Αγροτουρισμός: ένα νέο ξεκίνημα με ημερομηνία λήξεως;

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάνει κάποτε διακοπές στο σπίτι του παππού στο χωριό, χωρίς ποτέ να έχει περάσει από το μυαλό μας κάναμε «αγροτουρισμό». Και όταν πίναμε το αχνιστό γάλα από την γίδα ή τρώγαμε το φρέσκο αυγό από την κότα, που γυρόφερνε ελεύθερη στην αυλή, ποτέ μας δεν διανοηθήκαμε ότι, με αυτόν τον τρόπο προωθούμε την «κρητική δίαιτα» ή ότι «διαφοροποιούμε το τουριστικό προϊόν», έννοιες, απ’ όσο καταλαβαίνω, στενά συνδεδεμένες με τον ρηθέντα αγροτουρισμό. ¶ρα, συμπεραίνω, ότι ο αγροτουρισμός δεν θα πρέπει να έχει μεγάλη σχέση με παιδικές μου διακοπές στο χωριό, όπως αρχικά φαντάσθηκα. Τι είναι όμως τότε;

Ο όρος είναι σύνθετος, όπως π.χ. ο όρος τραγέλαφος. Μένω, ωστόσο, στο δεύτερο συνθετικό του όρου, που είναι εύκολα κατανοητό. «Τουρισμός», αυτό μάλιστα, ξέρω πολύ καλά τι θα πει. Το πρώτο συνθετικό είναι το πρόβλημα. Μήπως αγροτουρισμός σημαίνει «άγρα τουριστών»; Αλλά αυτή διώκεται, δεν επιδοτείται. «Τουρισμός στους αγρούς», σκέφτομαι, αυτό θα είναι, δίχως άλλο, το βαθύτερο νόημα του αγροτουρισμού»; Όμως και αυτή η ερμηνεία δεν είναι απόλυτα ικανοποιητική. Βλέποντας τριγύρω μου και ρωτώντας αυτούς που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στον νομό, οδηγήθηκα στην πονηρή σκέψη ότι ο αγροτουρισμός θα πρέπει να είναι ένα πρόγραμμα για την επιδότηση της δεύτερης κατοικίας στην εξοχή. Μολονότι  και αυτή την εκδοχή την απέρριψα ως κακεντρεχή και μεροληπτική, ομολογώ ότι δεν την είδα να διαψεύδεται στην πράξη και ποτέ δεν άκουσα ότι ζητήθηκε από κάποιον, που έκτισε με αγροτουριστική επιδότηση ένα καινούργιο σπίτι για τον εαυτό του και τα παιδιά του, να επιστρέψει τα αχρεωστήτως καταβληθέντα.

Παρά τις σοβαρές ενδείξεις, σκέφθηκα ότι πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν και συνέχισα απτόητος τις έρευνές μου. Σε ημερίδα για τον αγροτουρισμό, που οργάνωσε η «Αγροτουριστική Α.Ε» στο Εργατικό Κέντρο του Ρεθύμνου το περασμένο Σάββατο, ήλθα σε επαφή και με άλλες ερμηνείες. Ο αγροτουρισμός θα πρέπει να είναι ένα εργαλείο για την περιαστική οικιστική ανάπτυξη, σκέφθηκα. Ομολογώ ότι ποτέ δεν θα πήγαινε το μυαλό μου σε μια τέτοιου είδους ερμηνεία και ούτε θα την πίστευα, αν δεν την άκουγα από το στόμα του ίδιου του Δημάρχου, στον χαιρετισμό που απηύθυνε στην ημερίδα. Τι είπε ο κ. Αρχοντάκης; Είπε, μέσες άκρες, ότι ο αγροτουρισμός είναι καλός και άγιος και ότι ο Δήμος του θα συμβάλει στο μέτρο των δυνατοτήτων του στην ανάπτυξή του. Για παράδειγμα, με την κατασκευή ενός περιφερειακού δρόμου στον Βρύσινα. Γιατί όμως να χρειάζεται μια βαρύγδουπη και δυσνόητη έννοια, όπως ο αγροτουρισμός για να δικαιολογηθεί η διάνοιξη ενός δρόμου που θα μετατρέψει τον Βρύσινα σε Βιολί Χαράκι; Δεν θα αρκούσε π.χ. να πει ο κ. Δήμαρχος ότι ο δρόμος αυτός ανοίγεται για λόγους πυρασφάλειας; Σε παλιότερες εποχές θα αρκούσε και με το παραπάνω.  ¶ρα κάτι άλλο συνθέτει την μαγεία του αγροτουρισμού και στην ερμηνεία του όρου θα πρέπει να υπάρχει ψωμί.   

Λέγαμε όμως για την ημερίδα. Οι εισηγήσεις που άκουσα με έβαλαν σε άλλες σκέψεις. Αυτό που κατάλαβα είναι ότι ο αγροτουρισμός είναι απότοκος ενός διπλού κορεσμού: του κορεσμού που έχει προκαλέσει η ομοιομορφία και η παγωνιά των μεγάλων ξενοδοχείων (από την πλευρά των τουριστών) και του κορεσμού της αγοράς του μαζικού και συνεπακόλουθη φθίνουσα τάση του κέρδους (από την πλευρά των επιχειρηματιών). Η «διαφοροποίηση των πηγών του εισοδήματος» (για τους αγρότες) και του «τουριστικού προϊόντος» (για τους τουρίστες) και μια ιδεολογία  περί αυθεντικότητας, αμεσότητας, απλότητας, φυσικότητας, παραδοσιακών σχέσεων, φιλοξενίας, διαφορετικότητας, αρμονίας του ανθρώπου με την φύση, τοπικών προϊόντων και «άθικτου» αγροτικού τοπίου είναι το περιτύλιγμα αυτής της επιδοτούμενης οικονομικής δραστηριότητας. (Θυμάστε τις διακοπές στο χωριό του παππού; Που να ξέραμε τότε ότι θα φθάναμε σήμερα να τις δούμε επιλέξιμες;)

Ξάφνου μου ήρθε να κραυγάσω: «εύρηκα!» καθώς μια λάμψη πέρασε από το μυαλό μου. Απλότητα, φυσικότητα κτλ. είναι άγνωστα στα χαμηλά υψόμετρα. Να λοιπόν γιατί ο τουρισμός παίρνει τα βουνά. Το κάνει γιατί έχει καταστρέψει τις παραλίες. Τώρα επιχειρεί την έξοδο από τα τείχη που ο ίδιος ανήγειρε για να εξαπλωθεί σε περιοχές, που είχαν μείνει ανέπαφες από το άγγιγμά του. Με το τζάμπα χρήμα από τις Βρυξέλλες, ιδιωτικά κεφάλαια και τοπική αυτοδιοίκηση ετοιμάζονται για την μεγάλη επίθεση. Στόχος οι «αναξιοποίητες δυνατότητες» της κρητικής φύσης. Η μάχη προμηνύεται σφοδρή και οι διαδικασίες πρέπει να είναι συνοπτικές ώστε «να αυξηθεί η απορροφητικότητα και να διευκολυνθούν οι υποψήφιοι επενδυτές».

Ακούγοντας για νέες χρηματοδοτήσεις, νέα κριτήρια και προδιαγραφές μου ήρθε στο μυαλό μια μαύρη σκέψη. Ο τουρισμός στην Κρήτη έχει μια μακρόχρονη παράδοση, αναλογίστηκα. Η άλλοτε υψηλή του κερδοφορία ήταν μια φούσκα. Ο κρητικός τουρισμός κατανάλωνε αυτό που οι ασχολούμενοι με τα τουριστικά ονομάζουν «φυσικό κεφάλαιο» και «αρχιτεκτονικό απόθεμα». Θα αλλάξει αυτό με τον αγροτουρισμό; Ας μη γελιόμαστε. Ο αγροτουρισμός δεν θα λύσει τα προβλήματα. Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση, ο αγροτουρισμός δεν θα είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό του μαζικού τουρισμού. Στην χειρότερη όμως περίπτωση, η βεβιασμένη ανάπτυξη του αγροτουρισμού στις λίγες περιοχές που προσφέρονται, θα σκοτώσει τον αγροτουρισμό γιατί δεν θα αργήσει να αλλοιώσει αυτό που ο αγροτουρισμός πουλά: το άθικτο αγροτικό περιβάλλον.

Δήμος Τσαντίλης

Υ.Γ. Να μην αναπτύξουμε, δηλαδή, αγροτουρισμό; Να αναπτύξουμε. Προηγουμένως όμως πρέπει να μάθουμε τι είναι αγροτουρισμός στις χώρες καταγωγής των ανθρώπων που μας επισκέπτονται. Και δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε ξανά τον τροχό. Ας κάνουμε πχ. αυτό που κάνουν οι Γάλλοι. Αυτοί δεν έχουν αναθέσει την πιστοποίηση των αγροτουριστικών επενδύσεων σε γραφειοκράτες τύπου «Αγροτουριστική Α.Ε», αλλά στο Παγκόσμιο Ταμείο για την Φύση (το γνωστό μας WWF). Αυτοί κάτι παραπάνω ξέρουν. Τα εκατομμύρια μέλη τους είναι δυνητικοί χρήστες των αγροτουριστικών καταλυμάτων με σήμα το συμπαθές «Panda» του WWF, εγγύηση ποιότητας και λογικής τιμής.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.