(Αναδημοσίευση από το περιοδικό Ραπόρτο, της Πρωτοβουλίας Πολιτών Ζακύνθου www.raporto.gr)
Η εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται από το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, αλλά παράλληλα σκιαγραφείται και ως η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ. Η πληροφορία αποτελεί ένα από τα πιο πολύτιμα σύγχρονα αγαθά. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι οι τομείς της τεχνολογίας και των επικοινωνιών έχoυν επενδύσει τεράστια ποσά στην προσπάθεια για έγκαιρη (και όχι κατά ανάγκη έγκυρη) διάχυση της πληροφορίας παντός τύπου.
Ένα επίσης χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι η αναμφισβήτητη δυστυχώς υποβάθμιση όλων των φυσικών ισορροπιών, που αγγίζει ολόκληρο τον πλανήτη μας. Παράμετροι αυτής της υποβάθμισης με σαφή αρνητική επίδραση και στη διεθνή οικονομία είναι:
• Η μείωση της βιοποικιλότητας
• Η μη ορθολογική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων
• Οι παγκόσμιες κλιματικές διαταραχές (μάλιστα πρόσφατα ο ίδιος ο Επίτροπος της Ε.Ε. για θέματα περιβάλλοντος κ. Σταύρος Δήμας, έχει πια οικειοποιηθεί τον όρο «κλιματική κρίση» σε αντικατάσταση των «κλιματικών αλλαγών» τις οποίες ήδη βιώνουμε)
• Τα φαινόμενα ρύπανσης σε διεθνές αλλά και τοπικό επίπεδο με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία
Αυτό ακριβώς το χάσμα που συνεχώς διευρύνεται ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση θορύβησε την παγκόσμια κοινότητα και από τη δεκαετία του 70 και μετά άρχισε να γίνεται ένας αγώνας ανάδειξης του κινδύνου να οδηγηθούμε με μαθηματική ακρίβεια σε μη αναστρέψιμη κατάσταση: στο σημείο δηλαδή όπου ο άνθρωπος δεν θα έχει πια τις δυνάμεις να δράσει για να σταματήσει τις καταστροφικές διαδικασίες που θα έχει ο ίδιος προκαλέσει, ούτε θα μπορεί πια να ελπίζει ότι θα επανορθώσει έστω και ένα τμήμα από τις ζημιές που έχουν ήδη συντελεστεί (υποθέτοντας ότι θα είχε την επιθυμία να δράσει).
Επρόκειτο λοιπόν πραγματικά για μια κατεπείγουσα κατάσταση που απαιτούσε από τον καθένα μας:
• τη συνειδητοποίηση
• την απόκτηση δεξιοτήτων για να κατανοήσουμε μέσω της ορθής πληροφόρησης και να δράσουμε
• την εμπλοκή μας στη δράση του πολίτη, με εμπιστοσύνη στην αξία της δράσης
Έτσι, η ενημέρωση του κοινού σε περιβαλλοντικά θέματα υπήρξε αίτημα ήδη από την 1η Περιβαλλοντική Διάσκεψη στη Στοκχόλμη το 1972, κατά την οποία και αναγνωρίστηκε ως σημαντική η συμμετοχή και η ενημέρωση του κοινού, κυρίως ως απαραίτητο στοιχείο για την εγρήγορση και την ανάπτυξη ατομικού αισθήματος ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον. Η «μετά λόγου γνώσης» συμμετοχή του πολίτη σε περιβαλλοντικά ζητήματα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο μέσα από διαδικασίες που θα διασφάλιζαν την πρόσβαση του πολίτη στις περιβαλλοντικές πληροφορίες αποδίδοντας τους έτσι και ουσιαστική χρηστική αξία.
Ως εκ τούτου η ανάγκη για νομική κατοχύρωση της σχέσης ανάμεσα στην ουσία της περιβαλλοντικής πληροφόρησης και της συμμετοχικής δράσης του πολίτη σε αποφάσεις για κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα (όπως π.χ. στη αναδιαμόρφωση χωροταξικών σχεδιασμών), «γέννησε» μία σειρά νομοθετικών διατάξεων σε διεθνές, Κοινοτικό και εθνικό επίπεδο όπως
1. Η Διεθνής Σύμβαση του ¶αρχους το 1998 περί των αρχών της διάχυσης της περιβαλλοντικής πληροφόρησης, της συμμετοχής των πολιτών σε θέματα περιβάλλοντος και της πρόσβασης τους στη δικαιοσύνη. Η Σύμβαση αυτή έχει υπογραφεί από τη χώρα μας και αποτελεί νομικό εργαλείο Διεθνούς δικαίου στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών
2. Η Κοινοτική Οδηγία 2003/4/ΕΚ για πρόσβαση του κοινού στην περιβαλλοντική πληροφορία, η οποία και αντικατέστησε την παλαιότερη σχετική Κοινοτική Οδηγία 90/313 της Ευρωπαϊκής Ένωσης
3. Η ΚΥΑ (11764/653/2006) ΦΕΚ Β΄327, με την οποία το Εθνικό μας Δίκαιο εναρμονίστηκε πλήρως με το αντίστοιχο Κοινοτικό περί της ελεύθερης πρόσβασης του πολίτη στην περιβαλλοντική πληροφορία.
Είναι κοινά αποδεκτό ότι η γενικότερη πρόσβαση του πολίτη στην πληροφόρηση αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα του πολίτη σε μία ευνομούμενη Πολιτεία. Επιπλέον η αναγνώριση της ενημέρωσης και της συμμετοχής του κοινού ως απαραίτητα στοιχεία για την εγρήγορση και την ανάπτυξη αισθήματος ευθύνης του ατόμου απέναντι στο περιβάλλον, καθιστά το προαναφερθέν ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο πολύτιμο εργαλείο για την εύρυθμη λειτουργία των διαδικασιών κοινωνικής διαβούλευσης στη λήψη σχετικών πολιτικών αποφάσεων.
Θα πρέπει πάντως να τονιστεί ότι η έγκυρη και έγκαιρη περιβαλλοντική πληροφόρηση του πολίτη δεν επαρκεί για την επίτευξη της γόνιμης συμμετοχικής του διαδικασίας σε κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα (πολύ περισσότερο του τόπου του). Θα πρέπει να πληρούνται και κάποιες απαραίτητες προϋποθέσεις όπως:
• ο ίδιος ο πολίτης να έχει συναίσθηση των αυξημένων ευθυνών του ως μέλος ενός κοινωνικού συνόλου, αλλά ταυτόχρονα
• να αισθάνεται και ότι η συμμετοχή του μπορεί ουσιαστικά να αλλάξει τα δεδομένα στη διαδικασία των αποφάσεων
Η τύποις συμμετοχή του πολίτη σε ήδη ειλημμένες αποφάσεις που άπτονται σημαντικών περιβαλλοντικών ζητημάτων μπορεί να ατονήσουν το ενδιαφέρον του αισθανόμενος ως διακοσμητικό στοιχείο. Για το λόγο αυτό η Ε.Ε. μέσω των σχετικών Οδηγιών της προσπάθησε να διασφαλίσει τη σχέση ανάμεσα στην ουσία της πληροφόρησης και την ουσία της συμμετοχής για θέματα περιβάλλοντος.
Η ΟΔΗΓΙΑ 2007/2/ΕΚ για δημιουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Κοινότητα (INSPIRE)
Η νέα Κοινοτική Οδηγία 2007/2/ΕΚ ή αλλιώς INSPIRE. έρχεται να συμπληρώσει τις επιταγές του Κοινοτικού Νομοθέτη περί της ελεύθερης πρόσβασης του πολίτη σε περιβαλλοντικές πληροφορίες. Συγκεκριμένα διαμορφώνει το νομικό πλαίσιο για τη δημιουργία και λειτουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρώπη, με σκοπό τη χάραξη, εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση των κοινοτικών πολιτικών, σε όλα τα επίπεδα και την παροχή πληροφοριών του δημοσίου τομέα με έμφαση στο περιβάλλον. Βασικός στόχος της πρωτοβουλίας INSPIRE είναι να καταστήσει διαθέσιμα, περισσότερα και καλύτερα δεδομένα για την χάραξη κοινοτικής πολιτικής όσον αφορά τις πολιτικές και τις δραστηριότητες που ενδέχεται να έχουν άμεσο ή έμμεσο αντίκτυπο στο περιβάλλον.
Πιο αναλυτικά, η νομοθετική πρωτοβουλία INSPIRE επικεντρώνεται στην περιβαλλοντική πολιτική αλλά είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί και να επεκταθεί μελλοντικά σε άλλους τομείς, όπως της γεωργίας, των μεταφορών και της ενέργειας. Η πρόταση εστιάζεται ειδικότερα στις πληροφορίες που απαιτούνται για την παρακολούθηση και τη βελτίωση της κατάστασης του περιβάλλοντος, όπου συμπεριλαμβάνονται ο αέρας, το νερό, το έδαφος και το φυσικό τοπίο. Πολλές από τις πληροφορίες αυτές πρέπει να συνοδεύονται από χωρικά δεδομένα πολλαπλών χρήσεων.
Στις τελικές διατάξεις της Oδηγίας δηλώνεται κατηγορηματικά ότι το αργότερο έως τις 15 Μαΐου 2010, τα κράτη μέλη (συνεπώς και η Ελλάδα) θα πρέπει να διαβιβάσουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκθεση με συνοπτικές περιγραφές των κάτωθι:
α) του τρόπου συντονισμού των παροχών του δημόσιου τομέα και των χρηστών των συνόλων και υπηρεσιών χωρικών δεδομένων και των ενδιάμεσων φορέων, καθώς και περιγραφή της σχέσης με τους τρίτους και της οργάνωσης της διασφάλισης ποιότητας,
β) της συμβολής δημόσιων αρχών ή τρίτων στη λειτουργία και τον συντονισμό της υποδομής χωρικών πληροφοριών,
γ) των πληροφοριών σχετικά με τη χρήση της υποδομής χωρικών πληροφοριών,
δ) συμφωνιών ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ δημόσιων αρχών,
ε) του κόστους και των ωφελημάτων από την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας.
Η ίδια η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία και διαχείριση δικτυακής πύλης γεωγραφικών πληροφοριών (geoportal) INSPIRE σε Kοινοτικό επίπεδο, προς εξυπηρέτηση των Ευρωπαίων πολιτών. Μπορεί εύκολα να αναλογιστεί κανείς το μεγάλο στοίχημα που καλείται η χώρα μας δια μέσου της Ε.Ε. να κερδίσει, έτσι ώστε να αποκτήσει ένα πραγματικό «πολυεργαλείο» με εφαρμογές στην ανάπτυξη, τη διαχείριση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την έρευνα, την εκπαίδευση και την ενημέρωση.
Συμπερασματικά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι τα τελευταία 30 με 40 χρόνια αναδεικνύεται όλο και περισσότερο η ανάγκη για ουσιαστικές συμμετοχικές διαδικασίες του απλού πολίτη σε πολιτικές αποφάσεις που σχετίζονται με κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα. Η εμπλοκή του κοινού δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την έγκυρη, έγκαιρη και εύληπτη ενημέρωση του και χωρίς την κατάλληλη περιβαλλοντική εκπαίδευση του μέσα από μια διαδικασία δια βίου μάθησης.
Γεώργιος Καρρής
Βιολόγος
(Αναδημοσίευση από το περιοδικό Ραπόρτο, της Πρωτοβουλίας Πολιτών Ζακύνθου www.raporto.gr)
.
ecocrete.gr . |
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΘΡΩΝ
Cavo Sidero
