ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ ΥΠΕΧΩΔΕ

Σχέδιο Νόμου για την  κύρωση από τη Βουλή της Σύμβασης Aarhus «… για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα»

Ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς κατέθεσε στη Βουλή το Σχέδιο Νόμου για την «Κύρωση της Σύμβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα»(Σύμβαση Aarhus).

Για το θέμα αυτό ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Η Σύμβαση του Aarhus είναι μία πολύ σημαντική διεθνής σύμβαση με την οποία για πρώτη φορά το διεθνές δίκαιο απονέμει σημαντικής έκτασης περιβαλλοντικά δικαιώματα απ’ ευθείας στους πολίτες.

Βασικός στόχος της Σύμβασης είναι να συμβάλει στην κατοχύρωση ατομικού δικαιώματος των πολιτών στην αποτελεσματική πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία που διαχειρίζονται οι Δημόσιες Αρχές. Ταυτόχρονα, μπαίνουν οι βάσεις για την ουσιαστική συμμετοχή του κοινού και των οργανώσεων και ενώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που σχετίζονται με ζητήματα Περιβάλλοντος. Επιπλέον,  διασφαλίζεται το δικαίωμα του πολίτη να κινεί δικαστικές διαδικασίες για την  αμφισβήτηση πράξεων ή παραλείψεων των δημόσιων αρχών.

Η κύρωση αυτής της σύμβασης από την Βουλή των Ελλήνων είναι ένα ακόμα μεγάλο βήμα που κάνουμε για τον εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην Ελλάδα. Η συμμετοχή του πολίτη αποτελεί πρωταρχική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της πολιτικής για το Περιβάλλον.»

Η Σύμβαση υπεγράφη στην πόλη Aarhus της Δανίας στις 25 Ιουνίου 1998 και τέθηκε σε ισχύ στις 30 Οκτωβρίου 2001. Μέχρι σήμερα είχε επικυρωθεί από 35 Κράτη, από τα οποία 19 είναι Κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις 17 Φεβρουαρίου 2005 επικυρώθηκε και από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα με την Απόφαση 2005/370/ΕΚ του Συμβουλίου.

Το περιεχόμενο της Σύμβασης

Περιλαμβάνει 22 άρθρα και 2 Παραρτήματα. Για την επίτευξη των στόχων της περιέχει διατάξεις που διακρίνονται σε τρεις τομείς, που αντιστοιχούν στους στόχους αυτούς. Πιο συγκεκριμένα:

Λήψη μέτρων για τη διευκόλυνση πρόσβασης κοινού στην περιβαλλοντική πληροφορία

- Καθιερώνεται η υποχρέωση των Αρχών να λαμβάνουν τα αναγκαία νομοθετικά κλπ. μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων της Σύμβασης και να επιτρέπουν στους υπαλλήλους να διευκολύνουν τους πολίτες (αρ.3).

- Σύμφωνα με τη Σύμβαση, οι πολίτες δεν απαιτείται να επικαλεστούν οποιοδήποτε έννομο συμφέρον, προκειμένου να αναζητήσουν σχετικές με το θέμα πληροφορίες. Η Αρχή είναι υποχρεωμένη να διαθέτει τις πληροφορίες αυτές εντός τριάντα ημερών (εξήντα σε σύνθετες περιπτώσεις). Δικαιούται να αρνηθεί μόνο όταν συντρέχουν λόγοι που αναφέρονται περιοριστικά και πάντα αιτιολογημένα και με ταυτόχρονη ενημέρωση του αιτούντος, αρ.4).

- Επιβάλλεται ανεξάρτητη υποχρέωση σε όλα τα κοινοτικά όργανα, καθώς και στις εθνικές και αυτοδιοικητικές  αρχές να δημοσιοποιούν περιβαλλοντικές πληροφορίες (καταλόγους, μητρώα ρύπανσης σε εθνική κλίμακα κλπ), ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που πιθανολογείται κίνδυνος για την υγεία, το περιβάλλον κλπ. (αρ.5)

- Ενθαρρύνονται η περιβαλλοντική εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση του κοινού (αρ.3)

Για την ενθάρρυνση της συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν το Περιβάλλον

- Καθιερώνεται συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης σημαντικών αποφάσεων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (αρ.6). Επίσης συμμετοχή κοινού προβλέπεται στη διαδικασία κατάρτισης, προετοιμασίας και προπαρασκευής ορισμένων περιβαλλοντικών σχεδίων και προγραμμάτων. Προκειμένου η συμμετοχή αυτή να αποβεί ουσιαστική θα πρέπει ήδη από την έναρξη της διαδικασίας λήψης τέτοιων αποφάσεων το κοινό  να ενημερώνεται επαρκώς για το αντικείμενο της απόφασης, την υπεύθυνη Αρχή,το χρόνο κλπ

- Τα Κράτη οφείλουν να προσπαθούν να προωθούν την πραγματική συμμετοχή του κοινού σε κατάλληλο στάδιο κατά την προετοιμασία εκτελεστικών Διαταγμάτων  κ.α παρόμοιων δεσμευτικών κανονιστικών πράξεων (αρ.7, 8).

Για την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη/ άλλους ανεξάρτητους φορείς

- Θεσπίζονται διαδικασίες εξέτασης και αναθεώρησης/ επανεξέτασης των αποφάσεων δικαιοδοτικών οργάνων, όταν το άτομο θεωρεί ότι το αίτημά του για παροχή πληροφοριών έχει απαντηθεί ανεπαρκώς ή απορρίφθηκε αναιτιολόγητα.

Καθιερώνεται ταχεία και οικονομική διαδικασία για τη διεκπεραίωση τέτοιων υποθέσεων, ενώ δεν αποκλείεται η δυνατότητα προκαταρκτικής διαδικασίας επανεξέτασης ενώπιον διοικητικής αρχής

Το Δεκέμβριο του 2004, οι υπουργοί της ΕΕ έδωσαν το πράσινο φως για την επικύρωση της Σύμβασης του Aarhus από την ΕΕ, πράγμα το οποίο στην ουσία μεταμορφώνει τους ευρωπαίους πολίτες σε οικολογικούς φύλακες, εξασφαλίζοντάς τους περισσότερη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν το περιβάλλον.

Η διαπραγμάτευση της Σύμβασης έγινε από χώρες μέλη της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE) και υιοθετήθηκε στη δανέζικη πόλη του Aarhus το 1998. Η σύμβαση θέτει κανόνες για την προώθηση της συμμετοχής του κοινού σε περιβαλλοντικά θέματα και τη βελτίωση της επιβολής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Η συμφωνία αναγνωρίζει ότι «κάθε άτομο δικαιούται να ζει σε περιβάλλον που είναι κατάλληλο για την υγεία και την ευημερία του/της, και έχει το καθήκον, ατομικό και σε συνεργασία με άλλους, να προστατεύει και να βελτιώνει το περιβάλλον προς όφελος των σημερινών και μελλοντικών γενεών».

Τι προβλέπει η Σύμβαση Aarhus

Βασίζεται στην άποψη ότι η συμμετοχή του κοινού, ατόμων και μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ), βελτιώνει την περιβαλλοντική προστασία, δεδομένου ότι η κατάσταση του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν τους αφορά άμεσα. Αυτή η συμμετοχή εξασφαλίζεται με τρεις τρόπους.

Πρώτον, οι πολίτες έχουν νομικά κατοχυρωμένο δικαίωμα πρόσβασης σε περιβαλλοντικές πληροφορίες που διαθέτουν οι δημόσιες αρχές. Αυτό καλύπτει μεγάλο εύρος θεμάτων: την ποιότητα της ατμόσφαιρας και των υδάτων, τη βιοποικιλότητα, την ενέργεια και τα επίπεδα θορύβου, τα σχέδια και τις πολιτικές ανάπτυξης, και περιλαμβάνει τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον. ¶τομα και οργανώσεις μπορούν να υποβάλλουν αίτημα στη σχετική δημόσια αρχή, στη χώρα τους ή άλλου στην Ένωση. Οι αρχές έχουν προθεσμία ενός μηνός για να απαντήσουν και δεν μπορούν να αρνηθούν παρά για εξαιρετικούς λόγους, όπως είναι η εθνική ασφάλεια. Οι τυχόν χρεώσεις θα πρέπει να καλύπτουν μόνο τα έξοδα αναπαραγωγής και αποστολής.

Δεύτερον, η Σύμβαση ενθαρρύνει το κοινό να συμμετέχει στη χάραξη περιβαλλοντικής πολιτικής και τη λήψη αποφάσεων και απαιτεί από τις δημόσιες αρχές να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες. Με αυτό τον τρόπο, για παράδειγμα, οι πολίτες μπορούν να εκφράσουν την άποψή τους για μεγάλα έργα, όπως η κατασκευή βιομηχανικών μονάδων, σιδηροδρόμων, αυτοκινητοδρόμων και αεροδρομίων. Απαιτείται από τις αρχές να παρέχουν έγκαιρα κατάλληλες πληροφορίες σχετικά με την απόφαση που πρόκειται να ληφθεί, να επιτρέπουν την υποβολή σχολίων και απόψεων και να τα λαμβάνουν δεόντως υπόψη. Απαιτείται επίσης να ενημερώνουν το κοινό για την τελική απόφαση και τους λόγους που την τεκμηριώνουν.

Το τρίτο σκέλος επιτρέπει στους πολίτες να απευθύνονται στα δικαστήρια ή άλλο ανεξάρτητο φορέα, εάν πιστεύουν ότι έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματα συμμετοχής τους ή πρόσβασής τους σε περιβαλλοντικές πληροφορίες. Επίσης, στην περίπτωση άλλων παραβιάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, πρέπει να δίνεται η ευκαιρία στους πολίτες να ζητούν την ανασκόπηση της σχετικής δράσης. Εάν αυτό εμπλέκει κάποιο όργανο ή φορέα της ΕΕ, μπορούν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να προσφύγουν  σε ό,τι αφορά στην εικαζόμενη παραβίαση ενώπιον της ίδιας της αρχής ή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Σε εθνικό επίπεδο, τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να επιτρέψουν στους πολίτες να καταθέτουν αγωγές για παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Η πρόοδος μέχρι σήμερα

Το 2003, η Επιτροπή υιοθέτησε μια σειρά μέτρων για τη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις της Σύμβασης. Έχει συμφωνηθεί από τους υπουργούς ένας κανονισμός που δεσμεύει τα όργανα της ΕΕ και έχει διαβιβαστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα πλαίσια της διαδικασίας της συναπόφασης. Η πρόοδος υιοθέτησης ενός σχεδίου Οδηγίας σχετικά με την πρόσβαση στη δικαιοσύνη στα Κράτη Μέλη είναι λιγότερο γρήγορη, αλλά η Προεδρία του Λουξεμβούργου έχει υποσχεθεί να ξαναρχίσει τις συζητήσεις.

Ωστόσο, η απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών ανοίγει το δρόμο για την επικύρωση της σύμβασης από την ΕΕ τουλάχιστον 90 ημέρες πριν από την προσεχή Διάσκεψη των Συμβαλλομένων (COP) που θα γίνει στο Καζακστάν το Μάιο του 2005, και η ΕΕ θα μπορέσει έτσι να συμμετάσχει ως πλήρες Μέλος. Η Σύμβαση του Aarhus τέθηκε σε ισχύ τον Οκτώβριο του 2001 και η πρώτη Διάσκεψη (COP) έγινε στην Ιταλία τον επόμενο χρόνο. Στις αρχές του 2005, 16 Κράτη Μέλη της ΕΕ είχαν επίσης επικυρώσει τη Σύμβαση, αλλά και οι 25 χώρες της ΕΕ θα δεσμεύονται από αυτή όταν επικυρωθεί από την ΕΕ.

Περισσότερες πληροφορίες:
http://europa.eu.int/comm/environment/aarhus/index.htm (ΓΔ Περιβάλλοντος)
http://www.unece.org/env/pp/ (Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη)

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.