ΠΑΓΚΡΗΤΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ

4η ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
20 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2005 - ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

Την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου έγιναν με επιτυχία οι εργασίες της 4ης Παγκρήτιας Συνάντησης Περιβαλλοντικών Ομάδων που φιλοξενήθηκε από την Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης στο Ηράκλειο. Συμμετείχαν με εκπροσώπους τους η Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων, ο Περιβαλλοντικός Σύλλογος Ρεθύμνου, η Οικολογική Πρωτοβουλία Δήμου Φοίνικα, η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου, η Οικολογική Ομάδα Ιεράπετρας, η Οικολογική Ομάδα Σητείας, η Οικολογική Πρωτοβουλία Ορεινού Δήμου Μακρύ Γιαλού, ο Σύλλογος Προώθησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Επίλυσης του Ενεργειακού Κρήτης, η Περιβαλλοντική Ομάδα Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο και η ομάδα «Γείωση» του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά. Παρόντες ήταν επίσης ο Δήμαρχος Χερσονήσου κ. Σπύρος Δανέλης, ο Ν. Σ. Λασιθίου κ. Ματθαίος Φιλιππάκης, βιοκαλλιεργητές και άλλοι πολίτες.

Περίληψη των εργασιών

Την πρώτη εισήγηση έκανε η Οικολογική Πρωτοβουλία Δήμου Φοίνικα με θέμα «Πρόταση για την αναβάθμιση της περιοχής Φαράγγι Κουρταλιώτη – Λίμνη Πρέβελη – Φρατιανό Φαράγγι» Η περιοχή αποτελεί ένα ενιαίο σύστημα που έχει ενταχθεί στο Δίκτυο «Φύση – Natura 2000», ενώ μικρότερες ζώνες είναι χαρακτηρισμένες ως αρχαιολογικοί χώροι, δασικές εκτάσεις, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, κ.ά. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από μεγάλη βιοποικιλότητα και αποτελεί ενδιαίτημα ειδών της χλωρίδας και της πανίδας, πολλά εκ των οποίων υπάγονται στις κατηγορίες «ενδημικό», «τρωτό» και «υπό εξαφάνιση» και προστατεύονται από την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Η πρόταση αφορά στη σύσταση ενός «Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Οικοτόπων», ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση της περιοχής (κανονισμός λειτουργίας, επισκεψιμότητα, απειλές, όχληση, ζώνες προστασίας, κ.ά.) βάσει Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης που θα συνταχθεί.

Στη συζήτηση που ακολούθησε σχολιάστηκε το γεγονός ότι οι περισσότεροι φορείς διαχείρισης των βιοτόπων στην Ελλάδα είτε έχουν αποτύχει μέχρι τώρα είτε δεν λειτούργησαν ποτέ. Αντίστοιχα δεν έχει λειτουργήσει το πρόγραμμα Natura 2000 ενώ θα πρέπει μέχρι το 2006 να γίνουν οι διαχειριστικές μελέτες για όλες τις περιοχές που είναι ενταγμένες σ΄ αυτό.  Είναι σημαντικό οι μελέτες αυτές να εξασφαλίζουν την προστασία των βιοτόπων και ταυτόχρονα να είναι και οικονομικά βιώσιμες. Αποφασίστηκε να σταλεί πρόταση για την προστασία και διαχείριση του Κουρταλιώτικου φαραγγιού προς την Ν. Α. Ρεθύμνου και να αναδειχθεί το ζήτημα.

Ακολούθησε μια πολύ ενδιαφέρουσα εισήγηση από την καθηγήτρια του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Ελένη Καπετανάκη – Μπριασσούλη με τίτλο «Γκολφ και τουριστική ανάπτυξη: Από ποια μεριά κοιτάμε το φεγγάρι;». Η εισήγηση εστίασε: α) στη γενικότερη συζήτηση για ένα τουριστικό και αναπτυξιακό μοντέλο με στόχο την αειφόρο τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, β) στην εξέταση του πακέτου «τουρισμός – γκολφ» από την σκοπιά των επενδυτών και των τοπικών κοινωνιών και στην αξιολόγηση των διαδικασιών και των κριτηρίων λήψης αποφάσεων για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, γ) στην παρουσίαση των επιπτώσεων των γηπέδων γκολφ στους τοπικούς και περιφερειακούς φυσικούς πόρους, στον πολιτισμό και στην προϋπάρχουσα κοινωνικο-οικονομική οργάνωση. Παρουσιάστηκε, ειδικότερα, το ζήτημα της σύγκρουσης χρήσεων φυσικών πόρων (νερό, έδαφος, τοπίο, χώρος) ανάμεσα στο γκολφ και σε άλλες αναγκαιότητες ή/ και παραγωγικές δραστηριότητες (ύδρευση, γεωργία, αναψυχή, εναλλακτικές μορφές τουρισμού, κ.ά.).

Στην συζήτηση που ακολούθησε παρενέβη ο Δήμαρχος Χερσονήσου κ. Σπύρος Δανέλης που δικαιολόγησε την ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του γκολφ στην Χερσόνησο. Ο κ. Γιώργος Σπυριδάκης, εκπρόσωπος της Οικολογικής Πρωτοβουλίας Ορεινού, ενημέρωσε για τις εξελίξεις του αγώνα αποτροπής της εγκατάστασης γηπέδου γκολφ στις δασικές περιοχές του Απηγανιά. Από την Οικολογική Ομάδα Σητείας έγινε ενημέρωση για τις τουριστικές εγκαταστάσεις στην περιοχή του Τοπλού που περιλαμβάνουν και γήπεδο γκολφ. Διαπιστώθηκε ότι η υπόθεση των γκολφ έχει πολλές ομοιότητες και με άλλες μορφές καθοδηγούμενου σχεδιασμού από τις πολυεθνικές εταιρείες μαζικού τουρισμού και ότι ένας από τους σημαντικότερους πόρους που θίγεται είναι το νερό. Αποφασίστηκε, στο πλαίσιο του Παγκρήτιου Δικτύου να συσταθεί ομάδα εργασίας για την διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Μια ξεχωριστή εισήγηση με τίτλο «Αλλοίωση του τοπίου της Κρήτης» έγινε από τον κ. Δήμο Τσαντίλη του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Ρεθύμνου όπου εξετάστηκαν τα προβλήματα υποβάθμισης των οικοσυστημάτων αλλά και των δομημένων χώρων υπό το πρίσμα της οπτικής μνήμης και της αισθητικής αλλοίωσης του τοπίου. Αναφέρθηκε στην άναρχη και διάσπαρτη δόμηση, την ασύδοτη χάραξη δρόμων, την καταστροφή της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, την αδιαφορία για την προστασία του τοπίου και την στρεβλή ή ανύπαρκτη άποψη καλαισθησίας στα έργα, την ανεξέλεγκτη απόρριψη μπαζών και σκουπιδιών, τις παράνομες εκχερσώσεις και τις επιδοτούμενες καταστροφές όπως των παλιών ψαροκάικων, της χοντρολιάς και των ξερολιθιών.

Στη συζήτηση που ακολούθησε προτάθηκε, μεταξύ άλλων, να δημιουργηθεί ένα «παρατηρητήριο τοπίου» που θα συγκεντρώνει εικόνες του τύπου «πριν και μετά» με σκοπό την ενημέρωση των πολιτών αλλά και την καταγγελία των καταστροφών. Προτάθηκε επίσης να αξιοποιηθούν με ανάλογο τρόπο περιγραφές και αφηγήσεις ηλικιωμένων ανθρώπων που θα πρέπει να καταγραφούν για να διασωθούν.

Ο κ Βαγγέλης Μαρκάκης από τον Περιβαλλοντικό Σύλλογο Ρεθύμνου ξεκίνησε την επόμενη εισήγηση με θέμα «Χώροι ανεξέλεγκτης απόρριψης μπαζών και απορριμμάτων στην Κρήτη» με μια καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης: αριθμός των θέσεων απόρριψης μπαζών και ογκωδών αντικειμένων, είδος, προέλευση και επικινδυνότητα των απορριμμάτων, κ.ά. Την αναφορά στις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης απόρριψης στο φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο της Κρήτης ακολούθησε η διατύπωση προτάσεων για την εξυγίανση της κατάστασης οι οποίες περιελάμβαναν την ενημέρωση των άμεσα σχετιζόμενων επαγγελματικών εργοληπτικών κατηγοριών, την αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης απόρριψης, τη διαμόρφωση ενός συστήματος προσυγκέντρωσης χρησιμοποιημένων οικοδομικών υλικών και ογκωδών απορριμμάτων και τη συγκρότηση ειδικών φορέων για τη διαχείριση – ανακύκλωση των διαφόρων υλικών.

Συζητήθηκε κατόπιν η κατάσταση των ΧΥΤΑ όπου φαίνεται ότι κανείς δεν λειτουργεί όπως σχεδιάστηκε. Αποφασίστηκε να σχηματιστεί ομάδα εργασίας για τα απορρίμματα που θα επεξεργαστεί προτάσεις και θα επιδιώξει επαφές με τους αρμόδιους φορείς και ορίστηκε υπεύθυνος της ομάδας. Αποφασίστηκε τέλος να δοθεί άμεσα στη δημοσιότητα ψήφισμα για την αποτροπή λύσεων όπως η καύση των απορριμμάτων, για την προώθηση των πρακτικών μείωσης του όγκου και της επικινδυνότητας των σκουπιδιών και για την υπεράσπιση της προοπτικής της ολοκληρωμένης ανακύκλωσης στο νησί.

Ο κ Μ. Βουτυράκης, πρόεδρος του ΣΠΑΚΕΚΕΕΚ, με θέμα την «ενεργειακή και περιβαλλοντική επιμόρφωση» παρουσίασε την κατάσταση στο ενεργειακό ισοζύγιο της Κρήτης και τον υφιστάμενο τρόπο εξυπηρέτησης των ενεργειακών αναγκών της ο οποίος δεν περιλαμβάνει ουσιαστική αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η εισήγηση εξειδικεύτηκε με την αναφορά στα συγκεκριμένα παραδείγματα του Αθερινόλακκου, της Ξυλοκαμάρας, της Κορακιάς, κ.ά. Αναζητώντας μια μεθοδολογία για την αναμόρφωση της ενεργειακής κουλτούρας πολιτών και διοίκησης έκανε προτάσεις για θεσμικές αλλαγές στην εκπαίδευση και την κοινωνία οι οποίες παράσχουν γόνιμο έδαφος για την προώθηση των Α.Π.Ε.

Μετά την εισήγηση σχολιάστηκαν τα προβλήματα της εξάρτησης από το πετρέλαιο και της έλλειψης πολιτικής βούλησης για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Τονίστηκε η σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας και η ανεπάρκεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών. Ο κ. Αντώνης Ανηψητάκης παρουσίασε εν συντομία την πρόταση της παράταξης της ΑΜΑΚ προς το ΤΕΕ/ΤΑΚ για το ενεργειακό ζήτημα. Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου ενημέρωσε για την πρόθεσή της να ζητήσει την άμεση λήψη μέτρων για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από το εργοστάσιο της ΔΕΗ στα Λινοπεράματα. Αποφασίστηκε να ενταθεί ο συντονισμός των ομάδων στις δράσεις για την ενημέρωση των πολιτών, την εξοικονόμηση ενέργειας, την προώθηση των ΑΠΕ και άλλων εναλλακτικών λύσεων όπως οι αντλησιοταμιευτήρες και το υγραέριο.

Ακολούθησε γεύμα με προϊόντα βιολογικής και οικολογικής γεωργίας που προσέφεραν χορηγοί (Ι. Σιγανός, ¶κρατον, BioSante, Bioforum) και βιοκαλλιεργητές. Αμέσως μετά το γεύμα η πρώτη εισήγηση σκόρπισε το γέλιο και τα χαμόγελα στους συμμετέχοντες αφού το θέμα της ήταν «η αίσθηση του χιούμορ στο οικολογικό κίνημα και ιδιαίτερα σε αυτό της Κρήτης». Ο κ. Χάρης Στρατιδάκης του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Ρεθύμνου μέσα από την προβολή slides με γελοιογραφίες, κόμικς και ευρηματικούς τίτλους άρθρων την αφήγηση μας θύμισε τις πρώτες απόπειρες του οικολογικού κινήματος να σχολιάσει τα προβλήματα και να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο.

Το επόμενο θέμα ήταν «η ερημοποίηση και η υπερβόσκηση» που απειλούν τα οικοσυστήματα του νησιού μας. Στην εισήγηση που έκανε ο κ. Αριστείδης Παπαδάκης από την Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου έγινε μια περιγραφή της βαθμιαίας υποβάθμισης των οικοσυστημάτων. Τονίστηκε ότι οι δυνάμεις που συντηρούν σήμερα το φαινόμενο είναι η υπερβόσκηση, οι φωτιά, η διάνοιξη δρόμων στις ορεινές περιοχές, η μονοκαλλιέργεια της ελιάς, η πολιτική αποχαρακτηρισμού των δασών, η τουριστική ανάπτυξη και η αστυφιλία με επακόλουθο την εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών γεωργίας και κτηνοτροφίας. Οι συνέπειες της υποβάθμισης αυτής είναι η δραματική μείωση ζωτικών πόρων όπως το νερό, το έδαφος και η βλάστηση και ο περιορισμός της βιοποικιλότητας. Είναι επιτακτική ανάγκη να αλλάξει η πολιτική των επιδοτήσεων με βάση τον αριθμό των ζώων, να μειωθεί ο αριθμός των αιγοπροβάτων και να τεθούν όροι και περιορισμοί στην βόσκηση.

Στη συζήτηση που ακολούθησε προτάθηκε να ληφθεί υπόψη σαν μέτρο η προώθηση της μεσογειακής δίαιτας με την περιορισμένη κατανάλωση κρέατος. Διαπιστώθηκε ότι η κτηνοτροφία βρίσκεται σε παρακμή ενώ το ελληνικό κράτος διαχειρίστηκε με καταστροφικό τρόπο τις επιδοτήσεις. Αποφασίστηκε να γίνει επεξεργασία των προτάσεων και να προγραμματιστεί ένα σχέδιο κοινής δράσης των ομάδων για το θέμα.

Αμέσως μετά η κ Έλενα Μαστοράκη από την Περιβαλλοντική Ομάδα Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο κατέθεσε τις προτάσεις της «Περιβαλλοντικής Ομάδας Παν. Κρήτης, Ρέθυμνο» για τη δημιουργία νέων κατηγοριών ύλης στην εφημερίδα «Φουρόγατος» με στόχο να υποστηριχθεί η περιβαλλοντική παιδεία παιδιών, γονιών και εκπαιδευτικών. Αποφασίστηκε να γίνει δεκτή η πρόταση υπό μορφή ενθέτου 4 σελίδων.

Ακολούθησε ενημέρωση για τις εξελίξεις γύρω από την υπόθεση του φράγματος στον Αποσελέμη από τον κ. Γιώργο Καστρινάκη της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου. Έγινε περιγραφή του έργου και των ιδιαίτερα δυσμενών επιπτώσεων που θα έχει στο περιβάλλον και τους υδροφορείς της ευρύτερης περιοχής και συζητήθηκε η σχέση του έργου με την θλιβερή υπόθεση του φράγματος των Ποταμών στο Ρέθυμνο. Αποφασίστηκε να εκδοθεί ψήφισμα που θα κάνει γνωστές την αντίθεση των οικολογικών ομάδων της Κρήτης στο φράγμα Αποσελέμη.

Κατόπιν έγινε η παρουσίαση των σκοπών και της δράσης της περιβαλλοντικής ομάδας «Γείωση» του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά.

Το επόμενο θέμα που τέθηκε από την Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων ήταν η πορεία της εκστρατείας κατά των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών (μεταλλαγμένα). Διαπιστώθηκε ότι παρά την ξεκάθαρη στάση της τοπικής αυτοδιοίκησης και εκατοντάδων φορέων σε όλη την Ελλάδα κατά της εισροής των Γ.Τ.Ο. στην γεωργία και την διατροφή, ο κίνδυνος είναι ορατός και θα πρέπει να εντείνουμε τον αγώνα. Αποφασίστηκε να σχηματιστούν επιτροπές κατά των Γ.Τ.Ο. με την συμμετοχή όσο δυνατόν περισσότερων φορέων σε όλους τους νομούς της Κρήτης και να συνεχιστεί η προσπάθεια ενημέρωσης των πολιτών.

Στη συνέχεια της Συνάντησης συζητήθηκε η πορεία και η σημασία της παγκρήτιας διμηνιαίας οικολογικής εφημερίδας «Φουρόγατος» και του βήματος των οικολογικών ομάδων της Κρήτης www.ecocrete.gr. Αποφασίστηκε να στηριχτούν με πιο συστηματικό τρόπο τα δύο αυτά μέσα ενημέρωσης του Δικτύου.

Στο τέλος της Συνάντησης συζητήθηκαν οι λεπτομέρειες που αφορούν στην σύσταση νομικού προσώπου και του τρόπου λειτουργίας του Παγκρήτιου Δικτύου Περιβαλλοντικών Ομάδων. Αποφασίστηκε να αναρτηθούν οι εισηγήσεις και τα πρακτικά της Συνάντησης στο ecocrete. Την επόμενη Παγκρήτια Συνάντηση ανέλαβε να διοργανώσει η Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων στα Χανιά.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.