ΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

Ο κόσμος αλλάζει, οι πόλεις αλλάζουν και τίποτα δε θάναι όπως πριν. Σήμερα απρόσμενες αλλαγές στη φύση και στον αέρα, στις κλιματολογικές συνθήκες, στα αποθέματα νερού και τροφών, στην παραγωγή ενέργειας, και στην διακίνηση των πληροφοριών, παράλληλα με μαζικές πληθυσμιακές μετακινήσεις, επιδρούν καταλυτικά στην εξέλιξη των πόλεων, ανατρέποντας όχι μόνο τη μορφή και τη λειτουργία των, αλλά επίσης τις εργασιακές-οικονομικές σχέσεις και τις κοινωνικές συμπεριφορές.

Στο λυκαυγές του 21ου αιώνα το Ηράκλειο καλείται ν' αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ποιότητας ζωής, να καινοτομήσει σε ιδέες και μέτρα και ν' αναπτύξει ένα στρατηγικό όραμα ώστε ν' ανταποκριθεί στις νέες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές ανάγκες. Το ζητούμενο δεν είναι πια η καλύτερη διαχείριση των προβλημάτων, μα η ριζοσπαστική αλλαγή στις αντιλήψεις, στις δομές οργάνωσης και στις δράσεις της Δημοτικής Αρχής.

Ο σχεδιασμός μιας ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ θα πρέπει να θέσει τέλος στην "εκτατική περίοδο" και να επιστρέψει στα πρότυπα της συμπαγούς πόλης, λαμβάνοντας υπόψιν και το πολυπολιτισμικό περιβάλλον του αύριο.

Η ΩΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η οικονομική βάση των κοινωνικών δραστηριοτήτων της Δημοτικής Αρχής.

Η προσαρμογή της κινητικότητας στις σύγχρονες διεθνείς αντιλήψεις και στους κανόνες της αειφορίας, σημαίνει ΝΕΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ - ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ.

Η προώθηση του ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ είναι πια μονόδρομος για αποτελεσματική δράση. Η ενίσχυση των συμμετοχικών διαδικασιών, της "ψηφιακής δημοκρατίας" καθώς και ένα FORUM ανταλλαγής απόψεων για αναπτυξιακά θέματα της πόλης, διευρύνουν την ελεύθερη έκφραση, εξασφαλίζουν την συνυπευθυνότητα και προκαλούν την εθελοντική προσφορά.

Η μεταλλαγή του Ηρακλείου σε "ΠΡΑΣΙΝΗ" ΠΟΛΗ ΔΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ, η προστασία των υδάτινων πόρων, και οι καινοτόμες παρεμβάσεις για μείωση, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των στερεών αποβλήτων, ή για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, δίνουν το περιβαλλοντικό στίγμα της πόλης στην νέα οικολογική εποχή που έρχεται.

Η οργάνωση ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ, θα συντονίσει, οργανώσει και ενισχύσει τη μέριμνα για τους κοινωνικά ασθενέστερους, τους ηλικιωμένους, τους νέους, τους αλλοδαπούς εργαζομένους, σηματοδοτώντας το νέο Ηράκλειο ως "πόλη της αλληλεγγύης".

Ο ρόλος του Ηρακλείου ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΜΙΝΩΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ως "κέντρο Γραμμάτων και Τεχνών, σημαίνει τέλος στην άγονη εσωστρέφεια και νέο προσανατολισμό προς τη διεθνή συνεργασία. Ένα τοπικό πολιτισμικό δίκτυο, η φροντίδα για την Κνωσό, η δημιουργία κτιριακής υποδομής και η καθιέρωση πολιτισμικών θεσμών διεθνούς εμβέλειας ανοίγουν τους ορίζοντες για μια "απογείωση" της πόλης.

Τέλος, ως πόλη ΜΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ το Ηράκλειο μπορεί να αντλήσει σημαντικά οφέλη από τη δυναμική της Ολοκλήρωσης και επέκτασης της Ε.Ε. (Κύπρος - Τουρκία), μόνο όταν οι δημότες γίνουν κοινωνοί της ευρωπαϊκής αντίληψης και την προσαρμόσουν στο δικό των περιβάλλον.

Το Ηράκλειο μπορεί να γίνει συμπαγές και πολυκεντρικό, πιο όμορφο, πιο οικολογικό, πιο δίκαιο, πιο δημιουργικό. Πόλη της κοινωνικής επαφής και της αλληλεγγύης, που θα ενισχύει τη διαφορετικότητά της, θα παράγει ζωντάνια, έμπνευση και πολιτισμό, ευνοώντας μια ενεργητική δημόσια ζωή.

1. ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ

Η ραγδαία πληθυσμιακή συσσώρευση της τελευταίας 30-ετίας, σε συνδυασμό με την αδυναμία των κρατικών και τοπικών Υπηρεσιών να ικανοποιήσουν τις ανάγκες που δημιουργεί, είναι η αφετηρία των σημερινών προβλημάτων του Ηρακλείου. Όσο θα διατηρείται η αναντιστοιχία αναγκών και ρυθμών δράσης, η πόλη, εγκλωβισμένη εσαεί στην αδυναμία πρόβλεψης, θα υποφέρει από την κατασπατάληση πόρων, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την άναρχη δόμηση, τη κυκλοφοριακή συμφόρηση και θα μετρά τα ελλείμματα σε τεχνική και κοινωνική υποδομή.

 για την αειφόρο ανάπτυξη μιας βιώσιμης πόλης

Στην τοπική κλίμακα, όπως και στην παγκόσμια, τα φυσικά αποθέματα (ενέργεια-κλίμα-νερό-αέρας-γη) και οι ζωτικοί χώροι για την χλωρίδα και την πανίδα πρέπει να προστατεύονται, ώστε να διατίθενται στις επόμενες γενιές σε καλή ποιότητα.

Επειδή η δομημένη επιφάνεια της πόλης αποτελεί μη ανανεώσιμο απόθεμα, το κριτήριο της αειφορίας είναι το πιο σημαντικό κατά τον σχεδιασμό της ανάπτυξής της, που σημαίνει ότι η μετατροπή της περιαστικής γης σε οικοδομήσιμη πρέπει να γίνεται με φειδώ. Ομοίως στο οικοδομικό απόθεμα, ιδιαίτερα στα Δημόσια και κοινωφελή κτίρια θα πρέπει αφενός να εξασφαλίζεται άριστη ποιότητα, αφετέρου η διαρκής συντήρηση και η μακροπρόθεσμη προστασία.

Επιπλέον, προϋπόθεση μιας αειφόρου ανάπτυξης της πόλης είναι η εξασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής της βάσης, που είναι απαραίτητη για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση των μέτρων και για την ανάληψη των βαρών από την κοινωνία.

 για την προσαρμογή στις νέες συνθήκες

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός δεν μπορεί σήμερα να αγνοήσει τις μεταλλαγές που επιφέρει η αναπόφευκτη παγκοσμιοποίηση στην επικοινωνία, στη δικτυωμένη παραγωγή εργασίας, στην οικονομία ούτε τις αναμενόμενες δημογραφικές αλλαγές προς ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον.

Στην αναδυόμενη δικτυακή κοινωνία του 21ου αιώνα, όπου "ή είσαι παντού ή δεν είσαι πουθενά", οι έννοιες "πόλη", "ύπαιθρος", "γειτνίαση", "μετακίνηση", αποκτούν διαφορετική σημασία και νόημα, που αν αγνοηθεί, θα δημιουργήσει εφιαλτικό σκηνικό κοινωνικής αποσύνθεσης σε περιοχές με διασκορπισμένες κατοικίες, τόπους χωρίς καταστήματα και γραφεία, αστικές δομές χωρίς όνομα.

Ο Δ.Η. θα καταρτίσει ένα ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ, προσαρμοσμένο στις νέες συνθήκες, θα μελετήσει ταυτόχρονες βελτιώσεις στους σημερινούς σχεδιασμούς και θα προβεί σε καινοτόμες δράσεις με χαρακτηριστικά αειφορίας.

 για την οργάνωση της πόλης

Η μεταλλαγή της σημερινής άμορφης πόλης σ' ένα λειτουργικά και αισθητικά αναβαθμισμένο περιβάλλον φιλικό προς τον άνθρωπο, είναι απαραίτητη για να αναλάβει τον ρόλο της ως ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - "ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ". Ο Δ.Η., με την αντίληψη σχεδιασμού ενός ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΔΗΜΟΥ και αξιοποιώντας τις προτάσεις των Πανεπιστημίων Κρήτης, Α.Π.Θ. και του Ι.Τ.Ε., θα εντατικοποιήσει τους ρυθμούς ολοκλήρωσης των ρυθμιστικών - πολεοδομικών μελετών, της επέκτασης και της εφαρμογής των, με δράσεις όπως:

- Σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ, κατάρτιση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Ηρακλείου και ενεργοποίηση του σχετικού Οργανισμού Εφαρμογής, όπως ρητά αναφέρεται για το Ηράκλειο στον Ν.2508/97.

- Προώθηση της υλοποίησης του Ανατολικού και του Περιφερειακού Κέντρου Ηρακλείου με δίκτυα λειτουργιών και εξυπηρετήσεων που στηρίζουν τις προοπτικές ανάπτυξης ολόκληρου του αστικού χώρου.

- Μεσοπρόθεσμη εφαρμογή των προτάσεων του νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου για τη λήψη άμεσων μέτρων οργάνωσης της πόλης.

- Επίσπευση της ολοκλήρωσης των μελετών επεκτάσεων και των πράξεων εφαρμογής, με ενισχυτικές δράσεις για την υλοποίησή των (διανοίξεις, δίκτυα υποδομής, διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων, φυτεύσεις κ.λ.π.).

- Πολεοδόμηση των περιοχών επέκτασης όπου προβλέπονται από το νέο Γενικό Πολεοδομικό σχέδιο. (Παπά Τίτου Μετόχι, Κορακοβούνι, Αη Γιάννης Χωστός, Σταυρωμένος κ.ά).

- Κατάρτιση πολεοδομικών σχεδίων ανάπλασης & επέκτασης για όλα τα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου, ώστε να λειτουργήσουν ως δορυφορικές οικιστικές μονάδες-περιβαλλοντική ασπίδα στη συνεχή και ανεξέλεγκτη επέκταση του πολεοδομικού συγκροτήματος.

- Προώθηση των πράξεων αναλογισμού στο παλαιό σχέδιο, με επισπεύδοντα τον Δήμο.

- Ολοκλήρωση του κτηματολογίου και ανάπτυξη σύγχρονου Γεωγραφικού Συστήματος πληροφοριών.

- Σχεδιασμός και εκτέλεση έργων βελτίωσης της ποιότητας του δημόσιου χώρου και ανασυγκρότησης της γειτονιάς στα προάστια και στα Δημοτικά Διαμερίσματα.

- Προώθηση της μελέτης ανάδειξης του δυτικού παραλιακού μετώπου από τον προμαχώνα Αγ. Ανδρέα έως τον Ξηροπόταμο, και έναρξη εκτέλεσης των σχετικών έργων.

- Παρέμβαση και συνδρομή προς τον Δημόσιο Τομέα και τους αρμόδιους Οργανισμούς για τη στέγαση Υπηρεσιών και κοινωφελών εγκαταστάσεων, όπως έχουν θεσμοθετηθεί με τα πολεοδομικά σχέδια και μόνο σύμφωνα μ' αυτά.

- Συνεργασία με τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και πολίτες για την κατάρτιση νέου σύγχρονου σχεδίου πολιτικής προστασίας από θεομηνίες, αναμενόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα, ή καταστροφές (σεισμός, πλημμύρα, καύσωνας, πυρκαγιά, πόλεμος).

- Στήριξη και συνδρομή στην εκτέλεση των Ολυμπιακών έργων στο Ηράκλειο, υπό την προϋπόθεση των αναγκαίων προσαρμογών, ώστε να είναι συμβατά με τον πολεοδομικό αναπτυξιακό σχεδιασμό.

- Παρέμβαση και συμμετοχή του Δήμου στην κατάρτιση μακρόπνοων προγραμμάτων για τις αερομεταφορές (λοξός διάδρομος, νέο αεροδρόμιο), τις θαλάσσιες μεταφορές (αλιευτικό λιμάνι -ιχθυόσκαλα, μαρίνα σκαφών αναψυχής), τους υδάτινους πόρους (φράγμα Αποσελέμη, Αλμυρός, χείμαρροι), την ενέργεια (Ελληνοπεράματα, ανανεώσιμες πηγές), την εκπαιδευτική - κοινωνική υποδομή (σχολεία, κτίρια πρόνοιας).

 για την παλιά πόλη

- Στήριξη - επίσπευση της Μελέτης Παλιάς Πόλης και εκτέλεση του προγράμματος URBAN.

- Επανεξέταση της αναπτυξιακής προοπτικής, των όρων δόμησης και των αντιλήψεων περί απομείωσης των αξιών γης που προτείνονται, επί ολοκληρωμένου σχεδίου που θα περιλαμβάνει τις χρήσεις γης, τη ρυμοτομία και την πολιτική των μετακινήσεων.

- Οργάνωση ευρύτατου διαλόγου εκτός Δημοτικής Αρχής πριν από την λήψη οποιασδήποτε οριστικής απόφασης.

- Αυστηρή τήρηση της νομιμότητας κατά τις διαδικασίες σύνταξης των μελετών, αποφάσεων, εγκρίσεων, αναστολών οικοδόμησης, κ.λ.π.

- Εκτέλεση έργων σύμφωνα με τις ειδικές μελέτες και μόνο εφόσον είναι συμβατά με οριστικά εγκεκριμένες προτάσεις (π.χ. πεζοδρόμηση & αναμόρφωση ιστορικού κέντρου, ανάπλαση Αγ.Τριάδος, ανάδειξη της Κεντρικής Αγοράς, υπογείωση δικτύων ΔΕΗ-ΟΤΕ, κ.ά.).

- Λήψη άμεσων μέτρων για την αισθητική αναβάθμιση : Καθαίρεση παράνομων διαφημιστικών πινακίδων, αντικατάσταση / απομάκρυνση αντιαισθητικών κάδων απορριμμάτων-πινακίδων, απομάκρυνση αυθαίρετων καταλήψεων (αγαθά, τραπεζοκαθίσματα, περίπτερα) κ.ά.

 για την αυθαίρετη δόμηση

- Αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας για τα αυθαίρετα κτίσματα εντός των ορίων επεκτάσεων του σχεδίου πόλης, και πάταξη των φαινομένων συναλλαγής ή εξαγοράς φρονήματος, οπουδήποτε εντοπίζονται.

- Συνεργασία με φορείς ιδιοκτητών αυθαιρέτων κτισμάτων, για την διευκόλυνσή τους σε θέματα νομιμοποίησης, καταβολής προστίμων, υπερβάσεων Σ.Δ. αντισεισμικής προστασίας, θεσμικών μέτρων κ.ά., στα πλαίσια της Νομοθεσίας.

- Συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ, για την κατάρτιση μελετών αναπλάσεων (και μέσω αυτών νομιμοποίηση), ομάδων αυθαιρέτων κτισμάτων που βρίσκονται έξω από τα όρια επεκτάσεων του σχεδίου.

- Αντιμετώπιση του προβλήματος όχι μόνον ως περιβαλλοντικού-οικιστικού αλλά επίσης ως κοινωνικού, που επιφέρει κοινωνική διάσπαση & αντιπαλότητα, δημιουργεί πολίτες δυο κατηγοριών και συνθήκες ομηρίας, διδάσκει την αθέτηση των Νόμων και την υποκρισία.

- Σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ, θεσμική κατοχύρωση προσωρινής ηλεκτροδότησης και υδροδότησης σε όλα ανεξαιρέτως τα αυθαίρετα κτίσματα που βρίσκονται στα όρια των επεκτάσεων και αναπλάσεων, (για λόγους υγείας, ασφάλειας, πολιτισμού και αξιοπρέπειας), αφού η απαγόρευση όχι μόνο δε λειτούργησε αποτρεπτικά, αλ' αντίθετα ευνόησε την ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων.

- Ευρεία γνωστοποίηση προς όλους τους δημότες της νέας αντίληψης για την προσέγγιση του θέματος, και της αποφασιστικότητας του Δ.Η. για την οριστική πάταξη του φαινομένου.

- Τακτικός έλεγχος (αυτοψίες, δορυφορικές λήψεις), για τον εντοπισμό ενδεχόμενης νέας δραστηριότητας και δημιουργία ευέλικτου μηχανισμού άμεσης και αποτελεσματικής παρέμβασης, σε συνεργασία με την Εισαγγελία και την Αστυνομία.

2. ΩΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Η εγκατάσταση 80.000 νέων κατοίκων στο Ηράκλειο δημιούργησε μια τεράστια δυναμική εργασίας και επενδύσεων που βρήκε όμως την πόλη απροετοίμαστη. Τα τεράστια οργανωτικά προβλήματα, ή κατασπατάληση του χώρου και το έλλειμμα σε υποδομές, έχουν δημιουργήσει περιβάλλον απωθητικό για νέες εγκαταστάσεις στην πόλη, ενώ και η διαδικασία απομάκρυνσης έχει ήδη αρχίσει.

Τα προβλήματα αυτά φυσικά δεν απεικονίζονται στους δείκτες της τοπικής οικονομίας και των θέσεων εργασίας, που μέχρι σήμερα παρέμεναν ανοδικοί, τοποθετώντας το Ηράκλειο στις πιο εύρωστες οικονομικά πόλεις της χώρας. ΄Όμως τα πράγματα δε θα 'ναι πια έτσι:

Η δραματική συρρίκνωση του "κινητήριου" αγροτικού εισοδήματος, ο ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός των δραστηριοτήτων τουρισμού - αναψυχής, η διάλυση του λιανικού εμπορίου από τα πολυκαταστήματα και τις ανεξέλεγκτες «λαϊκές», οι αντιπαραγωγικές επενδύσεις στην αυθαίρετη δόμηση ή σε δραστηριότητες προσωρινού κέρδους, η έλλειψη αγοραστικής δύναμης σε εποχή επιδοτήσεων και χρηματοδοτήσεων από την Ε.Ε., είναι εξελίξεις δυσοίωνες για το μέλλον της εργασίας και της οικονομίας στην πόλη. Η ενδεχόμενη κάμψη των παραγωγικών επενδύσεων σημαίνει βεβαίως αύξηση της ανεργίας.

Επειδή η δραστηριότητα της Αυτοδιοίκησης, κυρίως η κοινωνική, στηρίζεται στην οικονομική της βάση, ο Δ.Η. οφείλει αφενός να διεκδικεί πόρους από το Κράτος σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο για την Αυτοδιοίκηση, αφετέρου να παρέμβει με δράσεις που θα αναχαιτίσουν τις αρνητικές εξελίξεις και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις απασχόλησης όπως:

- Με έργα αστικής ανακαίνισης αλλά και αναβάθμισης του περιαστικού περιβάλλοντος σε όλους τους τομείς, για να αποκτήσει η πόλη ελκυστικότητα ως αγοραστικό κέντρο της περιφέρειας, να γίνει ξανά τόπος περιήγησης και παραμονής.

- Με την προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών στην απασχόληση μέσα από τον καθορισμό χρήσεων γης όπως π.χ. χρήσεις υπηρεσιών Πολιτισμού, βιοτεχνικές χρήσεις κτιρίων στην Αγ.Τριάδα κ.ά.

- Με τη διαμόρφωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και με την προσέλκυση εξειδικευμένων επιχειρήσεων στους τομείς νέων τεχνολογιών, σε συνεργασία με το Ι.Τ.Ε. και τα Επιμελητήρια ("Δικτυωμένα κέντρα").

- Με την ανάπτυξη πολιτιστικών ιδρυμάτων, υπερτοπικού χαρακτήρα (Μουσική Ακαδημία, Κέντρο Εικαστικών Τεχνών, κ.λ.π.), που προσφέρουν πολλές νέες θέσεις εργασίας και συμβάλλουν στην προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού.

- Με την τόνωση των ζωνών λιανικού εμπορίου μέσω αναβάθμισης του δημόσιου χώρου, διευκόλυνσης της προσέλευσης, στάθμευσης και παραμονής, οικονομικών κινήτρων κλπ., ώστε να ανακτηθεί η απαιτούμενη ποιότητα, που θα προσελκύσει νέες επενδύσεις.

- Με την οργάνωση ειδικών χώρων και καθιέρωση προδιαγραφών λειτουργίας των λαϊκών αγορών, ώστε να ενισχύονται οι πρωτογενείς παραγωγοί και να παταχθεί το παραεμπόριο.

- Με την οργάνωση γραφείων απασχόλησης για νέους, που θα εξυπηρετήσει υπαρκτές ανάγκες και θα συμβάλλει στο ατομικό εισόδημα. Το ίδιο μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα ενός μηχανισμού καταγραφής, ανάλυσης, παρακολούθησης και πρόβλεψης των δεικτών απασχόλησης, σε συνεργασία με τον Ο.Α.Ε.Δ & τη Στατιστική Υπηρεσία.

- Με μέτρα και κίνητρα στήριξης των αγροτών στις αγροτικές περιοχές του Δήμου, για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, τη χρήση νέων μεθόδων παραγωγής, την ομαδοποίηση κλπ., ως συμβολή στην αγροτική απασχόληση και στην προστασία του περιβάλλοντος. (π.χ. έργα οδοποιίας-άρδευσης, οδηγίες βιολογικής καλλιέργειας, προβολή-προϊόντων, κλπ.).

3. ΝΕΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ - ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

Μετά τις μέχρι σήμερα ανεπιτυχείς προσπάθειες για τη βελτίωση των μετακινήσεων στην πόλη, έχει γίνει πλέον απ’ όλους αντιληπτό ότι χρειάζεται ριζική αναπροσαρμογή του κυκλοφοριακού συστήματος και της κινητικότητας, στις σύγχρονες διεθνείς αντιλήψεις και στους κανόνες της αειφορίας. Χρειάζεται δηλαδή προσδιορισμός και διατύπωση μιας νέας Δημοτικής Πολιτικής Κυκλοφορίας που, σύμφωνα και με τις υποδείξεις της Ε.Ε., θα πρέπει να έχει στόχους:

- Την εξυπηρέτηση των μετακινήσεων κατοίκων και επισκεπτών της πόλης προς κάθε προορισμό, σ' ένα ιεραρχημένο οδικό δίκτυο, ευκρινές και αναγνώσιμο.

- Την ισόρροπη κινητικότητα με όλα τα μεταφορικά μέσα σ' ένα περιβάλλον που δε θα εξαρτάται, ούτε θα αποκλείει τη χρήση των Ι.Χ.

- Τη μείωση της υπέρμετρης χρήσης του Ι.Χ. με αφαίρεση της δυνατότητας δωρεάν στάθμευσης, με παρεμβάσεις και κίνητρα προς τα μαζικά μέσα μεταφοράς, (ανανέωση, επιδοτούμενες ή δωρεάν διαδρομές), με συμμετοχικά προγράμματα (π.χ. "μαζί στη δουλειά"), με ενημέρωση κ.λ.π.

- Τον περιορισμό της χρήσης των ταξί στην εξυπηρέτηση ειδικών κατηγοριών χρηστών (τουρίστες, ηλικιωμένοι, μη οδηγοί, άτομα μειωμένης κινητικότητας) με πολυάριθμους σταθμούς σε κατάλληλες θέσεις.

- Την απελευθέρωση των δρόμων από σταθμευμένα οχήματα και την απόδοση του χώρου στις μετακινήσεις πεζών και ποδηλάτων ή σε κοινόχρηστες λειτουργίες.

- Την μείωση του θορύβου, των ρύπων και των κινδύνων από την κυκλοφορία.

Ο Δ.Η. θα επιδιώξει την εφαρμογή των των μέτρων αυτής της νέας Πολιτικής Κυκλοφορίας με επιστημονική προσέγγιση, μέσω τακτικών καταγραφών φόρτων, προελεύσεων-προορισμών και εφαρμογής μεθόδων που βασίζονται στη σύγχρονη γνώση & έρευνα.

 για το υπεραστικό δίκτυο

- Παρεμβάσεις και συμπαράσταση προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες για την ολοκλήρωση των μεγάλων οδικών έργων στην πόλη (ΒΟΑΚ, Ολυμπιακά έργα), και έλεγχος συμβατότητας με τον πολεοδομικό-αναπτυξιακό σχεδιασμό.

- Παρέμβαση για την χάραξη νέας παράκαμψης Ηρακλείου νοτιότερα, από τα Ελληνοπεράματα έως τον Καρτερό και έναρξη των απαλλοτριώσεων για την εξασφάλιση της γης.

- Παρέμβαση για την κατασκευή πρόσθετων ανισόπεδων κόμβων στο υφιστάμενο τμήμα του ΒΟΑΚ (Πανεπιστημίου, Φοινικιάς, λ. Ιωνίας, ΣΕΑΠ), ώστε να λειτουργήσει ως αστικός αυτοκινητόδρομος και άξονας ανατολής - δύσης της πόλης.

- Βελτίωση των προσβάσεων προς τα Δημοτικά Διαμερίσματα και σχεδιασμός δικτύου για τη μεταξύ των επικοινωνία.

 για το αστικό δίκτυο

- Προώθηση των πράξεων αναλογισμού και εφαρμογής, για να υλοποιηθούν διανοίξεις όπως προβλέπονται στις περιοχές του σχεδίου πόλης και στις νέες επεκτάσεις.

- Διαμόρφωση του δικτύου πεζοδρόμων-ποδηλατοδρόμων για να συνδεθούν σχολεία, αθλητικοί χώροι, τοπικά κέντρα γειτονιάς, όπως προβλέπεται στα σχέδια επεκτάσεων.

- Προώθηση της έρευνας για δίκτυο μέσου σταθερής τροχιάς (τραμ) σε ρεαλιστική βάση.

 για τις περιοχές κατοικίας

- Αποκλεισμός της διαμπερούς κυκλοφορίας στο εσωτερικό κάθε γειτονιάς με αντίθετες μονοδρομήσεις και διαμόρφωση "δρόμων κατοικίας" (woonerfs).

- Σχεδιασμός και ιεράρχηση εσωτερικού δικτύου δρόμων-πεζοδρόμων σε κάθε Δημοτικό Διαμέρισμα.

- Πιλοτική εφαρμογή διαμόρφωσης “δρόμων κατοικίας” σε επιλεγμένες γειτονιές, ώστε να γίνουν αντιληπτά τα πλεονεκτήματά των και οι θετικές επιπτώσεις στις συνθήκες κατοίκησης.

 για την παλιά πόλη

- Αποκλεισμός των διαμπερών κινήσεων οχημάτων και εφαρμογή του συστήματος των "βρόγχων", ώστε να εξυπηρετούνται όλοι οι δημότες, οι επισκέπτες και οι κάτοικοι, χωρίς να βλάπτονται οι επαγγελματίες και οι έμποροι.

- Ανάπτυξη ευρύτατου δικτύου πεζοδρόμων-woonerfs ("ιστορικοί άξονες", "πράσινοι άξονες", "μίτος της Αριάδνης" κ.λ.π.) για την εξυπηρέτηση των μη οδηγών, μαθητών και επισκεπτών.

- Απελεθεύρωση των πεζοδρομίων από κάθε μορφής εμπόδια, (περίπτερα, τραπεζοκαθίσματα, εμπορευματικές καταλήψεις, κ.λ.π.), και θέσπιση μηχανισμών επιτήρησης.

- Αποκλεισμός μέσω εμποδίων (όχι μόνο απαγορεύσεων) της πολύωρης στάθμευσης στους δρόμους, (σήμερα 6000 θέσεις-75 στρέμματα) και απόδοση των χώρων στην κίνηση πεζών - ποδηλάτων.

- Δημιουργία 1000 θέσεων ελεγχόμενης βραχείας στάθμευσης για την εξυπηρέτηση των προσερχόμενων σε Υπηρεσίες, αλλά και για την τόνωση του εμπορίου στην παλιά πόλη.

- Προώθηση της δημοπράτησης του σταθμού αυτοκινήτων στη λεωφ. Δημοκρατίας, ανάληψη πρωτοβουλίας για τη δημιουργία νέων και στήριξη κάθε σχετικής προσπάθειας του ιδιωτικού τομέα.

- Εφαρμογή νέων τεχνολογιών ηλεκτρονικής διαχείρισης της στάθμευσης.

- Ανάπτυξη εξοπλισμού (καθιστικά, στάσεις, φωτισμός, σιντριβάνια, γλυπτά, σήμανση, πληροφορία κ.λ.π.), σχεδιασμένου ειδικά για το Ηράκλειο.

Για την αποτελεσματικότερη εκτέλεση των έργων οδικής σήμανσης, διαγραμμίσεων, συντήρησης κλπ., είναι αυτονόητο ότι πρέπει να αναβαθμιστεί και εκσυγχρονισθεί το τμήμα κυκλοφορίας.

4. Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

Δημοτική Πολιτική στις μέρες μας δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική όταν επιβάλλεται εκ των άνω, παρά μόνο όταν προκύπτει από ενημέρωση και διεξοδικό διάλογο, σε κλίμα αμοιβαίου σεβασμού ανάμεσα σ' όλους εκείνους που επιθυμούν να κάνουν κάτι για την πόλη τους.

Η μέσω επικοινωνιακής πολιτικής πληροφόρηση από μόνη της, δεν αρκεί για την ανάληψη πρωτοβουλιών από τους δημότες. Η εθελοντική προσφορά εργασίας, χορηγιών και υποδείξεων που συμβάλλουν στη βελτίωση της πόλης, περνά μέσα από την ενίσχυση της επικοινωνίας των δημοτών και των επιχειρήσεων με τις Αρχές ή μεταξύ τους. Ακόμη και τούτο το κείμενο επιζητά την επικοινωνία. Αν δεν προκαλέσει διάλογο ούτε παρότρυνση για ανάληψη περαιτέρω πρωτοβουλιών θα έχει αποτύχει.

Ο Δ.Η. θα λάβει μέτρα που σκοπό έχουν να ενεργοποιήσουν κάθε δημότισσα και δημότη και επίσης να προωθήσουν την ατομική ευθύνη μέσω της συμμετοχής.

 συνοικιακά συμβούλια

Θα επαναπροσδιοριστεί η λειτουργία των με συνθήκες αυτοοργάνωσης, και θα προωθηθεί η μόνιμη έδρα των στα ΤΟΠΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ, ώστε ν' αποκτήσουν αποδοτικό ρόλο ανάδρασης στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή προγραμμάτων στην περιοχή των. Με στήριξη από τον Δήμο και βασιζόμενα στον εθελοντισμό, θα αναπτύξουν τοπικά προγράμματα κοινωνικής αλληλεγγύης, απασχόλησης, επιμόρφωσης, τεχνών, αναψυχής, αθλητισμού, αστικής ανακαίνισης, περιβαλλοντικής προστασίας, κ.ά.

 ψηφιακή δημοκρατία on line

Ο Δ.Η. θα αναπτύξει τη Δημοτική Δικτυακή Πύλη για πολλαπλή ενημέρωση και παροχή "έξυπνων υπηρεσιών", όπως π.χ. η πληροφόρηση για διοικητικά, πολιτιστικά, κλπ. θέματα του Δ.Η., ηλεκτρονική λήψη αδειών και πιστοποιητικών, παρακολούθηση αιτήσεων δημοτών διάθεση on demand μουσικών προγραμμάτων, διενέργεια δημοσκοπήσεων, γραμμών κοινωνικής βοήθειας, εικονικό μουσείο, φιλοξενία web-sites, κ.ά.

Χρησιμοποιώντας τη νέα δυναμική τεχνική της ανάδρασης, η πληροφόρηση θα περνάει και από τον δημότη προς τον Δήμο ή άλλους δημότες, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή στη ζωή και στα προβλήματα της πόλης.

Η διαχείριση ιδεών & εμπειριών και η παροχή περιεχομένου γνώσης & πληροφόρησης των δημοτών προς τον Δήμο μέσω της δικτυακής διασύνδεσης, θα αναβαθμίσει τον δημόσιο διάλογο και θα διευρύνει τη δημοκρατία στην πόλη.

 forum για την ανάπτυξη της πόλης

Ο Δ.Η. θα οργανώνει περιοδικά δημόσιες συζητήσεις ανάμεσα σε ειδικευμένους επιστήμονες, επί θεμάτων πολεοδομικής ανάπτυξης (π.χ. επεκτάσεις, κυκλοφοριακό, παλιά πόλη, ποιότητα ζωής, αυθαίρετη δόμηση κλπ.). Τα συμπεράσματα θα διατίθενται επίσης μέσω του διαδικτύου σε ένα forum ανταλλαγής απόψεων ώστε ο δημότης να ενημερώνεται, να διατυπώνει γνώμη, ακόμη και να συνδιαλέγεται (on line) με τους ειδικούς ή τις Αρχές.

5. "ΠΡΑΣΙΝΗ ΠΟΛΗ", ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Στην εποχή του παγκόσμιου προβληματισμού για το περιβάλλον και την αειφορία στον πλανήτη, το Ηράκλειο οφείλει να καταθέσει την έμπρακτη συμβολή του με καινοτόμες δράσεις πολλαπλής ωφελιμότητας.

Μια καλά σχεδιασμένη συμμετοχική προσπάθεια μεταλλαγής του σημερινού δομημένου τοπίου σε "πράσινο" χώρο δράσεων και συμπεριφορών θα συμβάλλει στην περιβαλλοντική-οικολογική ευαισθητοποίηση της δημότισσας και του δημότη.

"Εισβολή" της φύσης στην πόλη, σημαίνει βελτίωση του μικροκλίματος στο αστικό περιβάλλον, αισθητική αναβάθμιση και ελκυστικότητα του δημόσιου & ιδιωτικού ελεύθερου χώρου, δυνατότητα προβολής της πλούσιας χλωρίδας της Κρήτης, και εν τέλει αποκατάσταση της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση.

 5-ετές πρόγραμμα "πράσινη πόλη"

Ο Δ.Η. θα καταρτίσει και θα αρχίσει την εφαρμογή ολοκληρωμένου 5-ετούς προγράμματος που θα στηρίζεται στη συνεργασία με το ΓΕΩΤΕΕ, το ΤΕΕ/ΤΑΚ, τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων, τις Υπηρεσίες, θα ενεργοποιεί τα Συνοικιακά Συμβούλια, τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς, τις ενώσεις νεολαίας, τους δημότες-εθελοντές, κάθε άλλο ενδιαφερόμενο και θα περιλαμβάνει:

- "Πράσινους άξονες", δηλαδή περιπατητικές διαδρομές και ποδηλατοδρόμους με πυκνή φύτευση από το κέντρο προς την Κνωσό, από το λιμάνι προς τη Φορτέτσα, από την Αλικαρνασσό προς το Γάζι, καθώς επίσης προς τις συνοικίες (Θέρισσο, Ιωνίας, Πατέλλες, Κατσαμπά).

- "Πράσινους δακτυλίους", δηλαδή διαδρομές εντός, εκτός και επί των τειχών, στην τάφρο και στους οδικούς δακτυλίους, ομοίως με πυκνή φύτευση, ολοκληρώνοντας έτσι ένα σύστημα φυσικών αεραγωγών της πόλης.

- Διαμόρφωση δρόμων κατοικίας και φυτεύσεις σ' ολόκληρη την πόλη και στα Δημοτικά Διαμερίσματα.

- Αναμόρφωση του Γεωπονικού Κήπου (στην τάφρο) σε θεματικό πάρκο της χλωρίδας της Κρήτης για προβολή και περιβαλλοντική - βιολογική εκπαίδευση.

- Αναμόρφωση του πάρκου Γεωργιάδη σε θεματικό πάρκο καλλιτεχνικής κηποτεχνίας, με ενεργοποίηση του ιδιωτικού τομέα και οργάνωση ετήσιας έκθεσης.

- Αναμόρφωση του πάρκου Θεοτοκοπούλου σε "πράσινη πλατεία", με παιδότοπο - χώρο ξεκούρασης των χρηστών του ιστορικού κέντρου.

- Αναμόρφωση των μικρών πλατειών και πάρκων στην πόλη και στα Δημοτικά Διαμερίσματα, με φύτευση και εξοπλισμό, για να εντατικοποιηθεί η χρήση και η παραμονή σ' αυτά.

- Διαμόρφωση των νέων πάρκων και χώρων πρασίνου, όπου προβλέπονται από τα σχέδια πόλης.

- Δημοτική παρέμβαση στο ιδιωτικό πράσινο (σε προκήπια, αυλές και εξώστες), με παροχή συμβουλών, διάθεση δενδρυλλίων, κλάδευση μεγάλων δένδρων.

- Ενεργοποίηση του δημότη με "συντήρηση των φυτών έξω απ΄ την πόρτα", ή "Υιοθεσία" δένδρων και καθιέρωση βραβείων συμμετοχής στο πρόγραμμα "πράσινη πόλη", ("πράσινα κτίρια", "πράσινα σχολειά". κ.ά.).

- Δενδροφύτευση του οδικού δικτύου ανάμεσα στην πόλη και τα Δημοτικά Διαμερίσματα.

- Διαμόρφωση του "Δρόμου των Μινωιτών", μιας περιπατητικής διαδρομής πλάι στον Καίρατο (Κατσαμπά), μέχρι την Κνωσό, με επέκταση στο φαράγγι Αγ. Ειρήνης, μέχρι τον Γιούχτα.

- Διαμόρφωση χώρου αναψυχής για όλη την πόλη στον ποταμό Γιόφυρο, με πάρκα και χρήση του υγρού στοιχείου (λεμβοδρομία-ιστιοπλοΐα).

- Αξιοποίηση των υπογείων υδάτων (π.χ. της τάφρου, της λ. Κνωσού, του Κουμπέ, του Κατσαμπά κ.ά) για την άρδευση των πάρκων-συμβολή στην ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων.

- Σε συνεργασία με γειτονικούς Δήμους θα επιδιωχθεί η δημιουργία νέων κοντινών πάρκων αναψυχής μεγάλης κλίμακας (Καρτερός & Αλμυρός).

 υδάτινοι πόροι

Η κατανάλωση πόσιμου νερού στο Ηράκλειο παρουσιάζει αύξηση κατά 11% ετησίως. Το φράγμα Αποσελέμη και η αξιοποίηση των υδάτων του Αλμυρού δίνουν λύσεις στο θέμα της ύδρευσης, όχι όμως και στο θέμα αρδεύσεων και εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα, τη στιγμή που 300 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού από βροχοπτώσεις χάνονται ετησίως.

Το Ηράκλειο μπορεί να προωθήσει καινοτόμες εφαρμογές διαχείρισης των νερών της βροχής, που εξοικονομούν πόσιμο νερό, διατηρούν τον υδροφόρο ορίζοντα σε υψηλά επίπεδα, αναπτύσσουν τη χλωρίδα, συμβάλλουν στην οικολογική ισορροπία και βελτιώνουν το περιαστικό περιβάλλον.

Η χρήση ανοιχτών-φυσικών καναλιών απορροής, και η συγκέντρωση νερών για άρδευση αγροκτημάτων & πάρκων ή πλύσιμο δρόμων, είναι μέθοδοι που παραπέμπουν στο παρελθόν, όμως υλοποιούνται ξανά με νέα τεχνογνωσία στις μέρες μας, βοηθούν τις καλλιέργειες και την αγροτική οικονομία, ενώ παράλληλα δίνουν το στίγμα μιας νέας οικολογικής εποχής που έρχεται.

 τοπική AGENDA 21

Με πρωτοβουλία του Δ.Η. θα συσταθεί το πρώτο στην Ελλάδα τοπικό γραφείο "AGENDA 21", που με τη συμμετοχή Επιμελητηρίων, συλλόγων, σχολείων και ενδιαφερομένων δημοτών, θα επεξεργάζεται και θα προωθεί λύσεις στα τοπικά προβλήματα που συμβάλλουν στην αειφορία καλές συνθήκες επιβίωσης στις επόμενες γενιές.

Θα λειτουργεί στα πλαίσια της παγκόσμιας AGENDA 21 (που προέκυψε από τη διάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον), θα ενημερώνεται και θα ενημερώνει, θα ευαισθητοποιεί και ενεργοποιεί την κοινή γνώμη και θα αναλαμβάνει δράσεις σε γενικότερα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος και των φυσικών αποθεμάτων και στην τοπική κλίμακα, δημιουργώντας μια νέα οικολογική συνείδηση.

 5-ετές σχέδιο "στερεά απόβλητα"

Με στόχο την άμεση βελτίωση του τομέα συλλογής απορριμμάτων και της καθαριότητας της πόλης ο Δ.Η. θα προβεί στην αναδιοργάνωση της Υπηρεσίας Καθαριότητας, στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, στην αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής, στην ανακαίνιση του στόλου οχημάτων και στην αναδιάταξη των δρομολογίων, με παράλληλη ενημέρωση των δημοτών.

Στον τομέα της διαχείρισης, ο Δ.Η. συμμετέχει και στηρίζει τον περιφερειακό σχεδιασμό του Ενιαίου Συνδέσμου Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑΚ). Η επιλογή του οριστικού συστήματος διάθεσης ή/και επεξεργασίας θα γίνει με κύρια κριτήρια αξιολόγησης την προστασία του περιβάλλοντος και το κόστος λειτουργίας. Όμως δε φτάνουν αυτά.

Η Ηρακλειώτικη κοινωνία του 21ου αιώνα οφείλει να καινοτομήσει σε συμπεριφορές που προστατεύουν το περιβάλλον και τα φυσικά αποθέματα, που σημαίνει μεταβολή από τη νοοτροπία του "πετώ" στη λογική της επαναχρησιμοποίησης.

Ο Δ.Η., σε συνεργασία με ειδικευμένους επιστήμονες, το Τ.Ε.Ι. Ηρακλείου, τα Συνοικιακά Συμβούλια και οργανώσεις καταναλωτών θα καταρτίσει και θα υλοποιήσει βήμα προς βήμα ένα 5-ετές πρόγραμμα για την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, με δράσεις για τη μείωση, το διαχωρισμό, την ανακύκλωση, την ανάκτηση και την επαναχρησιμοποίησή των. Το πρόγραμμα αυτό, μεταξύ άλλων, μπορεί να περιλαμβάνει:

- Παρέμβαση στην επανάχρηση οικοδομικών υλικών και οργάνωση της εναπόθεσης μπάζων.

- Οργάνωση της αποκομιδής ογκωδών αντικειμένων και ανακυκλώσιμων υλικών σε συγκεκριμένη μέρα και ώρα από κάθε νοικοκυριό.

- Εγκατάσταση συστήματος διαλογής σ'όλη την πόλη και στα Δημοτικά Διαμερίσματα.

- Οργάνωση σταθμού ανακύκλωσης σε ακίνητο του Δήμου στον Μέσα Καρτερό, για τη συγκέντρωση, πρωτοβάθμια επεξεργασία και διάθεση ανακυκλώσιμων υλών.

- Προώθηση της κομποστοποίησης σε κάθε νοικοκυριό, κατασκευή και διάθεση (σε τιμές κόστους), κάδων κομποστοποίησης για τις αυλές των κατοικιών και πολυκατοικιών.

- Παρεμβάσεις & κίνητρα για την προώθηση στην αγορά προϊόντων με λιγότερη συσκευασία, και εφαρμογή της αρχής της Ε.Ε. ότι "ο ρυπαίνων πληρώνει" .

- Οργάνωση διαρκούς δικτύου ενημέρωσης του κοινού για τρόπους και συμπεριφορές μείωσης των απορριμμάτων (π.χ. επισκευές συσκευών & επίπλων, κομποστοποίηση, χρήση προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον, διαχωρισμό στην πηγή, κλπ.), με τις οποίες μπορεί να εξοικονομηθεί ποσοστό μέχρι και 50% των σχετικών δαπανών του νοικοκυριού & του Δήμου.

6. ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ

Η ραγδαία πληθυσμιακή ανάπτυξη του Ηρακλείου, σε συνδυασμό με την αδυναμία έγκαιρης κρατικής παρέμβασης, δημιούργησε σοβαρό έλλειμμα σε εγκαταστάσεις και θεσμούς κοινωνικής φροντίδας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, φαινόμενα όπως η προοδευτική διάλυση του κοινωνικού ιστού, η αντικοινωνική συμπεριφορά, η ανασφάλεια, η μοναξιά, η περιθωριοποίηση, θα διογκώνονται δραματικά στο πολυπολιτισμικό περιβάλλον του αύριο, όσο σήμερα δε λαμβάνονται αποτρεπτικά μέτρα.

Τα κενά στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών στην πόλη μας καλύπτει εν μέρει η αξιόλογη δραστηριότητα δεκάδων εκκλησιαστικών & φιλανθρωπικών ιδρυμάτων ή συλλόγων, ο Δήμος (με βρεφονηπιακούς σταθμούς, ΚΑΠΗ, πολύκεντρο νεολαίας, ΚΕΣΑΝ, κ.ά.) καθώς και ο εθελοντισμός, που όμως είναι ασυντόνιστη, αυτοτελής, αποσπασματική, καμιά φορά και ανταγωνιστική. Η κάλυψη κάποιων αναγκών επαφίεται δηλαδή στη βούληση ή στη δυνατότητα ενός φορέα, ενώ άλλες, περισσότερο επείγουσες παραμένουν ακάλυπτες.

Επειδή η πόλη δεν είναι μόνο οικοδομημένο μόρφωμα, αλλά ένας κοινωνικός ζωτικός χώρος όπου αναπτύσσονται πρωτοβουλίες σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης, ο Δ.Η. οφείλει να παρέμβει συντονιστικά με την σύσταση ενός ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ, στο οποίο θα συμμετέχουν όλοι οι κρατικοί, εκκλησιαστικοί, φιλανθρωπικοί οργανισμοί, ενώσεις και σύλλογοι, που παρέχουν κοινωνικό έργο. Αντικείμενο του δικτύου θα είναι :

- Η καταγραφή του πληθυσμού που χρειάζεται στήριξη, των υφιστάμενων μονάδων, των ήδη εξυπηρετουμένων, κατά είδος και ποιότητα.

- Η επιστημονική προσέγγιση των τάσεων και των μελλοντικών αναγκών, που θα λαμβάνει υπόψιν τις αναμενόμενες δομικές αλλαγές στην κοινωνία, στην εργασία, στην πληθυσμιακή σύνθεση, ως διαρκής μηχανισμός πρόβλεψης.

- Η κατάρτιση ενός στρατηγικού προγράμματος κοινωνικής φροντίδας με χωρική προσέγγιση, που, ανάλογα με τις ανάγκες, θα προσδιορίζει τις άμεσες, τις μεσοπρόθεσμες και τις μακροπρόθεσμες δράσεις.

- Η ενημέρωση για χρηματοδοτήσεις από κρατικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα.

- Η ανταλλαγή πληροφοριών για τον προγραμματισμό και τις δυνατότητες ενός εκάστου φορέα, με σκοπό τον συντονισμό και εν τέλει την ανάληψη ευθύνης για την υλοποίηση συγκεκριμένου έργου του προγράμματος, π.χ. : Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, Κέντρα ¶γαμης Μητέρας, Κέντρα Απεξάρτησης από ναρκωτικά, Κέντρα Νεότητας, Ξενώνες αστέγων, στέγη και συσσίτια μεταναστών.κ.ά.

 Δημοτικός Οργανισμός Κοινωνικής Φροντίδας (ΔΟΚΦ)

Ο Δ.Η. μπορεί να αναλάβει τη στήριξη και διαχείριση του Δικτύου μέσω ανεξάρτητου Δημοτικού Οργανισμού Κοινωνικής Φροντίδας, που θα έχει επίσης την ευθύνη μιας αναβαθμισμένης λειτουργίας των βρεφονηπιακών σταθμών, των ΚΑΠΗ, του ΚΕΣΑΝ και λοιπών κοινωνικών υπηρεσιών που παρέχει σήμερα ή θα προγραμματίσει (π.χ. υπηρεσίες προς σχολεία, φύλαξη παιδιών κλπ. - βλέπε και δραστηριότητες στα Τοπικά Δημοτικά Κέντρα).

Η στήριξη νέων πολύτεκνων οικογενειών η μέριμνα για τους κοινωνικά ασθενέστερους και ευάλωτους, η καταπολέμηση της μάστιγας των ναρκωτικών με ερεθίσματα δημιουργίας αλλά και η αντιμετώπιση της έλλειψης φοιτητικής στέγης είναι θέματα για τα οποία ο Δ.Η. οφείλει να επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, σηματοδοτώντας το Ηράκλειο ως "πόλη της αλληλεγγύης".

 Παιδεία - Μόρφωση

Ο Δ.Η. θα παρακολουθεί και θα παρεμβαίνει στα θέματα κατασκευής και συντήρησης της σχολικής στέγης με επιδίωξη αφενός την ποιότητα του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, αφετέρου την κατάργηση σε ορατό χρόνο του απογευματινού σχολείου.

Με την ίδρυση Δημοτικού Ι.Ε.Κ., και ενός Δημοτικού Κέντρου δια βίου Εκπαίδευσης, θα παρέμβει επίσης συμπληρωματικά στον τομέα της επιμόρφωσης και της προσφοράς "δεύτερης ευκαιρίας".

 Ενταξη οικονομικών μεταναστών

Στο Ηράκλειο κατοικούν σήμερα πάνω από 9.000 αλλοδαποί εργαζόμενοι, στο ληξιαρχείο είναι παιδιά από αλλοδαπούς γονείς και στην Α' τάξη των Δημοτικών σχολείων της πόλης εγγράφονται ετησίως 180 παιδιά αλλοδαπών ενώ, σύμφωνα με τις προβλέψεις, στα επόμενα χρόνια οι αριθμοί θα αυξάνονται.

Τα πλεονεκτήματα της εγκατάστασης νέου ενεργού πληθυσμού στο Ηράκλειο, απαραίτητου για την διατήρηση του κοινωνικο-συνταξιοδοτικού συστήματος, μπορεί να συνοδευτούν με φαινόμενα αποστασιοποίησης και περιχαράκωσης, πυροδοτώντας εντάσεις και αντικοινωνικές συμπεριφορές εκατέρωθεν, αν δεν καλλιεργηθούν εγκαίρως οι συμβιωτικές σχέσεις.

Ο Οργανισμός Κοινωνικής Φροντίδας του Δ.Η. οφείλει να σχεδιάσει και εφαρμόσει επείγουσες δράσεις για την ένταξη των οικονομικών μεταναστών στο εργασιακό-κοινωνικό-εκπαιδευτικό μας σύστημα, με στόχο να προωθήσει την ευαισθητοποίηση των Υπηρεσιών και του κοινού κατά της διακριτικής μεταχείρισης, την επικοινωνία, την ανεκτικότητα, τον σεβασμό στον πλουραλισμό των εθνικών & θρησκευτικών ταυτοτήτων.

 Τοπικά Δημοτικά Κέντρα (ΤΟΔΗΚ)

Τα Τοπικά Δημοτικά Κέντρα που προβλέπονται από τα πολεοδομικά σχέδια σε κάθε γειτονιά ή Δημοτικό Διαμέρισμα, εκτός από τις δραστηριότητες πολιτισμού-αναψυχής, μπορούν να στεγάσουν μεγάλο φάσμα κοινωνικών λειτουργιών & παροχών, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλλο, εθνικότητα, εισόδημα, ως πρωτοβάθμιοι πυρήνες του Δικτύου Κοινωνικής Φροντίδας.

Με ευθύνη των Συνοικιακών Συμβουλίων, συνεργασία με τον Οργανισμό Κοινωνικής Φροντίδας, οικονομική βοήθεια από τον Δήμο και ενεργοποίηση της εθελοντικής προσφοράς μπορούν να λειτουργήσουν σ΄αυτά:

- Γραφείο αλληλοβοήθειας, ("δανεικής" εργασίας) και περιστασιακής εργασίας για ανέργους, νέους & ηλικιωμένους, ή βοήθειας μειονεκτικών & μειονοτικών ομάδων, προάγοντας την επικοινωνία, την αστική συμβίωση (ιδιαίτερα με αλλοδαπούς συμπολίτες) την ενεργοποίηση του δημότη, τον εθελοντισμό!

- Εργαστήρια υπηρεσιών πρόνοιας-περίθαλψης, πρόληψης υγείας, επαγγελματικού προσανατολισμού, πρόσβασης ατόμων μειωμένης κινητικότητας στην αγορά εργασίας, αστικής ανακαίνισης, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, υγιεινής διατροφής, κλπ.

- Προγράμματα "βοήθειας στο σπίτι", προσωρινής φιλοξενίας & αποκατάστασης αστέγων, ένταξης αλλοδαπών, ενημέρωσης γονέων-παιδιών και διαπροσωπικών-ενδοοικογενειακών σχέσεων, προώθησης της ικανότητας, πρόσβασης στις νέες τεχνολογίες κ.ά..

Ο ακριβής προγραμματισμός των δραστηριοτήτων σε κάθε Τοπικό Κέντρο θα γίνεται από τα μέλη της τοπικής κοινωνίας, έτσι ώστε να καλύπτονται συγκεκριμένες ανάγκες και ιδιαιτερότητες κάθε γειτονιάς.

7. ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΜΙΝΩΙΚΟ Π0ΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Στον τομέα του Πολιτισμού, οι δράσεις του Δ.Η. θα εξυπηρετούν τον γενικό στόχο της ανάπτυξης της πόλης ως ΚΕΝΤΡΟ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ.

Η ανάδειξη ιστορικών χώρων και κτιρίων με ένταξη στη σύγχρονη ζωή, η αναβίωση τεχνών με μεγάλη παράδοση μετά το παρελθόν (μουσική-ζωγραφική-θέατρο-χορός), ο εμπλουτισμός της πόλης με νέες χρήσεις πολιτισμού, η στήριξη της σύγχρονης πολιτισμικής δημιουργίας, και η συνεργασία με άλλες πόλεις και ιδρύματα της χώρας, της Μεσογείου και της Ε.Ε., είναι επιμέρους στόχοι που θα ενισχύσουν την παραγωγή και εξαγωγή σύγχρονου πολιτιστικού προϊόντος, αναβαθμίζοντας την εικόνα της πόλης διεθνώς. Ως πρόσθετα οφέλη καταγράφονται η συμβολή στην γνώση της τοπικής ιστορίας και στην αυτογνωσία, η προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού, και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον πολιτιστικό τομέα. Μέτρα για την επίτευξη των παραπάνω είναι:

 Η Διεθνής Συνεργασία

- Με ενεργοποίηση της αδελφοποίησης του Ηρακλείου με το Τολέδο της Ισπανίας και ανάληψη κοινών δράσεων.

- Με συμμετοχή στα διακρατικά δίκτυα πόλεων από τα οποία ο Δ.Η. θα αντλήσει σημαντικά οφέλη (εμπειριών & οικονομικά), όπως η "Μεσογειακή Πολιτισμική Κοινότητα", οι "Μεσογειακές Ιστορικές Πόλεις", το "Δίκτυο Αρχαιότερων Ευρωπαϊκών Πόλεων" οι "Πόλεις Παγκόσμιας Κληρονομιάς" κ.ά.

- Με συμμετοχή, και συνεργασία με τους διεθνείς μη κυβερνητικούς οργανισμούς ICOM και ICOMOS και με έγκυρους Πολιτιστικούς Οργανισμούς άλλων πόλεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

 Τοπικό Πολιτισμικό Δίκτυο

Ενοποίηση των αρχαιολογικών τόπων, μνημείων, μουσείων, βιβλιοθηκών, εκθέσεων, χώρων εκδηλώσεων, διατηρητέων κτισμάτων, περιοχών ανάπλασης, κ.α., με αναβαθμισμένες διαδρομές για πεζούς και ποδηλάτες, όπως είναι :

- Ο "Ιστορικός ¶ξονας", Μουσείο-Κνωσός, για άνετη και ελκυστική πρόσβαση στο μινωικό ανάκτορο με όλα τα μέσα μετακίνησης.

- Το "Μινωικό Μονοπάτι" Λιμάνι-Κνωσός-Γιούχτας, ένας περιπατητικός άξονας στη διαδρομή των Μινωιτών, που προσεγγίζει μινωικούς οικισμούς, δυο ανάκτορα, αγροικίες, ταφικούς χώρους και ιερό κορυφής.

- Ο "μίτος της Αριάδνης", ένα εκτεταμένο δίκτυο ειδικά σημασμένων περιπατητικών διαδρομών μέσα στην παλιά πόλη, που ενοποιεί δεκάδες προορισμούς πολιτισμού.

 Φροντίδα για την Κνωσό

- Ανάληψη άμεσων πρωτοβουλιών και συντονισμού φορέων για την προστασία και την λειτουργική-αισθητική αναβάθμιση του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου (κυκλοφορία, στάθμευση, πράσινο, καταστήματα κ.λ.π.).

- Παρέμβαση για την Ίδρυση στο Ηράκλειο "Διεθνούς Κέντρου Μινωικών Σπουδών"

- Αναπροσαρμογή των ορίων ζωνών προστασίας με επιστημονική προσέγγιση.

 Κτιριακή υποδομή

- Δημοπράτηση με διαφάνεια και προώθηση της κατασκευής του πολιτιστικού κέντρου.

- Αξιοποίηση κλειστών και ανοιχτών χώρων του ενετικού τείχους για θέατρο, κονσέρτα, σινεμά, εκθέσεις.

- Αναμόρφωση της Βασιλικής Αγίου Μάρκου, δεύτερης καταλληλότερης αίθουσας στην Ευρώπη από πλευράς ακουστικής, σε μόνιμη αίθουσα συναυλιών.

- Αξιοποίηση της οικίας Χρονάκη ως κέντρο μελέτης του Τουρκικού Αρχείου και έκθεση για την Τουρκοκρατία.

- Απόδοση στον Δ.Η. των ανατολικών νεωρίων και διαμόρφωσή των σε αίθουσες συναυλιών και ακροάσεων, βάσει υφιστάμενης μελέτης του αρχιτέκτονα Μάνου Περράκη.

- Απόδοση στον Δ.Η. του Δικαστικού Μεγάρου της λεωφ. Δικαιοσύνης και υλοποίηση της 190/92 απόφασης του Δ.Σ.Η. για τη στέγαση Κέντρου Εικαστικών Τεχνών.

- Απόδοση στον Δ.Η. του κτιρίου "Ξενία" για στέγαση, μεταξύ άλλων, των καλλιτεχνικών του δραστηριοτήτων (χορωδίες, ωδείο, μουσικά σύνολα-εργαστήρια κ.ά.).

- Κατάρτιση προγράμματος για την κατασκευή των προβλεπόμενων ΤΟΠΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ στα Καμίνια, στις Μεσαμπελιές, στον ¶η-Γιάννη και στη Θέρισσο, (και εξεύρεση αντίστοιχων χώρων στο Ατσαλένιο, στη Φορτέτσα, στις Πατέλλες, Βούτες, Δαφνές, στα Σταυράκια, και στο Σκαλάνι), ως πρωτοβάθμιοι πυρήνες τοπικής καλλιτεχνικής δημιουργίας.

- Συνδρομή στις προσπάθειες Φορέων Πολιτισμού για δημιουργία ή βελτίωση της κτιριακής υποδομής πολιτισμού όπως: Αρχ. Μουσείο, Ιστ. Μουσείο, Φυσ. Ιστορίας (Ηλεκτρική), Βυζαντινό (Καπνοκοπτήριο), Ιατρικής (Πανάνειο), Ναυτικό (Κούλες), Βιομηχανίας (Εργοστάσιο Καστρινάκη), Εικόνων Κρητικής Σχολής (Αγ.Αικατερίνη), Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη (σχολή Καλογραιών), αίθουσα Αγ. Πέτρου κ.α.

 Καλλιτεχνικός Οργανισμός Δήμου Ηρακλείου (ΚΟΔΗ)

Σύσταση αυτόνομου οργανισμού του Δ.Η., που θα αναλάβει:

- Την αναβάθμιση, ανάπτυξη και εποπτεία της Συμφωνικής Ορχήστρας, Μουσικών Συνόλων, Χορωδιών, Φιλαρμονικής, Δημοτικού Ωδείου και θα οργανώνει τους θεατρικούς αγώνες.

- Τον συντονισμό και την ενιαία, σε ψηφιακή μορφή, διαχείριση των χώρων και των εκδηλώσεων στην ευρύτερη περιοχή Ηρακλείου, σε συνεργασία με τους πολιτιστικούς φορείς - συλλόγους που δραστηριοποιούνται σχετικά.

- Την προβολή του παλαιού και του σύγχρονου πολιτισμικού προϊόντος της πόλης.

- Την ίδρυση και λειτουργία Δημοτικού ραδιοφωνικού σταθμού, που με εκπομπές μουσικής, λόγου και τέχνης θα προωθήσει την ποιότητα, θα προβάλλει την πολιτισμική δράση, και θα πληροφορεί για τη δημοτική δραστηριότητα σ' όλους τους τομείς.

 Βικελαία βιβλιοθήκη
Διοικητική αναδιοργάνωση ως Αυτόνομος Οργανισμός του Δ.Η. και στήριξη των προσπαθειών να διατηρηθεί και ενισχυθεί ως Κέντρο Γραμμάτων και εκδόσεων ποιότητας πανελλήνιας ακτινοβολίας.

 Κέντρο εικαστικών τεχνών (ΚΕΤ)
Σύσταση Αυτόνομου Οργανισμού του Δ.Η. που θα αναλάβει την ίδρυση και λειτουργία ενός πολυδύναμου κέντρου εικαστικής δημιουργίας, αντάξιου της παράδοσης της πόλης. Θα στεγαστεί στο σημερινό δικαστικό μέγαρο μαζί με τη Δημοτική Πινακοθήκη και θα επιδιωχθεί η παραχώρηση της συλλογής του συμπολίτη Ζαχαρία Πορταλάκη.

 Μουσική Ακαδημία "Μάνος Χατζιδάκις"
Προσπάθεια επιλογής από το ΥΠ.ΠΟ. του Ηρακλείου ως έδρα του πρώτου Α.Ε.Ι. μουσικής παιδείας στη χώρα, σύμφωνα με πρόταση που έχει καταθέσει ο Δήμος Ηρακλείου (1994). Συμπαράσταση στη δημιουργία των υποδομών και συμμετοχή στη δράσή της.

 "Μουσικός Αύγουστος"
Σε συνεργασία με τους στενούς συνεργάτες του Μάνου Χατζιδάκι θα επιδιωχθεί για ένα 15-θήμερο κάθε Αύγουστο η οργάνωση πρωτότυπων εκδηλώσεων υψηλού επιπέδου & κύρους, που θα αποτελούν την αιχμή του καλοκαιρινού φεστιβάλ, ένα νέο "Μουσικό Αύγουστο".

 Γιορτή Παλιάς Πόλης Ηρακλείου
Οργάνωση ετήσιου φεστιβάλ στην παλιά πόλη, με εκδηλώσεις ανοιχτές και ευρείας συμμετοχής στους δρόμους και στις πλατείες (συναυλίες, χοροί, εικαστικές παρεμβάσεις, θέατρο, "τέχνη του δρόμου" κ.ά.), με απώτερο στόχο να αποκτήσει υπερτοπικό χαρακτήρα και φήμη.

 350 χρόνια από την πολιορκία του Χάνδακα

Σε συνεργασία με τη Βουλή των Ελλήνων και την Ε.Ε. θα επιδιωχθεί η οργάνωση πανευρωπαϊκού εορτασμού του σημαντικότερου γεγονότος της Ευρωπαϊκής Ιστορίας κατά τον 17ο αιώνα, με ένα ευρύ φάσμα διεθνών εκδηλώσεων, όπως περιγράφονται στον φάκελο που έχει καταθέσει ο αρχιτέκτων Γιάννης Περτσελάκης.

Παράλληλα θα επιδιωχθεί ο ορισμός του Ηρακλείου ως ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, μέσα στην προσεχή 6-ετία.

 Πολιτιστική Ολυμπιάδα

Συμμετοχή του Ηρακλείου στο πρόγραμμα με μεγάλες εκδηλώσεις, σε συνεργασία με ομόλογους οργανισμούς ξένων χωρών. Θα προγραμματιστούν επίσης ειδικότερες εκδηλώσεις που σχετίζονται με τον πολιτισμό και το ιστορικό περιβάλλον του τόπου.

8. ΜΕ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

Οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης μπορούν να επιτευχθούν μόνον όταν οι ίδιοι κάτοικοι της πόλης γίνουν κοινωνοί της ευρωπαϊκής αντίληψης και την προσαρμόσουν στο δικό τους περιβάλλον.

Ως καθιερωμένος τουριστικός προορισμός, το Ηράκλειο οφείλει να επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διεθνή συνεργασία. Έδρα σημαντικής Ευρωπαϊκής Περιφέρειας και λόγω της στρατηγικής του θέσης ως "Πύλη της Ευρώπης" στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, μπορεί τόσον από τη δυναμική της ολοκλήρωσης όσον και από την επέκταση της Ε.Ε. (Κύπρος-Τουρκία) να αντλήσει σημαντικά οφέλη.

Για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχονται, στον Δ.Η. θα λειτουργήσει αρχικά Γραφείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, το οποίο θα είναι σε θέση να αναλάβει αφενός την ενημέρωση σε θέματα Ε.Ε. που αφορούν στα αστικά κέντρα, αφετέρου την υποστήριξη των Υπηρεσιών Επιχειρήσεων και Οργανισμών του Δήμου για συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα και δίκτυα.

Σε συνεργασία με την Γ.Γ. της Περιφέρειας Κρήτης, θα επιδιωχθεί παράλληλα η δημιουργία της κατάλληλης κτιριακής υποδομής, ώστε το Ηράκλειο να επιλεγεί ως έδρα συνεδριάσεων οργάνων της Ε.Ε. ή ακόμα και εγκαταστάσεων Υπηρεσιών της.

Σε επόμενη φάση το Γραφείο μπορεί να μετεξελιχθεί σε αμιγή Δημοτική Επιχείρηση, που με ευελιξία, κατάλληλη διεπιστημονική σύνθεση και άρτιο εξοπλισμό, θα μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες στήριξης όλου του φάσματος δραστηριοτήτων του Δ.Η. στη σύνταξη μελετών και στην αναζήτηση προγραμμάτων χρηματοδότησης από το Γ' Κ.Π.Σ., το Ταμείο Συνοχής, τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, τα ανταγωνιστικά προγράμματα.

Γιάννης Περτσελάκης
Αύγουστος 2002

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.