Η γοητεία της χοντρολιάς

Ο αποχαιρετισμός στις επιδοτήσεις, όπως τις γνωρίζουμε, θα διαρκέσει ίσως πολύ. Όμως οι εξελίξεις έχουν δρομολογηθεί στις Βρυξέλλες και τίποτε πια δεν είναι ικανό να κάνει το ποτάμι να γυρίσει πίσω. Η διάγνωση έχει γίνει. Το σημερινό σύστημα των επιδοτήσεων ήταν καλό όταν θεσπίστηκε, αλλά τώρα έχει αρνητικά αποτελέσματα. Η πέτρα του σκανδάλου δεν είναι οι επιδοτήσεις αυτές καθ' εαυτές. Είναι οι επιδοτήσεις στην παραγωγή που δημιουργούν το πρόβλημα. Όποιος παράγει (ή δηλώνει ότι παράγει) περισσότερο, παίρνει και την υψηλότερη επιδότηση. Οι ελαιώνες που δεν καλλιεργούνται εντατικά παράγουν λίγο και επιδοτούνται λίγο. Οι χοντρολιές δεν συμφέρουν και ξεπατώνονται για να φυτευτούν αποδοτικότερα νεαρά μουρέλα. Εντατικό πότισμα λίπανση και ζηζανιοκτόνα ανεβάζουν την παραγωγή και μαζί με αυτήν τις επιδοτήσεις.

Όμως όλα έχουν κάποιο όριο. Η παραγωγή δεν μπορεί να αυξάνεται συνεχώς, ανεξάρτητα από την ζήτηση. Η παραγωγή δεν επίσης είναι δυνατόν να αυξάνεται συνεχώς ανεξάρτητα από την ικανότητα του περιβάλλοντος να απορροφά τα πλεονάσματα των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων που μεταβάλλουν τις εντατικές ελαιοκαλλιέργειες σε πράσινες βιολογικές ερήμους. Και δεν είναι δυνατόν η αδιέξοδη αυτή πορεία προς όλο και υψηλότερη παραγωγή να εξακολουθήσει να επιδοτείται. Ας το πάρουμε απόφαση. Η ζήτηση για ελαιόλαδο έχει υπερκαλυφθεί. Η ζήτηση για ένα αρμονικό αγροτικό τοπίο και υψηλής ποιότητας και ασφαλή προϊόντα διατροφής, όχι.

Μετά την επί δεκαετίες επιδότηση της καταστροφής του περιβάλλοντος, η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλάζει πολιτική. Στις Βρυξέλλες έχουν ανακαλύψει ότι οι παραδοσιακοί ελαιώνες με τις αιωνόβιες χοντρολιές έχουν αισθητική και οικολογική αξία και ότι πρέπει να διατηρηθούν.

Ένας παραδοσιακός ελαιώνας με αιωνόβιες ελιές και ξερολιθιές προσφέρει καταφύγιο σε μια μεγάλη ποικιλία φυτών, πουλιών και ζώων. Λίγα πρόβατα και κατσίκια αρκούν να βόσκουν ανάμεσα στις ελιές για εξασφαλίσουν ένα αποτελεσματικό ξεβοτάνισμα και να δώσουν στους παραδοσιακούς ελαιώνες την παλιά και γνώριμη όψη τους που κινδυνεύει σήμερα ναχαθεί Ύστερα από μερικές χρονιές χωρίς δηλητήρια, το πολύχρωμο χαλί από αγριολούλουδα θα αρχίσει ξαπλώνεται ξανά κάθε άνοιξη ανάμεσα στα αιωνόβια λιόφυτα.

Ουτοπία; Διόλου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εισηγηθεί, όχι το κόψιμο, αλλά την αναμόρφωση των επιδοτήσεων για τις ελιές. 60% των σημερινών επιδοτήσεων για το ελαιόλαδο θα ενσωματωθούν σε ένα κατ' αποκοπή ποσό που θα δίνεται στους αγρότες για στήριξη του εισοδήματός τους, ανεξάρτητα από το ύψος της παραγωγής λαδιού. Το υπόλοιπο 40% θα χρησιμοποιηθεί θα διατεθεί για την επιδότηση που θα δίνεται στους ελαιώνες με "περιβαλλοντική και κοινωνική αξία, όπως είναι η συμβολή τους στην διαμόρφωση του τοπίου και την διατήρηση των παραδόσεων σε περιθωριακές περιοχές".

Όσοι έσπευσαν (ή σπεύδουν) να ξεπατώσουν τις χοντρολιές τους και να ισοπεδώσουν τις ξερολιθιές ας το σκεφθούν καλύτερα. Θα αποκλεισθούν από τις νέες επιδοτήσεις και θα πρέπει να αρκεσθούν στο 60% των επιδοτήσεων, στις οποίες είχαν εθιστεί τις προηγούμενες δεκαετίες. Θα αντέξουν; Δεν είναι διόλου βέβαιο.

Αντίθετα, όσοι θα έχουν διατηρήσει τον ελαιώνα του παππού με τις χοντρολιές και τους τροχάλους θα δουν το εισόδημά τους να αυξάνεται.

Δήμος Τσαντίλης