονδυλίων, που έτσι κι αλλιώς για τις Κυκλάδες είναι απελπιστικά μικρός (περίπου 8-10%), αναπαράγει την άνιση ανάπτυξη, αφού με τη λεγόμενη διαδικασία ωρίμανσης αδικούνται καταφανώς και μόνιμα όχι μόνο τα μικρά νησιά αλλά και άλλα μεγαλύτερα, λόγω της αδυναμίας τους να προωθήσουν έγκαιρα τις μελέτες, εξ αιτίας κυρίως της έλλειψης των αντίστοιχων τεχνικών υποδομών.

Επισημάναμε αρκετό καιρό πριν την τεράστια ευθύνη των κυβερνήσεων, αλλά και των φορέων της αυτοδιοίκησης, για την αδιαφορία ή τη μεγάλη καθυστέρηση στο να αντιληφθούν ότι οδηγούμασταν μαθηματικά εκτός του στόχου Ι του Δ' ΚΠΣ. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, η κατάσταση της άδικης και άνισης κατανομής των κονδυλίων δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνεχιστεί.

Προτείνουμε η διαδικασία για την επεξεργασία των προτάσεων για το Δ' ΚΠΣ να είναι τελείως διαφορετική. Προτείνουμε να δεσμευτούν έτσι κι αλλιώς συγκεκριμένα κονδύλια για συγκεκριμένα αδικημένα νησιά, αφού προηγηθεί η απαραίτητη διαδικασία του δημοκρατικού προγραμματισμού. Στη συνέχεια τα νησιά αυτά να βοηθηθούν επιστημονικά και τεχνικά για να φέρουν σε πέρας την υλοποίηση των επιλεγέντων έργων.

Προτείνουμε επίσης την αλλαγή της δομής του προγράμματος χρηματοδότησης των έργων με ένταση της χρηματοδότησης στους τομείς της Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας, στην πρωτογενή παραγωγή, καθώς και στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές.

Τρίτο ζήτημα, το ζήτημα της συγκοινωνίας και ιδιαίτερα της ακτοπλοΐας.

Η δίκαιη απαίτησή μας για εξυπηρέτηση όλων των νησιών χειμώνα-καλοκαίρι αντίκειται σαφώς με τα συμφέροντα των εφοπλιστών και των ακτοπλοϊκών εταιρειών. Αντίκειται με τα συμφέροντα της ελεύθερης οικονομίας, που λειτουργεί με τη λογική του υπερκέρδους και όχι με τη λογική της εξυπηρέτησης του κοινωνικού συνόλου. Στον αντίποδα των απαιτήσεων των εφοπλιστών για πλήρη απελευθέρωση (τιμών, δρομολογίων, πληρωμάτων κ.λπ.), πρέπει να χαράξουμε μια στρατηγική ευελιξίας απέναντι στο κοινοτικό πλαίσιο της πλήρους απελευθέρωσης (Κανονισμός 3577/92), βασισμένοι στην αναγνώριση της νησιωτικής ιδιαιτερότητας, επίσης θεσμοθετημένης τόσο από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες όσο και από το ελληνικό Σύνταγμα.

Ο αγώνας θα είναι σκληρός. Απαιτείται όμως ο μέγιστος συντονισμός και η μέγιστη συγκέντρωση κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων χωρίς αποκλεισμούς.

* Ο Νίκος Συρμαλένιος είναι νομαρχιακός σύμβουλος, της Συν-Κυκλαδικής Πρωτοβουλίας, μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ
http://193.218.80.70/cgi-bin/hwebpressrem.exe?-A=388961&-w=&-V=hpress_int&-P

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.