ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΩΝ

Οι υγροβιότοποι ή υγρότοποι, δηλαδή οι υδάτινες ή μικτού χαρακτήρα περιοχές στις οποίες διατηρείται μεγάλος αριθμός αξιόλογων βιολογικών, οικολογικών, γεωμορφολικών και αισθητικών στοιχείων, αναγνωρίζονται σήμερα ως φυσικοί μηχανισμοί ανυπολόγιστης αξίας για την ρύθμιση και συντήρηση του υδροβιολογικού κύκλου. Αποτελούν παραγωγικά οικοσυστήματα με μεγάλη σημασία και η καταστροφή τους είναι από κάθε άποψη επιζήμια.

Σύμφωνα με την υφιστάμενη νομολογία (Ν. 1650/86 αρ. 18 & 19, ΣτΕ, Συνθήκη Ραμσάρ κ.α), οι υγροβιότοποι έχουν τον χαρακτήρα του κοινόχρηστου πράγματος. Το δικαίωμα χρήσης τους συνίσταται στην απόλαυση και ωφέλεια που προκύπτει από την αξία τους.. Η κοινή ωφέλεια μπορεί να συνίσταται στην ανάπαυση, στην αναψυχή και στην μύηση των πολιτών στις μεθόδους αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπινων δραστηριοτήτων και φυσικών διεργασιών, στην άσκηση φυσιολατρικών δραστηριοτήτων, στην παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. ¶λλωστε, στους, υγροβιότοπους εγκαταβιούν συνήθως. Αξιόλογες ποικιλίες ζωικών και φυτικών ειδών και ιδιαίτερα πτηνών, με συνέπεια η βιοποικιλότητα των περιοχών να συνιστά παράγοντα οικολογικής ισορροπίας, γεγονός που διευρύνει ακόμη περισσότερο το προστατευτικό περιεχόμενο του δικαιώματος χρήσης τους, με στόχο τη διατήρηση της ακεραιότητας του οικοσυστήματος.

Προστασία των υγρότοπων μέσα από το Ν. 1650/86:

Στο άρθρο 18 παρ. 1 του Ν. 1650/86 για την «προστασία του περιβάλλοντος» αναφέρεται ότι η φύση και το τοπίο προστατεύονται και διατηρούνται, ώστε να διασφαλίζονται οι φυσικές διεργασίες, η αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, η ισορροπία και η εξέλιξη των οικοσυστημάτων καθώς και η ποικιλομορφία, η ιδιαιτερότητα ή η μοναδικότητά τους.

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 19 του νόμου ως περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης χαρακτηρίζονται εκτάσεις με εξαιρετικά ευαίσθητα οικοσυστήματα, βιότοποι ή οικότοποι σπάνιων ή απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας ή άγριας πανίδας ή εκτάσεις που έχουν αποφασιστική θέση στον κύκλο ζωής σπανίων ή απειλουμένων με εξαφάνιση ειδών της άγριας πανίδας. Στις περιοχές απόλυτης προστασίας απαγορεύεται κάθε δραστηριότητα και μόνο κατ΄ εξαίρεση επιτρέπονται η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και εκτέλεση εργασιών που αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών τους, εφόσον εξασφαλίζεται υψηλός βαθμός προστασίας.

Η παρ. 1 του άρθρου 21 του ιδίου νόμου ορίζει ότι ο χαρακτηρισμός περιοχών, στοιχείων ή συνόλων της φύσης και του τοπίου σύμφωνα με τα άρθρα 18 και 19 και ο καθορισμός των ορίων τους και των τυχόν ζωνών προστασίας τους γίνονται με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Γεωργίας, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, ύστερα από γνώμη του Νομαρχιακού Συμβουλίου.

Προστασία μέσα από την Σύμβαση Ραμσάρ:

Το έτος 1971 υπογράφηκε η Διεθνής Σύμβαση Ραμσάρ που καθιέρωσε υποχρέωση των συμβαλλομένων κρατών να συντηρούν τους υγροβιότοπους με την δημιουργία περιοχών ειδικής προστασίας τόσο ως προς αυτούς που αναφέρονται ρητώς ως διεθνούς σημασίας βιότοποι υδροβίων πτηνών όσο και ως προς αυτούς που δεν είναι εγγεγραμμένοι στον σχετικό πίνακα.

Το άρθρο 2 παρ. 1 της εν λόγω Σύμβασης ορίζει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη οφείλουν να προσδιορίσουν τους υγρότοπους, που βρίσκονται στην επικράτεια τους και είναι κατάλληλοι για να εγγραφούν στον κατάλογο υγρότοπων διεθνούς ενδιαφέροντος. Τα όρια κάθε υγρότοπου, που εγγράφεται, περιγράφονται με σαφήνεια, σημειώνονται σε χάρτη, είναι δυνατόν να διερευνηθούν και μπορούν να περιλαμβάνουν ζώνες οχθών ή ακτών, που συνορεύουν με τον υγρότοπο, καθώς και νησιά ή υγρές περιοχές, που περιλαμβάνονται από αυτόν.

Στην παρ. 2. του ιδίου άρθρου αναφέρονται τα κριτήρια για το χαρακτηρισμό ενός υγρότοπου ως διεθνούς σημασίας, όπως είναι η οικολογική, βοτανική, ζωολογική, λιμνολογική ή υδρολογική αξία και κυρίως, η σημασία για τα υδρόβια πτηνά καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η Ελλάδα έχει υπογράψει στον κατάλογο της Σύμβασης Ραμσάρ τους εξής 11 υγρότοπους: Δέλτα Έβρου, Λίμνη Μητρικού – Καρακατζάλη Λίμνη, Λίμνη Βισθωνίδα και Λιμνοθάλασσες Πόρτο Λάγος, Δέλτα Νέστου. Λίμνη Κερκίνη, Λίμνες Βόλβη και Λαγκαδά, Δέλτα Αξιού –Λουδία – Αλιάκμονα και Αλυκή Κίτρου Πιερίας, Λίμνη Μικρή Πρέσπα, Αμβρακικό Κόλπο, Δέλτα Αχελώου. Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου, Έλος Κοτυχίου και Δάσος Στροφυλιάς.

Η υποχρέωση συντήρησης των υγροβιότοπων συνίσταται αφ’ ενός στη λήψη θετικών μέτρων, νομοθετικών ή διοικητικών, και αφετέρου στην απαγόρευση κάθε βλαπτικής ενέργειας που θα μπορούσε να οδηγήσει στην υποβάθμιση ή καταστροφή του. Ως προς το Αρνητικό περιεχόμενο της παρεχομένης προστασίας, οι σχετικές διατάξεις της Σύμβασης, η οποία σημειωτέον έχει αυξημένη τυπική ισχύ, δυνάμει, του άρθρου 28 παρ. 1Σ, επιτελούν ( σε συνδυασμό με το άρθρο 24 Σ και τα άρθρα 18 επ. του Ν.1650/86 ) και καθοδηγητική λειτουργία επιβάλλοντας στον Έλληνα νομοθέτη την υποχρέωση να θεσπίσει ειδικούς κανόνες και στον εφαρμοστή δικαίου την υποχρέωση να ερμηνεύει σύμφωνα με το πνεύμα της Διεθνούς Σύμβασης τους ήδη υφιστάμενους κανόνες κατώτερης τυπικής ισχύος.

Εκτός από τις θεμελιώδεις διατάξεις του άρθρου 24 παρ. 1 Σ, της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ και των άρθρων 18,19 και 21 του Ν. 1650/1986, για την σε κοινοτικό και διεθνές επίπεδο προστασία των υγρότοπων ισχύουν και άλλες νομικές δεσμεύσεις, όπως:

α) Η Οδηγία 94/43 /ΕΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας χλωρίδας και πανίδας, η οποία θεσπίζει την οργάνωση του πλαισίου και τη δημιουργία ενός δικτύου περιοχών με ιδιαίτερα οικολογικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, οι οποίες τελούν υπό ειδικό καθεστώς προστασίας και διαχείρισης.

β) Η Οδηγία 79/409/ΕΟΚ «περί διατηρήσεως των αγρίων πτηνών», όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 81/854 /ΕΟΚ, για τη διατήρηση, την προστασία και διαχείριση όλων των ειδών της άγριας πτηνοπανίδας.

γ) Η Διεθνής Σύμβαση για την διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης, που υπογράφηκε στη Βιέννη την 19-9-1979 και κυρώθηκε με τον Ν. 1355/1983. Σύμφωνα με την λόγω Σύμβαση, κάθε συμβαλλόμενο μέρος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για την εφαρμογή εθνικής πολιτικής διατήρησης της άγριας χλωρίδας και πανίδας και των φυσικών οικοτόπων.

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
spapekeek@her.forthnet.gr

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.