ΟΙ ΚΕΡΑΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΣΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Όπως είναι γνωστό, οι κεραίες της κινητής τηλεφωνίας (και τα κινητά τηλέφωνα) εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως μη ιονίζουσες, σε αντίθεση με τις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες Χ που είναι ιονίζουσες και αποδεδειγμένα δημιουργούν προβλήματα στην υγεία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος γενικά. Στην Ελλάδα, όπως και διεθνώς, δεν υπάρχουν κανονιστικές ρυθμίσεις που να προσδιορίζουν τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια έκθεσης του ανθρώπινου σώματος σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία σχετικά με την προφύλαξη από όλες τις πιθανές επιπτώσεις της υγείας του ανθρώπου.

Η Κ.Υ.Α 53571/3839 της 1-9-2000, προβλέπει μεν όρια «για την ασφαλή έκθεση» του πληθυσμού, πλην όμως αναφέρονται μόνο στις θερμικές και όχι στις μη θερμικές επιπτώσεις (κίνδυνοι δημιουργίας όγκων του εγκεφάλου, λευχαιμία, επιθηλιακό νεύρωμα κ.λ.π). Αυτό προκύπτει, από το ίδιο το κείμενο της Κ.Υ.Α και κυρίως από το γεγονός ότι εκδόθηκε βάσει της 1999/519 Σύστασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στην οποία επισημαίνεται ότι «ως βάση για τους συνιστώμενους περιορισμούς της έκθεσης έχουν χρησιμοποιηθεί μόνον αποδεδειγμένες επιπτώσεις». Δηλαδή στην προκειμένη Σύσταση και στην ΚΥΑ δεν περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει πλήρης απόδειξη για την βλαπτικότητά τους.

Πρέπει εδώ να επισημανθεί, ότι δεν έχει εκδoθεί Οδηγία που να έχει υποχρεωτική εφαρμογή σε όλα τα κράτη μέλη, αλλά Σύσταση που δίνει απλώς μία γενική κατεύθυνση (αρ. 249 Συνθ.ΕΚ). Αυτό συνέβη επειδή αφ’ ενός μεν δεν υπάρχουν ασφαλή συμπεράσματα για τις επιπτώσεις των μη ιονιζουσών ακτινοβολιών στην ανθρώπινη υγεία και κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ρυθμιστική παρέμβαση αναγκαστικού δικαίου, αφ’ ετέρου δε επειδή υπήρξε σθεναρή αντίδραση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των πολυεθνικών που ασχολούνται με την κινητή τηλεφωνία.

Εκτός όμως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), σχετικά με τους μείζονες και μη ανατρέψιμες κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον από τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες επισημαίνει ότι «δεν είμαστε ακόμη βέβαιοι για τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες». Για τον λόγο αυτό η (ΠΟΥ) διεξάγει σε πάνω από δέκα χώρες επιδημιολογική μελέτη για να διαπιστωθούν οι τυχόν μεγάλες βλαπτικές επιπτώσεις από την έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, και θα περατωθεί στα τέλη του 2003.

Από την περιορισμένη ανάπτυξη που επιχειρήθηκε παραπάνω προκύπτει αναμφισβήτητα, ότι στο ζήτημα των Η/Μ πεδίων και των επιπτώσεων του στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον υπάρχει διχογνωμία αμφισβητήσιμο στην επιστημονική κοινότητα. Ειδικότερα, η επιστημονική αβεβαιότητα αναφορικά με τους κινδύνους από την έκθεση στην Η/Μ ακτινοβολία είναι διπλής φύσεως, αφ’ ενός υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το εύρος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κινδύνων (π.χ. ενδέχεται ο κίνδυνος βλάβης να είναι μεν μεγάλος, αφορά όμως σε περιορισμένο αριθμό ανθρώπων), αφ’ ετέρου υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το πόση έκθεση και ιδιαίτερα ποια απόσταση από την πηγή ακτινοβολίας είναι επιβλαβής. Έτσι λοιπόν, η μοναδική επιλογή που έχουμε είναι να απολαμβάνουμε τα πλεονεκτήματα από την χρήση του, προσπαθώντας ταυτόχρονα να μειώσουμε όσο γίνεται δραστικότερα τους κινδύνους, μιας και ο πλανήτης μας βομβαρδίζεται καθημερινά από Η/Μ πεδία.

Β. ΟΙ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ:

Το Σ.τ.Ε μετά από επίπονη νομική ενασχόλησή του με το πρόβλημα μετά από σωρεία καταγγελιών, φαίνετε να μην είναι πειστικό σε ότι αφορά τους τρόπους με τους οποίους προσπαθεί να αντιμετωπίσει την επιστημονική αβεβαιότητα, σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου από την έκθεση στην Η/Μ ακτινοβολία. ¶λλοτε μεν την απουσία πλήρους απόδειξης της βλάβης της υγείας την εκλαμβάνει ως απουσία της βλάβης (π.χ. Σ.τ.Ε Ε.Α 60/92) άλλοτε δε, προβαίνει σε κατάφαση της βλάβης στηριζόμενο σε αμφίβολα επιστημονικά δεδομένα εκλαμβάνοντας το αβέβαιο ως βέβαιο (π.χ. Σ.τ.Ε 2805/1997, Σ.τ.Ε 2546/1999 Γ. τμήμα).

Υπό το φως όμως των νέων αντιλήψεων έχουν ενεργοποιηθεί αποτελεσματικοί προληπτικοί μηχανισμοί του διοικητικού δικαίου μέσω της διεύρυνσης του εξωτερικού και του εσωτερικού ελέγχου νομιμότητας η οποία επιτυγχάνεται με: την υποβολή Μ.Π.Ε (Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων), μελέτης επικινδυνότητας, την τήρηση αποστάσεων από τη πηγή (δεδομένου ότι η ένταση της Η/Μ ακτινοβολίας σε κάποιο σημείο είναι αντιστρόφως ανάλογη της απόστασης από την πηγή ακτινοβολίας, δηλαδή σε απόσταση 10 μέτρων από την πηγή η ένταση του πεδίου γίνεται 100 φορές μικρότερη, ενώ στα 100 μέτρα γίνεται 10.000 φορές μικρότερη κ.λ.π), την προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας κεραίας και σταθμού βάσης κινητής τηλεφωνίας σε ταράτσα οικοδομής, πλησίον κατοικιών και σχολείων, διότι η αβεβαιότητα για την επικινδυνότητα της εν λόγω ακτινοβολίας δημιουργεί τεκμήριο υπέρ της υγείας και του περιβάλλοντος με βάση την αρχή της «προφύλαξης» και «της βέλτιστης διαθέσιμης τεχνολογίας» (ασφαλιστικά μέτρα με αρ. 13776/2002 από το Σ.τ.Ε).

Πέραν όμως των ενεργειών του Σ.τ.Ε, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 57 εδάφιο α΄ ΑΚ «όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον». Με τη διάταξη αυτή προστατεύεται το δικαίωμα της προσωπικότητας και αποτελεί πλέγμα αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου με το οποίο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη. Τέτοια προστατευόμενα αγαθά είναι μεταξύ άλλων : α) τα σωματικά αγαθά (η ζωή, η υγεία, η σωματική ακεραιότητα), β) τα ψυχικά αγαθά (η ψυχική υγεία, ο συναισθηματικός κόσμος), γ) η τιμή κάθε ανθρώπου που αντικατοπτρίζεται στην αντίληψη που έχουν οι άλλοι γι’ αυτόν, δ) η ελευθερία που περιλαμβάνει τη δυνατότητα ακώλυτης ανάπτυξης κάθε ενέργειας, ε) η σφαίρα του απόρρητου και στ) το άσυλο της κατοικίας.

Επίσης, το Υπουργείο υγείας και Πρόνοιας στο έγγραφό του με αρ. Υ2/3328/13-10-1997, τονίζει ότι πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση των βάσεων – κεραιών κινητής τηλεφωνίας σε απόσταση μικρότερη των 58 – 100 μέτρων από κατοικημένες περιοχές. Ήδη εκδόθηκε η 53571/3839/1-9-2000 Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης - ΥΠΕΧΩΔΕ - Υγείας και Πρόνοιας - Μεταφορών και Επικοινωνιών, αναφορικά με τα «μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά».

Οι μελέτες και οι επιστημονικές έρευνες πανεπιστημιακών καθηγητών (που τελευταία έχουν πυκνώσει) καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι αναμφίβολα επιβλαβής για τον ανθρώπινο οργανισμό και ότι οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας θα πρέπει να τοποθετούνται όσο το δυνατόν πιο μακριά από κατοικημένες περιοχές, ώστε να αποφεύγεται η συνεχής έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ευπαθών ατόμων, όπως γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, μικρά παιδιά και πάντως σε απόσταση μεγαλύτερη των 100 μέτρων από κατοικημένες περιοχές.

Από το υπάρχων μέχρι σήμερα κυμαινόμενο θεσμικό πλαίσιο για το ζήτημα της ακτινοβολίας από κεραίες κινητής τηλεφωνίας, το πρόβλημα εστιάζεται σε τρία σημεία : α) στις επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον, β) το αποκλειστικό δικαίωμα της κυριότητας τη ταράτσας ή όχι που τοποθετήθηκε η κεραία και γ) η έκδοση ή όχι των απαιτουμένων αδειών – εγκρίσεων από τις αρμόδιες διοικητικές αρχές. Με βάση αυτά, το Δικαστήριο με την απόφαση 13776/2002 και έχοντας υπόψη την αρχή της προφύλαξης (σύμφωνα με την οποία καθώς η επιστήμη δεν έχει καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα, αυτή η αβεβαιότητα δημιουργεί τεκμήριο υπέρ της υγείας και του περιβάλλοντος), την αρχή της βέλτιστης διαθέσιμης τεχνολογίας (σύμφωνα με την οποία επιβάλλεται για την προστασία της υγείας των πολιτών να μην βρίσκονται οι κεραίες αυτές σε μεγάλη γειτνίαση από κατοικίες και όπως δέχτηκε το Δικαστήριο, πρέπει να τοποθετούνται τουλάχιστον 500 μέτρα μακριά από κατοικίες και να χρησιμοποιούνται κεραίες ευαίσθητες μεγάλης λήψης.

Μετά από την ανάλυση αυτή και μέσα από το σύνολο ειδικών διατάξεων που συνεχώς καταργούνται ή τροποποιούνται υπο την πίεση των συμφερόντων πολυεθνικών, αλλά δυστυχώς όχι προς την κατεύθυνση της πραγματικής προστασίας της υγείας του πληθυσμού, ο νομοθέτης δείχνει μέχρι σήμερα να μην έχει αντιληφθεί το σύνολο των παραμέτρων του προβλήματος της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας.

Προσωπικά, ως φυσικός περιβαλλοντολόγος, πιστεύω ότι, βραχυπρόθεσμα θα επιβληθεί στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, όπως αντίστοιχα έχει συμβεί και με τις καπνοβιομηχανίες να συνοδεύουν τα κινητά τηλέφωνα, τουλάχιστον με την προειδοποίηση «η Η/Μ ακτινοβολία βλάπτει σοβαρά την υγεία».

ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΚΗΣ
ΦΥΣΙΚΟΣ - ΠΕΡΙΒ/ΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.